بیش فعالی، از جمله مشکلات و اختلالات رفتاری شایع در بسیاری از کودکان و حتی در برخی بزرگسالان می باشد. در حالی که بسیاری بر این باور هستند که درمان دارویی برای مبارزه با آن لازم و ضروری است اما افراد زیادی نیز هستند که از مداخله های غیر دارویی بخصوص از درمان های شناختی-رفتاری، برای درمان آن بهره می برند.
براساس پژوهش های علمی انجام شده، تمرین های مدیتیشن نیز می تواند به عنوان یک روش غیر دارویی در درمان بیش فعالی موثر باشد؛ چرا که زمانی که عملکرد سیستم های خودکار عصبی کاهش می یابد، بر روی سیستم فیزیکی افراد دارای اختلال بیش فعالی تاثیر مثبتی می گذارد؛ این تاثیرات می تواند شامل کاهش فشار خون، کاهش تعداد ضربان قلب، تنظیم تنفس و اکسیژن رسانی در بدن باشد و فوائد فیزیکی و روانی زیاد دیگری نیز همچون پرانرژی شدن، کاهش سطح اضطراب و نگرانی، افزایش سطح بهداشت عاطفی و هیجانی، و تمرکز ذهنی را نیز بدنبال دارد.
اگر مراقبه به طور مرتب انجام شود می تواند موجب رشد سلولهای عصبی شود و این باور را که رشد سلول های جدید مغزی در بزرگسالی متوقف می شود را رد می کند. مدیتیشن همچنین می تواند در سازماندهی امور زندگی افراد بیش فعال اثر گذاشته و آنان را در انجام امور زندگی منظم تر کند و همچنین مغز افراد دارای اختلال بیش فعال را آموزش می دهد که بتوانند بهتر تمرکز نموده و این تمرکز را حفظ کنند، چرا که افراد بیش فعال در تمرکز و حفظ تمرکز مشکل زیادی دارند.
مدیتیشن با ذهن آگاه، می تواند فعالیت های مربوط به تمرکز فکر، احساسات، حساسیت های فیزیکی و جسمی را تحت تاثیر قرار دهد، به عبارت دیگر می تواند آگاهی شما را لحظه به لحظه از آنچه در شما می گذرد را افزایش دهد، مساله ای که در درمان افراد و بچه های بیش فعال خیلی مهم است. از طرف دیگر، مدیتیشن می تواند موجب افزایش آگاهی افراد از وضعیت عاطفی و هیجانی آنان شود، به همین دلیل در عدم انجام پاسخ های تکانشی و فوری بچه های بیش فعال تاثیر می گذارد.
اما سوال این است بچه های بیش فعال تمرکز کافی برای یادگیری مدیتیشن ندارند چگونه می توان به آنان آموزش داد؟ ما می توانیم از زمان پنج دقیقه شروع کنیم و انتظار نتایج فوری نداشته باشیم و برای دیدن نتیجه اندکی صبر کنیم. مهم این است که هر روز انجام شود و به طور مستمر پی گیری شود. سپس آن را به پانزده تا بیست دقیقه افزایش دهیم. البته برای افزایش تمرکز در آنان می شود از تصاویر نیز کمک گرفت؛ مثل تصاویر آسمان ابری، چرا که افراد بیش فعال یادگیری بر اساس دیداری برایشان راحت تر است. یک آسمان آبی می تواند نمونه فضای آگاهی در نظر گرفته شود و ابرهای درون آن نماینده همه افکار و احساسات فرد در نظر گفته می شوند.
* دکترمعصومه خسروی دارای دکترای تخصصی در روانشناسی تربیتی، استادیار دانشگاه، با ۱۵ سال سابقه تدریس، تحقیق، تالیف و مشاوره در زمینههای تربیتی و آموزشی