از سری مقالات دکتر مجید مجدنیا
در چند شماره اخیر همان طوری که ملاحظه فرمودید، مبحث ارتباط غیر کلامی در قالب حرکات، نمادها و نشانهها به اختصار توضیح داده شد و بر تأثیر این گونه ارتباط نیز تأکید شد که گفته می شود گاهی پیامهای غیر کلامی از پیام های کلامی نافذتر و عمیقترند.
حال به موضوع ترکیب حرکات و چهره و صدا اشاره میشود. برخی از حالات مانند شادی و غم، علاقه و تنفر، ترس و تعجب خصوصیاتی هستند که به تنهایی انتقال مفاهیم میکنند و مخاطب از روی چهره گوینده، سخنران یا فرستنده پیام این مفاهیم را درک می کند، اما گفته می شود که سیاستمداران که افراد باهوش و با ذکاوت بیشتری هستند، به منظور اثر گذاری بر شنوندگان و مخاطبانشان در سخنرانی های مستقیم و غیر مستقیم ( مثلاً به هنگام پخش از تلویزیون ) سعی دارند تا از خصوصیات ترکیبی استفاده نمایند، بنابراین قیافه و چهره آنان نشان دهنده حالات درونی آنان بوده و گاهی شادی و ترس، یا تند خویی و ترس به طور توأم از چهره آنان استنباط میشود.
بعضی ها معتقدند که چهره سیاستمداران با خصوصیات ترکیبی نه تنها جذاب نیست، بلکه ضد جذبه نیز هست. حالتهای جذبه کاملاً روشن هستند، مثلاً شعف، نشانه خوشحالی است. سیاستمداران وقوف دارند که باید بین لحن و کلام و حرکاتشان هماهنگی وجود داشته باشد و برای همین است که در حین سخنرانی در مجالس مختلف، ژست ها و حالتهای مختلفی را به خود میگیرند.
سیاستمداران از تأثیر حرکات سرودست و اهمیت آن در انتقال پیام و اثر گذاری آن آگاهی کامل دارند. استفاده از حرکت دو انگشت یک دست ( مانند حالت نیشگون ) نشان دهنده آن است که موضوع مورد بحث سخنران به طور دقیق و مشخص بررسی شده است یا حرکت دادن دو دست به طور متوازن در دوطرف حاکی از افکار منسجم و هماهنگ است و ممکن است به هنگام بیان واژههایی از این نوع حرکت دست ها استفاده شود. اندیشمندان حرکات چهره، دست و بدن بسیاری از سیاستمداران را در تشریح اهمیت ارتباط حرکتی ( جنبشی )مورد بررسی دقیق قرار داده اند.
مثلاً سیاستمداران فرانسوی، با توجه به فرهنگ جاری کشورشان از برخی حرکات بیشتر استفاده می کنند که این حرکتها در سیاستمداران آمریکایی وجود ندارد. مانند چسباندن انتهای انگشت هر دو دست خود به یکدیگر که این حالت، نوعی حس کنترلی را القا میکند. یا برخی از آنان در حالی که از طریق رسانهای مانند تلویزیون سخنرانی میکنند، با تمام اندام خود، همانند بازیگران سینما و تئاتر، پیام یا سخن خود را ادا میکنند مانند شارل دوگل یا هیتلر که تماماً جست و خیز داشتند و با تمام وجودشان حرف می زدند. گویی تمام شور و عشق و هیجانات، از بدن آنان ساطع می شود.
گفته میشود که این نوع حرکات، علاوه بر اینکه در کلام تأثیر دارند، در پذیرش پیامها توسط مردم عادی کوچه بازار هم بسیار اثر گذار هستند و مردم کوچه و بازار یا قشر خاموش جامعه، میتوانند با پذیرش سخنان سخنرانان، به آنان رأی بدهند و موجب کسب موفقیت برای کاندیداها شوند. این حرکات ممکن است حرکتی مانند ادای احترام با دست گذاشتن برروی سینه باشد که در واقع صمیمیت را به بیننده القا می کند. برخی ها پرحرف و پیچیده هستند و حرکاتشان نیز ممکن است غیر قابل پیشبینی باشد ( گفته می شود سارکوزی رئیس جهور فرانسه دارای ژست ها و حرکات پیچیده است ). برخی نیز بدون حرکت اضافی و اصطلاحاً با حفظ متانت و وقار حرف میزنند و گهگاهی نیز حرکات مختصری دردستهای خود میدهند که بیشتر به خاطر ایجاد هیجان در خود سخنرانی است تا مخاطب و به او کمک میکند تا بتواند مطالب را به درستی به یاد بیاورد و ادا کند.
ادامه دارد…
دکتر مجید مجدنیا دارای مدرک دکترای تخصصی ارتباطات، کارشناس علوم اجتماعی دانشگاه علامه طبابایی، مدرس، مترجم و پژوهشگر علوم ارتباطات هستند. وی ۲۰ سال تجربه مدیریت در حوزه آموزش و پژوهش در سیستم بانکی و ۱۵ سال تجربه تدریس در دانشگاههای ایران را داراست.
در مقالات دیگر از دکتر مجید مجدنیا به بحث ارتباطات بیشتر خواهیم پرداخت.
وبسایت ایشان: www.majdnia.ir