
حسادت، یک احساس هیجانی پیچیده است که دربرگیرنده احساسات مختلفی همچون خشم، طردشدگی، حقارت و ترس می باشد و می تواند زمانی بهوجود آید که شما در مورد از دست دادن چیزی که برایتان با ارزش است، احساس خطر کنید. این احساس می تواند در کودکان بیشتر به هنگام رقابت در پیشی گرفتن برای جلب توجه والدین و مربیان و یا در موقعیت های رقابتی و محیط های آموزشی بهوجود آید.
حسادت میتواند در روابط بین فردی خدشه وارد کرده و موجب نزاع و تضاد بین افراد شود. از آنجا که حسادت میتواند موجب بیماریهای ذهنی و جسمی شده و لذت و شادی زندگی را از انسان سلب کند، ضروری است با استفاده از برخی راهکارها، از کودکی جلوی ایجاد و رشد آن را بگیریم. از این رو، در این نوشتار به ارائه چند راهکار ساده و موثر در این مورد می پردازیم:
– کودکتان را با کسی مقایسه نکنید، زیرا مقایسه، شروع ایجاد حس حسات است. پیشرفت یا کندی او را با خودش مقایسه کنید. بهکار بردن جملاتی همچون: چه کسی توی کلاس نمرهاش از همه بیشتر شد؟ یا خواهرت بهتر از تو به حرف من گوش می ده و مانند آن، می تواند موجب ایجاد این احساس شود.
– به کودکتان یاد بدهید به دیگران احترام گذاشته و توانمندیهای آنان را تحسین نماید. احترام به موفقیتها و تحسین توانمندیهای دیگران، موجب پذیرش توانمندیهای افراد دیگر شده و در نتیجه کودک از موفقیتهای خود و دیگران خوشحال شده و به آنان حسادت نمیکند.
– به عنوان والد کودک مراقب باشید که این نکات را در مورد خودتان نیز رعایت کرده و خود را با دیگران مقایسه نکنید، چرا که الگو پذیری بیشتر از توصیه به کودکان موجب یادگیری در آنان میشود.
– هر گاه کودک از موفقیتهای دیگران سخن گفت، خوشحالی خود را نشان داده و وی را تشویق کنید. به عنوان مثال، وقتی کودکتان میگوید: دوستم توانست در مسابقه هنری اول شود! شما در پاسخ بگویید: چه عالی به او تبریک گفتی؟ به این طریق به او میآموزید که که از شادمانی دیگران شاد شود.
– وقتی کاری را از کودکتان درخواست میکنید، برای اطمینان از انجام آن کار، او را تهدید نکنید به اینکه اگر کار را انجام نداد از شخص دیگری درخواست خواهی کرد؛ چنین عملی موجب احساس حسادت در کودک شده و فرد دیگر را رقیب خود میپندارد.
– از آنچه دارید احساس رضایتمندی کرده و این رضایتمندی را نیز به کودک خود بیاموزید. در غیر این صورت شما نیز در حال مقایسه با دیگران بوده و این مقایسه و عدم رضایت به کودک هم منتقل شده و موجب احساس خشم و در نتیجه حسادت در وی میشود.
– مراقب رفتارهای تبعیض آمیز خود بین او و دیگران باشید. این مساله بهخصوص زمانی که بچه تازه متولد شده وارد خانواده میشود خودش را بیشتر نشان میدهد. در این گونه موارد، علاوه بر آماده سازی قبلی کودک در پذیرش کودک جدید، از میزان توجه و محبت به او نکاهید و علاوه بر دادن مسئولیت در نگهداری کودک جدید، از وی در مسائل ساده نظرخواهی کنید.
– به هنگام بروز اختلافات میان بچه هایتان، به عنوان والد مراقب سوء گیری ها و حمایتهای شخصی خود باشید و بهجای حق دادن یا سرزنش یکی از آنها، بیشتر خود مساله را تحلیل کنید و کمتر دخالت مستقیم داشته باشید.
– کودکتان را با تمام توانمندی ها و محدودیتهایش دوست بدارید و بپذیرید. نیاز به تایید یکی از نیازمندیهای انسان است و اگر این نیاز بر طرف نشود خواه ناخواه بهدنبال کسی میگردد که تایید زیادی دریافت می کند و به او حسادت خواهد نمود.
– بازی درمانی و یا نقاشی، علاوه بر اینکه راهکارهای شناسایی موارد مورد حسادت کودک میباشند، روشهای تخلیه هیجانی برای درمان آن نیز میباشند. به طور مثال، چنانچه از کودک بخواهید نام همه افرادی را که در منزل دوستشان دارد را بنویسد، او سعی خواهد نمود نام فردی را که با او مشکل دارد را ننویسد.
– زمانی که با کودک خود تنها هستید، تمام وقت خود را به توجه کردن به کودک اختصاص ندهید، بلکه برای خود نیز برنامه داشته و به امور مختلف توجه کنید، در غیر این صورت وقتی فرد سومی وارد منزل شود و توجه شما به شخص تازه وارد جلب شود او برای جلب توجه شروع به حسادت و انجام کارهایی برای جلب توجه میکند.
– کودکانی که احساسات و تجربه های خود را بهراحتی با والدین خود در میان میگذارند، شخصیتی برون گرا را رشد داده و حسادت کمتری را تجربه خواهند نمود. برای این کار میتوانید خیلی ساده و کوتاه مساله را توضیح دهید مثلا بگویید برادرت نمیتواند به تنهایی غذا بخورد من ناچارم به او غذا بدهم، هر وقت از این مساله ناراحت بودی به من بگو.
– هر گاه با یکی از فرزندان خود تنها هستید، راجع به کودک دیگرتان صحبت نکنید، بلکه فقط در مورد او صحبت کنید.
-عزت نفس کودکتان را تقویت کنید. کمک کنید تا مهارت ها، ویژگیها و یا توانمندیهای منحصر بهفردش را شناسایی و تقویت کند و نظر مثبتی در مورد خود و توانمندیهایش شکل دهد.
* دکتر معصومه خسروی دارای دکترای تخصصی در روانشناسی تربیتی، استادیار دانشگاه، با ۱۴ سال سابقه تدریس، تحقیق، تالیف و مشاوره در زمینه های تربیتی و آموزشی
اپکتایمز در ۳۵ کشور و به ۲۱ زبان منتشر میشود.