با آغاز دوره دوم ریاست جمهوری ترامپ از ماه ژانویه ۲۰۲۵، دومین دور جنگ تجاری واشنگتن و پکن شروع خواهد شد و این موضوع تبعات منفی بر پروژه کمربند و جاده خواهد داشت.
دشواریهای حزب کمونیست چین برای مقابله با آمریکا
تحلیلگران اقتصادی ارزیابی کردهاند که برای حزب کمونیست چین مقابله با جنگ دوم تجاری آمریکا بسیار دشوار خواهد بود، به دلیل اینکه اقتصادی چین در وضعیت رکود است. همچنین کشورهای اروپایی مانند گذشته پذیرای کالاهای مازاد تولید چین نیستند و برای حمایت از صنعت داخلی خود، رویکرد محتاطانهتری در برابر چین را برگزیدهاند.
دونالد ترامپ، در اولین اقدام خود بعد از گرفتن بالاترین آرای انتخابات ریاست جمهوری آمریکا، اعلام کرد که تعرفه ۶۰ درصدی را برای واردات کالاهای چینی تعیین میکند و اگر مشکلات بیشتری از طرف چین بروز کند، او میتواند تعرفهها بر صادرات چین به آمریکا را بین ۱۰۰ تا ۲۰۰ درصد نیز افزایش دهد.
ترامپ افزود که حتی صادرات غیرمستقیم چین را مسدود خواهد کرد. این سیاست ترامپ، طرح و نقشه حزب کمونیست چین برای گسترش سرمایهگذاری و تجارت در آمریکای مرکزی و جنوبی و استفاده از این کشورها برای دور زدن موانع تعرفهای را برهم میزند.
دیوید هوانگ، اقتصاددان به اپک تایمز گفت که ایالات متحده در زمینههای اقتصادی، مالی، پولی و فناوری تاثیرات بزرگی بر بازار جهانی دارد، بنابراین سیاستهای تعرفهای او تاثیرات مهمی بر جهان میگذارد.
او افزود بازار ایالات متحده، ۳۰ درصد کالاهای مصرفی جهان را به خود اختصاص داده است که بزرگترین بازار مصرفی جهان محسوب میشود و کشورهایی که به شدت به صادرات وابسته هستند، نمیتوانند بازار آمریکا را نادیده بگیرند.
در چنین شرایطی، دولت آمریکا بخواهد تعرفههایش را افزایش دهد، چین، کشورهای بریکس و کشورهای عضو کمربند و جاده به شدت متضرر خواهند شد، زیرا حجم صادرات آنها به میزان قابل توجهی کاهش خواهد یافت.
همچنین ایالات متحده یک کشور پیشرو فناوری است که بیش از ۵۰ درصد شرکتهای فناوری جهان را به خود اختصاص داده است. اگر ایالات متحده تحریمهایی را علیه بخش فناوری اعمال کند، کشورها با تنگناهای جدی روبرو خواهند شد.
به گفته هوانگ، ایالات متحده با وضع تعرفههای سنگین، نگران زیان اقتصادی نیست، به دلیل اینکه ظرفیت تولید داخلی و مصرفی آمریکا پاسخگوی نیازهای این کشور است، اما کشورهای عضو کمربند و جاده تابآوری اقتصادی لازم برای مقابله با چالش تعرفهای آمریکا را ندارند.
در گزارشی که موسسه اقتصادی چندملیتی جیپی مورگان چیس با عنوان «آمادگی برای طوفان» در ماه گذشته منتشر کرد، آمده است که تعرفههای تجاری اعلام شده توسط ترامپ به شدت به اقتصادهای نوظهور آسیب وارد خواهد کرد و بیتردید، چین کمونیستی بیشترین آسیب اقتصادی را تجربه خواهد کرد. انتظار بر این است که دولت ترامپ، ابتدا سیاستهای تجاری ایالات متحده را در برابر چین تغییر دهد.
گرفتاری پکن در دام پروژه کمربند و جاده
در حال حاضر حزب کمونیست به سوی یک پرتگاه میرود، آن هم در وضعیتی که قدرت مالی چین به سمت افول رفته است و در پروژه کمربند و جاده خود به دام افتاده است.
سخنان اخیر شی جینپینگ، رهبر حزب کمونیست گویای واقعیتهای حزب حاکم است. شی در چهارمین سمپوزیوم کمربند و جاده در دوم دسامبر در پکن اعتراف کرد که محیط بینالمللی «دشوار و پیچیده» است. او با اشاره به درگیریهای ژئوپلیتیکی، چالشهای حمایت از کشورهای کمربند و جاده و سایر مشکلات گفت که پکن باید به خطرات و چالشهای مختلف، پاسخ مناسب بدهد و باید روابطی را که منافع مشترک ایجاد و تقویت و منافع روابط را حفظ کند، به درستی مدیریت کند.
تحلیلگران این سخنان رهبر حزب کمونیست چین را اشارهای به تهدید منافع این حزب در خارج از چین میدانند.
«بدنامی» پروژه کمربند و جاده
کمربند و جاده یک پروژه ساخت کمربند اقتصادی فراملی است که توسط شی جینپینگ در سال ۲۰۱۳ مطرح شد و تاکنون بیش از ۶۰ کشور در این پروژه شرکت کردهاند، نکته مهم این است که حزب کمونیست چین، رهبری این پروژه را برعهده دارد. این پروژه به دلیل تحمیل کالاهای مازاد چین، اعطای وامهای هنگفت و تله بدهی برای کشورهای عضو به عنوان پروژه «بدنام» شناخته میشود.
به گفته دیوید هوانگ، در چنین شرایطی، ۶۰ درصد ذخایر ارزی جهان به دلار است و تهدید ترامپ برای افزایش ۱۰۰ درصدی تعرفه باعث ایجاد اختلاف داخلی در میان کشورهای عضو بریکس و مخالفان دلار میشود. همچنین کشورهای عضو کمربند و جاده نیز که بدهیهای زیادی در پروژه حزب کمونیست چین به بار آوردهاند، مجبور هستند بدهیهایشان را به دلار آمریکا بپردازند. اگر آمریکا ارزش دلار را افزایش دهد یا استفاده از آن را محدود کند، این کشورها به سرعت متحمل آسیبهای بزرگ اقتصادی خواهند شد.
هوانگ افزود که از یک طرف در دو دهه گذشته، چین بیش از ۸۵ درصد مازاد ارز خارجی خود را از طریق روابط اقتصادی با ایالات متحده بدست آورده است. از طرف دیگر، چین به کشورهای عضو کمربند و جاده صادرات کالا دارد، اما ارز خارجی این کشورها کم است. در چنین وضعیتی اگر آمریکا تعرفه ۱۰۰ درصدی را وضع کند، ذخایر دلار چین به شدت کاهش و سرانجام تخلیه خواهد شد.
این اقتصاددان، پروژه کمربند و جاده را بسیار آسیبپذیر دانست و خاطرنشان کرد که چین در حال حاضر هر سال، حمایت مالی گستردهای به کشورهای شرکتکننده در طرح کمربند و جاده ارائه میدهد و برای این کار ناگزیر است که به دلار هزینه کند و اگر نتواند به موقع وجوه موردنیاز را تامین کند، کشورها میتوانند قرارداد را لغو کنند. از آنجایی که پروژه کمربند و جاده وابسته به قدرت مالی پکن است، اگر پکن قدرت خود را برای تامین هزینهها از دست بدهد، تمام پروژههای کمربند و جاده به دلیل لغو پیاپی قراردادها توسط کشورهای عضو با شکست مواجه خواهد شد.
به باور او، حزب کمونیست چین پروژه کمربند و جاده را در ابتدا با هدف کاهش فشارهای اقتصادی و سیاسی از سوی اروپا و آمریکا و سازماندهی یک نظم جدید اقتصادی و سیاسی جهانی با محوریت این حزب ایجاد کرد، اما بازار جهانی یکپارچه نیست و ایده متحد کردن بازارها در یک سیستم واحد برای مقاومت در برابر غرب، غیرممکن است و این پروژه به مشکلی بزرگ برای چین تبدیل خواهد شد.
او همچنین با اشاره به مشکلات داخلی چین گفت که چین با مشکلات فراوانی شامل رکود اقتصادی، سیستم سیاسی ناکارآمد، پیری جمعیت و افزایش بیکاری مواجه است و ظرفیتهای زیادی برای مقابله با افزایش تعرفههای آمریکا ندارد.
سان گوشیانگ، کارشناس روابط بینالملل در دانشگاه نانهوای تایوان به اپک تایمز گفت که با افزایش تعرفهها توسط آمریکا، رقابت شرکتهای چینی که نقش ستون فقرات پروژه کمربند و جاده را دارند، تضعیف میشود. این شرکتها مجبور خواهند شد که زنجیرههای تامین خود را سازماندهی کنند و هزینههایشان را کاهش دهند.
او خاطرنشان کرد که هر چند کمربند و جاده دارای مزایای استراتژیک از نظر تنوع ریسک، تنوع بازار و تقویت همکاری با بازارهای نوظهور است، اما بازارهای نوظهور، بازارهای نسبتا ضعیفی هستند. استراتژی تکیه بر بازارهای ضعیف برای رقابت با آمریکا و متحدان اروپاییش و خارج شدن از بازار آمریکا، محکوم به شکست است.
تنگناهای ایدئولوژیکی کمونیسم
دیوید هوانگ، با اشاره مشکلات ایدئولوژیکی چین گفت که اولویت حزب کمونیست چین، تحرک اقتصادی نیست، بلکه آمادگی برای مقابله با ایالات متحده است. حزب کمونیست چین به داروینیسم اجتماعی توجه دارد و رفاه عمومی را نادیده میگیرد.
داروینیسم اجتماعی، نظریهای است که میخواهد نظریه تکامل را در جامعهشناسی به کار ببندد و معتقد است که جامعه در مسیر معینی به پیشرفت و توسعه میرسد. در این مسیر باید قویترها باقی بمانند و ضعیفان باید رها شوند تا از بین بروند. بر این اساس در ساختار اجتماعی و سیاسی کنونی چین، اعضای حزب و رهبرانی که با ساختار کمونیستی سازگار هستند، باید باقی بمانند و بقیه اعضای جامعه به عنوان اهدافی برای حذف پنداشته میشوند.
به گفته هوانگ، در «اقتصاد سوسیالیستی با ویژگیهای چینی» حکومت کمونیستی بخش بسیار کوچکی از منابع را به مردم اختصاص میدهد. بنابراین بازار مصرفی به حدکافی جوابگو نیست و گردش مالی نیز در این سیستم غیرممکن است. بنابراین تحرک اقتصادی اتفاق نمیافتد و چین کمونیستی در تنگنای ایدئولوژیک خود گرفتار شده است.
