رسانههای داخلی ایران از توافق تازه روسیه و جمهوری آذربایجان برای تعیین حدود مرز جدید به نفع باکو علیرغم مخالفت ارمنستان و ایران خبر میدهند.
کریدور یا دالان زنگزور در استان سیونیک ارمنستان واقع شده و مرز میان ایران و ارمنستان به شمار میرود. این کریدور ایران را به اروپا وصل میکند.
آگاهان معتقدند که با توجه به اینکه ایران از طریق سه مسیر ترانزیتی ارمنستان، جمهوری آذربایجان و ترکیه به اروپا دسترسی دارد، مرز با ارمنستان تنوع دسترسی ایران به اروپا و بازارهای جهانی را تسهیل میکند. در صورتی که این مرز از دست برود، ایران برای دسترسی به اروپا باید به مسیر ترانزیتی از کشورهای آذربایجان و ترکیه متکی شود.
در پاسخ به نگرانیهای مقامات جمهوری اسلامی، دولت روسیه اعلام کرده است که برای «شفافسازی» با ایران تماس خواهد گرفت.
همزمان با این توافق، سرگئی لاوروف، وزیر خارجه روسیه اعلام کرده است که در حال نهایی کردن توافق جامع همکاریهای استراتژیک با ایران است. در ماههای گذشته این توافق از سوی دولت روسیه تعلیق شده بود. مقامات روسی دلیل تعلیق این توافقنامه را به وجود مشکلاتی از جانب مقامات ایرانی نسبت داده بودند.
براساس گزارشها، طرح کریدور بینالمللی شمال-جنوب که به طور مستقیم سنپترزبورگ را به خلیج فارس و در نهایت به اقیانوس هند متصل میکند، یکی از پروژههایی است که در چارچوب همکاریهای استراتژیک روسیه و ایران دارای اهمیت است.
ماریا زاخارووا، سخنگوی وزارت امور خارجه روسیه نیز در اینباره گفته است که در پروژه کریدور شمال-جنوب در جهت «به اصطلاح غربی»، ارتباط ترانزیتی روسیه در امتداد دریای خزر از طریق خاک جمهوری آذربایجان و سپس از مسیر ایران برقرار میشود.
کریدور زنگزور که مرز ایران با ارمنستان را مشخص میکند، متفاوت از کریدور بینالمللی شمال به جنوب است. ایران بارها اعلام کرده است که تغییر مرزهای جغرافیاییاش با همسایگانش خط قرمز این کشور است.
با این حال مقامات روسی بار دیگر بحث همکاری روسیه و ایران و همکاریهای استراتژیک را در بحبوحه از دست رفتن مرز ایران با ارمنستان مطرح کردهاند.
برخی رسانههای داخلی ایران گزارش دادهاند در سفری که پوتین به جمهوری آذربایجان در ماه اوت امسال داشت، دو طرف درباره آمادهسازی معاهده صلح، تعیین حدود مرزها و بازگشایی کریدورهای حملونقل گفتگو و چندین توافقنامه مهم در همین رابطه امضا کردند.
اهمیت کریدور زنگزور و کریدور شمال-جنوب برای ایران
محسن پاکآیین، سفیر پیشین جمهوری اسلامی در باکو به خبرآنلاین گفت: «زنگزور یک کریدور غربی شرقی محسوب میشود که بخش مرکزی جمهوری آذربایجان را به نخجوان متصل میکند. احیای این کریدور احیای مسیر سنتی اتحاد جماهیر شوروی است؛ در این دوره به دلیل آنکه روابط جمهوری آذربایجان و ارمنستان تنشی وجود نداشت، از این مسیر تردد انجام میشد که در واقع یک دالان ریلی به شمار میرود. از مسیر زنگزور باکو به نخجوان متصل میشد و همینطور بالعکس.»
او درباره اهمیت این دو کریدور اظهار داشت: «ایران پل ترانزیتی بین کشورهای آسیای مرکزی با قفقاز با خلیج فارس و اروپا است. در این بین ما دو نوع مسیر داریم: یکی مسیر ترانزیتی شمال به جنوب و یک نوع مسیر ترانزیتی شرق به غرب. مسیری که برای ایران دارای مزیت اقتصادی بوده مسیر شمال به جنوب است؛ مسیری که با عبور از ایران به دریای عمان و خلیج فارس میرسد. مسیری که در صورت تکمیل شدن پروژه خط راه آهن رشت ـ آستارا مزیتهای اقتصادی خوبی برای ایران خواهد داشت.»
این دیپلمات افزود: «از سویی مسیر شرق به غرب برای ایران مزیت امنیتی دارد؛ چرا که نقاط چالشبرانگیز که میتواند امنیت را تهدید کند، در خط شرق به غرب قرار دارد. مسیر جمهوری آذربایجان به نخجوان نیز جزو مسیر شرق به غرب محسوب میشود که به دلیل خصومتها و اختلافات جمهوری آذربایجان و ارمنستان از یک سو و ترکیه با ارمنستان از سوی دیگر ممکن است با ناامنی مواجه شود. این مسیر در کنار رود ارس و در همسایگی ایران قرار دارد. از همین رو این مسیر بیش از آنکه برای ایران مزیت اقتصادی داشته باشد، مزیت امنیتی دارد؛ بدین معنا که به هر میزان اختلافات کشورهای ارمنستان و جمهوری آذربایجان کاهش یابد و امنیت مسیر ترانزیتی تضمین شود، به نفع ایران خواهد بود و از آن استقبال خواهد شد.»
تابناک به نقل از عباس موسوی سفیر سابق ایران در باکو درباره دلیل حمایت روسیه از جمهوری آذربایجان برای تصرف کریدور زنگزور گزارش داد: «تا چند سال پیش ارمنستان لنگرگاه حضور و نفوذ روسیه در قفقاز بود، اما بعد از روی کار آمدن پاشینیان که آشکارا رویکرد غربی دارد و بنا بر اقوالی منافع غرب و ناتو را در قفقاز نمایندگی میکند و منافع غرب هم در تنگنای ژئوپلیتیک قرار دادن روسیه بطور کلی و اخراج روسیه از قفقاز بطور اخص است، روسیه نزدیکی بیشتر به جمهوری آذربایجان را در دستور کار خود قرار داد و مشکلات فراوان گذشته با این جمهوری قفقازی را پشت سر گذاشت تا بتواند حضور و نفوذ خود را در منطقه قفقاز جنوبی در نبود یا کمرنگ شدن روابط خود با ارمنستان و همزمان تداوم مشکلات ارضی با گرجستان از طریق جمهوری آذربایجان حفظ کند.»
رجب طیب اردوغان رئیسجمهوری ترکیه در خردادماه سال گذشته، در راه بازگشت از سفر رسمی به جمهوری آذربایجان گفت که «مشکلات مربوط به کریدور زنگزور مربوط به ارمنستان نیست، بلکه مربوط به ایران است.»
رئیسجمهور ترکیه در جمع خبرنگاران در بازگشت به ترکیه خاطرنشان کرد: «اگر آنها (ایرانیها) با این موضوع برخورد مثبت میداشتند، امروز ترکیه، آذربایجان و ایران، هم از طریق جاده و هم از طریق ریلی با یکدیگر ادغام میشدند و شاید خط پکن – لندن افتتاح میشد.»
