رئیس سازمان مدیریت بحران کشور در گفتگو با یکی از رسانههای داخل ایران ضمن هشدار درباره تبعات فرونشست زمین در پهنههای شهری تاکید کرد که عوارض این پدیده غیرقابل بازگشت است.
«محمدحسن نامی» در گفتگو با خبرگزاری ایلنا با بیان اینکه پدیده فرونشست در واقع یک زمینلرزه خاموش است، افزود که دلایل عمده وقوع این پدیده، برداشت بیرویه از منابع محدود آبهای زیرزمینی و عدم طرح الگوی کشت است.
نامی خسارت به سازههای مختلف از جمله خیابانها، پلها، ساختمانها و زیرساختهای انتقال برق و آب گاز را یکی از خطرناکترین تبعات فرونشست عنوان کرد.
او با اشاره به اینکه غیرقابل برگشتپذیری پهنهای که دچار فرونشست شده نیز از دیگر مخاطرات این پدیده است، افزود: «وقتی آبهای سفرههای زیرزمینی را خالی میکنیم اگر ظرف دو سال جایگزین نشود، با مرگ آبخوانها مواجه خواهیم شد و این آبخوانها فروخواهد ریخت و در نتیجه اگر بعد آبی را هم داشته باشیم دیگر آب خوانی نداریم که آب را ذخیره کنیم.»
عبور از خط قرمز در برداشت از آبهای زیرزمینی
رییس سازمان مدیریت بحران کشور با بیان اینکه در همه دنیا اگر به محدودهای برسند که ۲۰ درصد از آبهای زیرزمینی را برداشت کنند، در حقیقت به خط قرمز رسیدهاند، گفت که در برخی از جاها ما ۸۰ تا ۸۵ درصد از آبهای زیرزمینی برداشت کردهایم که در حقیقت از مرحله خطر، خطرناک و بسیار پرخطر عبور کردهایم.
نامی گفت که نرخ فرونشست در دشتهای کشور از ۱۲ تا ۱۵ سانتیمتر است که بسیار شدید و خطرناک است و نرخ فرونشست در استان تهران ۱۸ میلیمتر است، چراکه در تهران آب زیادی از سفرههای زیرزمینی استان تهران خارج میشود.
این در حالی است که به گفته او براساس استانداردهای جهانی و اتحادیه اروپا، میزان ۴ میلی متر فرونشست در سال طبیعی است.
او با اشاره به اینکه میزان فرونشست در سال نماد بحران است، گفت که «ما در ۴۰۶ الی ۴۰۹ دشت کشور از مرز بحران گذر کردهایم از جمله اصفهان، کرمان، یزد و… ما باید فکری برای این موضوع بکنیم.»
علل فرونشست در پهنههای شهری ایران چیست؟
رییس سازمان مدیریت بحران کشور در بخش دیگری از صحبتهای خود درباره علل فرونشست در پهنههای شهری و کلان شهری گفت: «یکی از این عوامل افزایش سطوح عایق و عدم نفوذ آب به زمین است.»
نامی افزود: «یعنی اگر ما عایقبندی را افزایش دهیم این نفوذ آب به زمین کمتر میشود، همچنین مهار کردن آبهای ورودی به شهر و انباشت آن در پشت سدها است این کار باعث میشود آب سفرههای زیرزمینی را پر نکند.»
او همچنین از برداشت بیرویه از آبهای زیرزمینی، عدم رعایت استاندارد ساخت و سازها در پهنههای مستعد فرونشست و انسداد مسیر قناتهای قدیمی به عنوان عوامل موثر در فرونشست نام برد.
سوءمدیریت در حوزه آب
نامی در بخشی از گفتگو با تاکید بر اینکه «البته ما آب داریم اما مدیریتی روی آن نداریم» گفت که «در واقع ما بحران مدیریت آب داریم باید آب را هدایت کنیم که اولا حوزههای آبخوان را فرابگیرد و هم آب شرب را برای مردم فراهم کنیم و سدها برق تولید کنند هم اینکه ما بتوانیم کشاورزی را داشته باشیم.»
او همچنین درباره علل فرونشست زمین در خیابان ونک تهران گفت: «ترکیدگی لوله آب از علل فرونشست در این خیابان بود. البته آب غیرشرب بود. »
او افزود:« سایر علل فرونشست در شهر تهران ناشی از رشتههای قنات قدیمی رها شده است ساختمان ساخته شده اما توجه نشده است که این قنات باید مسیر قبلی خود را ادامه دهد، چراکه آب وجود دارد این آب وقتی با بتون جلوی آن بسته شده است در زمین نفوذ کرده و هر لحظه امکان دارد در جاهای دیگر نیز احتمال فرونشست وجود داشته باشد.»
نامی با بیان اینکه تا شش دهه قبل مردم تهران از این قنوات برای آب شرب و مصرفی استفاده میکردند و این قنوات همچنان وجود دارد، افزود که حدود ۸۰ درصد قنات آب دارد اما این آب مسیرش قطع شده است وقتی مسیر قطع میشود آب در جای دیگری وارد میشود و این یک موضوع بسیار مهم است.
رییس سازمان مدیریت بحران کشور با بیان اینکه گودبرداری و احداث زیرزمینها منجر به انسداد مسیر آب میشود، تاکید کرد که فرسودگی زیرساختهای حیاتی زیرسطحی از جمله آب و فاضلاب برق و گاز بسیار اهمیت دارد و باید به این زیرساختها رسیدگی شود.
ماه گذشته نیز سخنگوی صنعت آب اعلام کرد از ۶۰۹ دشت کشور بیش از ۴۲۰ دشت «ممنوعه و ممنوعهبحرانی» هستند و ۳۶۰ دشت هم دچار فرونشست شدهاند.
او درباره کاهش تراز آب در سفرههای زیرزمینی بر اثر ازدیاد برداشت در بخش کشاورزی هشدار داده بود.
