یحیی سنوار، مشهور به «قصاب خان‌یونس»، یکی از برجسته‌ترین رهبران حماس و معمار حملات نظامی علیه اسرائیل، سرانجام توسط نیروهای اسرائیلی کشته شد. به گفته بنیامین نتانیاهو، سنوار «مرده‌ای در حال راه رفتن بود» و اسرائیل به‌شدت به دنبال او بود. سنوار که به دلیل رهبری و نقش برجسته‌اش در حملات هفتم اکتبر ۲۰۲۳ مشهور شده بود، توانست سیستم امنیتی اسرائیل را فریب دهد و یک حمله مرگبار علیه این کشور انجام دهد. این حمله خسارت‌های جانی و مالی زیادی به بار آورد و به ویژه در داخل اسرائیل تأثیرات عمیقی داشت. او در این حمله صدها نفر را به گروگان گرفت.
به گزارش بی‌بی‌سی، شهرت سنوار به بی‌رحمی و خشونت، لقب «قصاب خان یونس» را برای او به همراه آورد. بر اساس این گزارش: «او کسی است که نظم و انضباطی بی‌رحمانه برقرار می‌کند. آدم‌های حماس می‌دانستند و هنوز هم می‌دانند که اگر از سنوار نافرمانی کنند، جانشان را به خطر انداخته‌اند.»
یحیی ابراهیم سنوار با تصمیم مجلس شورای حماس، بعد از کشته شدن اسماعیل هنیه در تهران در دهم مرداد امسال، جانشین او و رهبر حماس شد. او پیشتر رئیس دفتر نظامی حماس در نوار غزه بود.
پس از هفته‌ها تعقیب و گریز، در نهایت منابع اسرائیلی در ۱۷ اکتبر ۲۰۲۴ عکس‌هایی را منتشر کردند که جسد بی‌جان او را نشان می‌داد؛ این عکس‌ها او را در میان خاک و ویرانه‌ها، در حضور سربازان اسرائیلی، به تصویر کشیدند. مرگ سنوار نقطه عطفی در نبرد بین اسرائیل و حماس به شمار می‌آید.
دوران کودکی و رشد در غزه
یحیی سنوار در ۲۹ اکتبر ۱۹۶۲ در اردوگاه پناهندگان خان‌یونس در نوار غزه به دنیا آمد. او فرزند پدر و مادری بود که در جنگ ۱۹۴۸ اعراب و اسرائیل از عسقلان آواره شده بودند. سنوار که با کنیه «ابو ابراهیم» نیز شناخته می‌شد، از همان اوایل زندگی با مشکلات پناهندگی و شرایط سخت زندگی در غزه آشنا بود.
او در دوران جوانی وارد دانشگاه اسلامی غزه شد؛ همان دانشگاهی که اسماعیل هنیه هم در آن تحصیل کرده بود. سنوار در طول دوران تحصیل خود به سرعت به یکی از اعضای مؤثر جنبش حماس تبدیل شد و نقش کلیدی در سازماندهی این گروه داشت. او در تأسیس شاخه نظامی حماس و مشارکت در عملیات‌های ضد اسرائیلی نقش مهمی ایفا کرد
دوران زندان و آزادی
سنوار به دلیل فعالیت‌هایش علیه اسرائیل در سال‌های ۱۹۸۸ تا ۲۰۱۱ بیش از دو دهه از عمر خود را در زندان‌های اسرائیل گذراند. این دوره از زندگی او فرصت مناسبی برای یادگیری زبان عبری و آشنایی با سیاست‌ها و ساختار داخلی اسرائیل فراهم آورد. گفته می‌شود که سنوار در این دوران توانست با تقویت مهارت‌های خود در امور امنیتی و نظامی، به یکی از مهم‌ترین استراتژیست‌های حماس تبدیل شود.
آزادی او در سال ۲۰۱۱ به عنوان بخشی از معامله تبادل زندانیان با گیلاد شالیت، سرباز اسرائیلی که توسط حماس دستگیر شده بود، انجام شد. در این معامله، صدها زندانی فلسطینی در ازای آزادی شالیت آزاد شدند و سنوار یکی از برجسته‌ترین آنها بود. او پس از آزادی به غزه بازگشت و به‌سرعت به یکی از رهبران سیاسی و نظامی حماس تبدیل شد
نقش در حملات اخیر و شهرت به عنوان قصاب
سنوار به عنوان رهبر شاخه نظامی حماس در غزه، نقش مهمی در حملات علیه اسرائیل داشت. او مغز متفکر حمله «طوفان الاقصی» در ۷ اکتبر ۲۰۲۳ بود که به‌عنوان یکی از بزرگترین و مرگبارترین حملات حماس به اسرائیل شناخته می‌شود. این حمله باعث تلفات سنگینی برای اسرائیل شد و سیستم دفاعی و اطلاعاتی این کشور را به چالش کشید. فایننشال تایمز گزارش داد که سنوار موفق شد سیستم امنیتی اسرائیل را در آن روز فریب دهد و از این طریق ارتش اسرائیل نتوانست از وقوع این حمله جلوگیری کند. در غزه او به قصاب خان یونس معروف بود، چراکه به‌شدت خشن بود و به افرادی که مظنون به ارتباط با اسرائیل بودند رحم نمی‌کرد. او افراد زیادی از شهروندان غزه را با همین اتهام کشت.
تلاش‌های اسرائیل برای کشتن سنوار
در ماه‌های پس از حمله هفتم اکتبر، اسرائیل بارها تلاش کرد تا سنوار را شکار کند. او معمولاً در تونل‌های زیرزمینی پنهان می‌شد و از دسترس نیروهای اسرائیلی دور می‌ماند.
در نوامبر ۲۰۲۳ رسانه‌های اسرائیل از کشته شدن او خبر دادند که بعدا تکذیب شد. در سپتامبر امسال هم رسانه‌های اسرائیلی مانند هاآرتص و معاریو چندین بار گزارش‌هایی مبنی بر کشته شدن سنوار منتشر کردند. و جسدی که پیدا شده متعلق به اوست، اما آزمایش‌های دی‌ان‌ای نشان داد که ارتش اسرائیل اشتباه کرده و آن جسد متعلق به سنوار نیست.
در نهایت، در ۱۷ اکتبر ۲۰۲۴ جسدی که مشکوک به یحیی سنوار بود پیدا شد. این بار، بررسی دی‌ان‌ای تأیید کرد که جسد متعلق به اوست و خبر مرگ سنوار به‌طور رسمی تأیید شد. مرگ او ضربه‌ای بزرگ به حماس و طرفداران آن به شمار می‌آید، اما با توجه به ساختار حماس و وجود رهبران دیگر در این گروه، احتمالاً تأثیر کوتاه‌مدتی بر فعالیت‌های نظامی و سیاسی آن خواهد داشت.
جزئیات کشته شدن سنوار از زبان ارتش اسرائیل
سرلشکر هرتزی هالوی، رئیس ستاد ارتش اسرائیل، در بازدید از محل کشته شدن یحیی سنوار گفت که ارتش اسرائیل پیش از این عملیات اطلاع نداشته که رهبر حماس در آنجا حضور دارد.
به گزارش تایمز اسرائیل، او گفت: «ما در این جنگ عملیات ویژه بسیاری انجام داده‌ایم که در آن اطلاعات عالی داشتیم و نیروهای آماده را با دستورالعمل‌های مشخص اعزام کردیم.» اما درباره این عملیات تأکید کرد که «اینجا ما نمی‌دانستیم» و «کنش ارتش» بسیار قوی بوده است. او «حرفه‌ای بودن، اراده و شناسایی دقیق» را دلایل موفقیت این عملیات دانست. هالوی افزود که تصمیم فرماندهی جنوب و لشکر غزه برای حفظ مناطق تصرف‌شده و ادامه عملیات در داخل غزه تصمیم درستی بوده است. هالوی در همراهی با رونن بار رئیس شین‌بت، سرلشکر یارون فینکلمن رئیس فرماندهی جنوبی ارتش اسرائیل، سرلشکر عودد بسیوک رئیس اداره عملیات، و سرتیپ باراک هیرام فرمانده لشکر غزه، از منطقه درگیری و محل کشته شدن یحیی سنوار بازدید کردند.
واکنش به کشته شدن سنوار
کشته شدن یحیی سنوار برای منطقه بسیار مهم ارزیابی شده است. بر همین اساس رئیس‌جمور آمریکا در این باره ابراز خوشحالی کرده و روز کشته شن سنوار را «روز خوب» توصیف کرد.
جو بایدن در این باره گفت: «قتل سنوار روز خوبی برای اسرائیل، ایالات متحده و جهان است. به زودی با نتانیاهو درباره بازگشت بازداشت‌شدگان و پایان جنگ صحبت خواهم کرد. حماس قادر به انجام حمله دیگری مانند حمله ۷ اکتبر نیست.»
بایدن تاکید کرد که اکنون فرصتی برای آینده «نوار غزه بدون حماس» وجود دارد.
بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل، در یک پیام ویدیویی ضمن تائید کشته‌شدن یحیی سنوار، رهبر نظامی حماس، در عملیات نظامی اسرائیل، گفت الان زمان این رسیده است که غزه از شر حماس رها شود. نتانیاهو همچنین با اشاره به وضعیت گروگان‌های اسرائیلی، گفت «ما این جنگ را تا آوردن همه گروگان‌ها به خانه ادامه می‌دهیم.»
نزدیکی سنوار به جمهوری اسلامی ایران
بر اساس برخی اخبار منتشر شده یحیی سنوار بلافاصله بعد از آزادی از زندان اسرائیل با جمهوری اسلامی و سپاه قدس برای دریافت کمک‌های نظامی و مالی ارتباط برقرار کرد. برخی از کارشناسان می‌گویند این سنوار بود که بعد از سردی روابط سپاه با حماس در دوران جنگ داخلی سوریه، مجددا رابطه بین سپاه قدس و حماس را تقویت کرد. سنوار در سال ۲۰۲۱ قدردانی خود از جمهوری اسلامی ایران را این طور بیان کرد: «اگر به خاطر ایران نبود، مقاومت فلسطین تا این حد توانایی نداشت.»
اخیرا اسنادی از سوی ارتش اسرائیل منتشر شده که نشان می‌دهد سنوار مستقیم با فرماندهان سپاه قدس در تماس بوده و از آنها درخواست کمک مالی می‌کرده است. نشریه تایمز گزارش کرده که محتوای دو نامه محرمانه که به صورت اختصاصی در اختیار نشریه تایمز قرار گرفته نمایانگر ابعاد حمایت جمهوری اسلامی ایران از شبه‌نظامیان حماس است. یکی از این نامه‌ها مردی به نام «ابو ابراهیم» را خطاب قرار می‌دهد. بنابر گزارش تایمز او همان یحیی سنوار، مرد شماره یک حماس در غزه است. به این نامه همچنین جدول پرداخت‌های جمهوری اسلامی ایران به حماس از سال ۲۰۱۴ تا ۲۰۲۰ ضمیمه شده است. در این گزارش همچنین آمده است که مروان عیسی، رئیس ستاد شاخه نظامی حماس در غزه نگارنده هر دو نامه است و آنها را با نام «ابو البرا» امضا کرده است. نامه نخست تایپ شده و نامه دوم دست‌نویس است. به گفته ارتش اسرائیل، عیسی ماه گذشته در حمله هوایی این ارتش به مخفیگاهش در اردوگاه آوارگان در نصیرات در مرکز غزه کشته شد. به گزارش تایمز این نامه‌ها نمایانگر جزئیات پرداخت ۲۲۲ میلیون دلار از سوی جمهوری اسلامی ایران است.
جمع‌بندی
یحیی سنوار یکی از چهره‌های محوری در نزاع اسرائیل و فلسطینی‌ها بود که با زندگی پرحادثه‌اش به نمادی از مقاومت و جنگ در نوار غزه تبدیل شده بود. او که با فعالیت‌های نظامی و استراتژی‌های پیچیده‌اش توانست بارها اسرائیل را به چالش بکشد، سرانجام توسط دشمنش شکار شد. اما میراث او در حماس و تأثیراتش بر تحولات آتی خاورمیانه همچنان ادامه خواهد داشت. مرگ سنوار نشان داد که نزاع بین اسرائیل و فلسطین همچنان ادامه دارد و هیچ‌یک از طرفین به زودی تسلیم نخواهند شد. از سوی دیگر چالش بزرگی برای جمهوری اسلامی هم است، چراکه جمهوری اسلامی در بین افراد مختلفی مانند خالد مشعل، طرفدار رهبری سنوار برای حماس بود و کارشناسان می‌گویند که با کشته شدن سنوار و درصورت انتخاب رهبری خارج از حوزه نفوذ جمهوری اسلامی، شرایط سپاه قدس در آن منطقه تغییر می‌کند. شاید همانطوری که رئیس‌جمهور آمریکا گفته است ممکن است دنیای غزه بدون حماس رقم بزودی رقم بخورد.
دیدگاه ارائه‌شده در این مقاله نقطه نظر نویسنده بوده و لزوماً منعکس‌کننده دیدگاه اپک تایمز نیست.
