مخالفان طالبان در پایان چهارمین نشست روند ویانا با فاقد مشروعیت خواندن نشست سوم دوحه، از دبیرکل سازمان ملل خواستند در قبال مساله افغانستان مسئولانه رفتار کند.
شرکتکنندگان نشست روند ویانا (وین) گفتند که شرکت طالبان آنهم به صورت یکجانبه در نشست سوم دوحه و تعیین برنامه این نشست براساس نظر طالبان باعث میشود که نهتنها این دور از نشستهای دوحه بلکه تمام روند نشستهای گذشته دوحه فاقد مشروعیت شود.
حدود ۷۰ تن از رهبران احزاب و گروههای مخالف طالبان در چهارمین نشست وین گرد هم آمدند تا امکان اتحاد و انسجام بیشتر جریانهای سیاسی و تشکلها علیه طالبان را بررسی کنند. این نشست از روز دوشنبه، ۲۴ژوئن آغاز شد و تا سه روز ادامه داشت. این نشست در روز چهارشنبه با انتشار اعلامیهای به کار خود پایان داد.
سازمان ملل متحد در نشست سوم دوحه که قرار است هفته آینده در ۳۰ ژوئن و اول جولای برگزار شود، فقط از طالبان دعوت کرده است و فعالان مدنی و زنان به این نشست دعوت نشدهاند.
پیش از این، طالبان به دلیل عدم پذیرش درخواستهایشان از سوی سازمان ملل در نشست دوم دوحه شرکت نکردند، اما در نشست سوم دوحه اعلام کردند که هیئتی را برای شرکت در این نشست اعزام میکنند.
«طرح نو دراندازیم»
احمد مسعود، رهبر جبهه مقاومت ملی در این نشست گفت که نباید به دنبال اختلافات گذشته بود و باید روی آیندهای تمرکز کرد که بتوان اقوام مختلف افغانستان از زبانها، گویشها و مذاهب مختلف را دور هم جمع کند.
به گفته او، روند ویانا (وین) باید به روندی همه شمول تبدیل شود. هرچند نشست فعلی روند ویانا در مقایسه با دور اول آن به مراتب بزرگتر و قویتر شده است، اما هنوز این روند در ابتدای راه است.
او افزود که افغانستان برای جهان، اولویت خود را از دست داده و دیگر مانند گذشته، جزو اولویتهای جهان نیست، اما «نمیتواند برای ما اولویت نباشد. پس بیاییم تلاش کنیم و یک طرح نو دراندازیم که همه (مردم افغانستان) خود را در آن ببینند و افغانستان از وضعیت فعلی نجات پیدا کند.»
احمد مسعود درباره مشروعیت طالبان گفت: «من زمزمههایی میشنوم که میگویند شرایط کنونی بدیل ندارد. نظام کنونی بدیل ندارد. بدیل، پروسهای است که بتواند مشروعیت بیاورد، من رژیم طالبان را مشروع نمیدانم. مشروعیت از طریق میل (لوله) تفنگ بدست نمیآید. مشروعیت با رای و اراده مردم بدست میآید. طالبان رای مردم و برگزاری انتخابات را بپذیرند، مشروعیت رژیمشان را از طریق انتخابات بدست آورند.»
«خون پدرمان را میبخشیم، اگر طالبان رای مردم را قبول کنند»
احمد مسعود گفت: «اگر مردم طالبان را انتخاب کنند، ما تسلیم اراده مردم هستیم. قصه این است که انتخاب مردم مشخص و واضح است. پس ما با هر دیدگاهی که داریم، بجای مردم تصمیم نگیریم. اینجا بر روی دیدگاه کلان و وسیع به یک توافق برسیم و اتحاد و انسجام خود را به اکثریت برسانیم، به سمتی برویم که مردم حق انتخاب داشته باشند. من شک ندارم که مردم بار دیگر درست انتخاب میکنند.»
او افزود: «سختترین لحظه زندگی من شهادت پدرم نبود، بلکه لحظهای بود که از میدان هوایی نظامی دیدم که یکبار دیگر ارتش افغانستان بهعنوان سرمایه مردم افغانستان دارد از هم میپاشد. پس در آخرین نقطهای که در افغانستان باقی مانده بود، به پنجشیر رفتیم. تمام تلاشمان را برای باز کردن گره مذاکره به کار بردیم. کسی نماند که با آنها حرف نزده باشیم.»
رهبر جبهه مقاومت خواستار توافق گروهها بر سر افغانستان یکپارچه شد و افزود: «بیایید چتر بزرگی به اندازه افغانستان بسازیم. وقتی این چتر ایجاد شود، (رویکرد) دنیا و منطقه تغییر میکند، مردم تغییر میکنند. طالبان در بین مردم هیچگونه ارتباطات و عمقی ندارند.»
به گفته او، «طالبان چارهای ندارند جز انتخاب دو راه، یا اراده مردم را قبول کنند و شامل پروسهای شوند که اراده مردم را تمثیل میکند. از طرف خودم میگویم که اگر طالبان چنین کنند، ما حتی خون پدرمان را میبخشیم؛ چون یک دور باطل را با یک دور باطل نمیتوان از بین برد. اما در صورتیکه چنین انتخابی نداشته باشند، چیزی برایشان باقی نمیماند جز اینکه در برابر اراده جمعی مردم ایستاد شوند. (در برابر اراده جمعی مردم بایستند)»
ذاکر جلالی، یک مقام وزارت خارجه طالبان در صفحه ایکس خود با اشاره به نشست ویانا نوشته است که این نشست «محکوم به شکست» است.
«از تصمیم مجلس آمریکا در قطع کمک به طالبان استقبال میکنیم»
محمد محقق، رهبر «حزب وحدت اسلامی مردم افغانستان» نیز در روز آخر این مراسم گفت: «ما سه سال انتظار کشیدیم که طالبان به گپ دنیا و کشورهای دور و منطقه گوش بدهند و به صلح تن دهند. حالا وقت آن است که دنیا تصمیم بگیرد که دست این گروه یاغی را به کمک مردم افغانستان از افغانستان کوتاه کنند و به کمک مردم افغانستان و گروههای سیاسی بشتابند.»
او همچنین با استقبال از تصمیم مجلس نمایندگان آمریکا برای قطع کمکهای مالی این کشور به طالبان گفت: «این خبر خوبی است، به شرطی که بایدن، مصوبه مجلس را وتو نکند. جلوی اشتباه را از هر جایش بگیرید، منفعت است.»
مجلس نمایندگان آمریکا روز سه شنبه، ۲۵ ژوئن لایحهای را تصویب کردند که براساس آن دسترسی طالبان به کمکهای آمریکا به افغانستان قطع خواهد شد.
نایبرئیس کمیته فرعی کمیته روابط خارجی مجلس نمایندگان آمریکا در امور خاورمیانه به فاکس نیوز گفت که پول نقدی که به طالبان داده میشود، دلارهای مالیاتدهندگان آمریکا را هدر میدهد.
محمد محقق در بخش دیگری از سخنانش با اشاره به روابط برخی کشورها با طالبان افزود که «کشورهای اروپایی، آمریکایی یا کشورهای منطقه و همسایهای که با طالبان تعاملات دارند، بدانند که این تعامل به منزله دردی برای افغانستان است. ما نمیگوییم که طالبان را از افغانستان و صحنه جهان حذف میکنیم. ما میگوییم که طالبان را بر سر عقل آوریم تا در یک گوشه افغانستان قناعت کنند تا دیگر اقوام و سیاسیون با هم متحد شوند و افغانستان، خانه مردم افغانستان شود.»
«اقدام سازمان ملل برای دعوت از طالبان، زنگ خطر است»
حسن رضایی، استاد دانشگاه در گفتگو با اپک تایمز اقدام سازمان ملل برای دعوت از طالبان برای شرکت در نشست سوم دوحه را به مثابه یک زنگ خطر برای مخالفان طالبان دانست و افزود: «نیروهای مخالف طالبان هیچگاه متحد نبودهاند و به همین دلیل صحنه را به گروه خشونتگرا اما منسجمتر باختند. برای انسجام نیروهای ضد طالبان باید نخست دیدگاههای مشترک درباره شیوه مبارزه، نوع نظام سیاسی آینده و شیوه مشارکت تمام جناحها و گروههای سیاسی به وجود آید. تا زمانیکه در این سه زمینه دیدگاههای مشخص از سوی نیروهای مخالف طالبان ارائه نشده و بر سر آنها توافق نسبی صورت نگیرد، اتحاد و هماهنگی این نیروها مثل گذشته شکننده خواهد بود و دوام نخواهد یافت.»
او درباره تفاوت نشست چهارم ویانا با نشستهای دوم و سوم گفت: «از نظر گستردگی جناحی و قومی گفته میشود که این نشست نسبت به نشستهای قبلی از تنوع و گستردگی بیشتری برخوردار بوده است، اما همچنان نواقص خود را داشته است. هنوز برخی از گروهها و جناحهای موثر سیاسی در این گردهمایی شرکت نکرده و غایب بودند.»
او ادامه داد: «طبعا اگر قرار باشد این نشستها به یک تغییر ملموس در میان نیروهای پراکنده و مشتت مخالف طالبان بینجامد دو کار باید صورت گیرد: یا گستردگی و شمولیت آن در حدی باشد که یک نوع اجماع ملی را نشان دهد و تمثیل کند یا اگر اینگونه اجماع بنا به شرایط کنونی افغانستان ممکن نباشد، نیروهایی که به طور بالقوه پتانسیل همسویی و همگرایی دارند، با ایجاد تغییرات جدی و معنیدار در ساختار و نوع روابطشان، یک چتر بزرگ و عملی متشکل از مخالفان طالبان را ایجاد کنند که در آن علاوه بر توافق نظر بر سر مسائل اساسی، انسجام و یکپارچگی رهبری سیاسی ملموس باشد. تنها در این صورت میتوانند هم حمایت داخلی و هم توجه بینالمللی را به خود جلب کنند.»
به گفته حسن رضایی، «اگر نیروهای مخالف طالبان وضعیت پیشرو را درست درک و تحلیل کنند، متناسب با آن تصمیمهای جدی تری خواهند گرفت و آمادگی تغییرات ساختاری بیشتری را از خود نشان خواهند داد، به فکر توافق نظر بر سر مسائل اساسی خواهند افتاد و به سمت انسجام سیاسی بیشتر خواهند رفت. اما اگر نتوانند وضعیت را بهدرستی درک و تحلیل کنند، این بار هم مثل دفعات گذشته فرصت پیش آمده برای حرکت سیاسی منسجمتر و در نتیجه جلب حمایتهای داخلی و توجهات بینالمللی را به کلی از دست خواهند داد و به سمت ضعیفتر شدن و در دراز مدت حذف کامل از صحنه سیاسی افغانستان پیش خواهند رفت.»
