داستانهای زیادی دربارهی کنترل و سرکوب رسانه‌ها در چین وجود دارد – دستورالعمل تبلیغات روزانه، جلوگیری از نشر اخبار و اخراج روزنامهنگاران– با این وجود کمتر پیش میآید که مقامات چین احساس واقعی خود را دربارهی رسانه‌ها بیان کنند. به هرحال، نظر مقامات حزب کمونیست چین دربارهی رسانههای خبری چیست؟
درحالحاضر، مقامات چین در واژههای خود (که گاهی به زشتی نیز بیان میشود) از رسانه به‌عنوان یک ابزار نام میبرند؛ ابزاری که یک سخنگوی تبلیغاتی، خدمتگزاری مطیع و سگ دستآموز حزب است و البته بهنظر میرسد این انتظارات به رسانههای خارجی نیز بسط داده شده است.
سخنگوی وفادار
در ژوئیهی ۲۰۰۹، درطول برگزاری یک سلسله برنامههای دفتر برنامهریزی شهری و روستایی شهر «ژنگ ژو»، گزارش‌گر رادیوی ملی چین قصد مصاحبه با یکی‌از کارمندان این دفتر را داشت. در یکی‌از نشستهای عمومی این دفتر، شهروندی پرسشی دربارهی پروژهی ساختوساز مطرح کرد. درنهایت این گزارش‌گر توانست با «لی چنگشیانگ»، رئیس دفتر برنامهریزی مصاحبه کند و از او دربارهی این نارضایتی سئوال کرد.
به گزارش آژانس خبری «سینا»، پس‌از آن، این خبرنگار بهجای پاسخ، بد‌وبیراه و ناسزا شنید: «آیا تو از طرف حزب کمونیست صحبت میکنی یا قصد داری از‌طرف مردم حرف بزنی؟»
در چین، کارمندان رسانههای خبری بهویژه رسانههای دولتی، وظیفهای یک جانبه دارند: تبلیغ سیاستهای رژیم.
خوانندگان هوشیار چینی سریع متوجه این موضوع شدند که پرسش لی حاوی اختلاف نظری مهم است: پرسش لی، یادآور این موضوع است که علایق دو طرف، متفاوت است. درحالی که در مورد چین، تعالیم حزب بهروشنی بیان میکند که حزب نمایندهی نهایی مردم است.
خدمتگزاری مطیع
کارت خبرنگاری در بسیاری از مکانها به‌عنوان یک طلسم برای روزنامهنگاران محسوب میشود و بهآنها اجازه میدهد از مکانهایی که معمولاً شهروندان عادی نمیتوانند وارد و یا خارج شوند، بازدید کنند. اما این کارتها هنگام رویارویی با مقامات چین کارگر نیست.
در آوریل ۲۰۱۰، هنگامی که خبرنگار روزنامهی Legal Daily، روزنامهای وابسته به دولت، کارت خبرنگاری خود را به «ژانگ شی»، کارمند منابع عمومی استان «ژجیانگ» نشان داد، ژانگ فقط گفت: «بیفایده است.»
خبرنگار اصرار کرد. ژانگ پاسخ داد: «چرا باید با تو مصاحبه کنم؟ حاضر بهانجام مصاحبه نیستم و تو هیچ کاری نمیتوانی بکنی.»
لی پاسخ داد: «چرا این کارت بهدرد نمیخورد؟ این کارت را ادارهی نظارت بر رسانه صادر کرده است.» با اینحال، صحبتهای او بیفایده بود.
محل نزاع
«شن جیلین»، رئیس بیمارستان مرکزی شهر «هنگیانگ» در استان «هونان»، نقش روزنامهنگاران را در مقایسهای زنندهبه دستگاه تناسلی یک روسپی تشبیه کرد.
پس از انتشار اخباری دربارهی دریافت مزایای بیشاز اندازه و غیرقانونی توسط کارکنان و مدیران بیمارستان ونشان دادن اتومبیل شن در یک پارکینگ زیرزمینی، شن در جلسهای با حضور مقامات و روزنامهنگاران، بهشدت عصبانی شد.
شن گفت: «خبرنگاران تا آنجا پیش رفتهاند که اتومبیلی را که در یک پارکینگ پنهان کرده بودم، ردیابی کردهاند.»
شن، هم مدیر بیمارستان و هم یکی‌از نمایندگان مجلس است. گزارش‌های خبری نیز اینگونه واکنش نشان دادند که چگونه یک مقام دولتی و رئیس یک بیمارستان ۱۰۰ساله در انظار عمومی کنترل خود را ازدست میدهد و فحاشی میکند. حتی گزارشگری از خبرگزاری دولتی «شین هوا» اینطور مینویسد: «این مرد هم مشکل دارد و هم به رسانه‌ها اهانت میکند.»
مطبوعات خارجی به‌عنوان ابزاری سیاسی
این ایده اولینبار توسط «شی ژانگ»، منشی سابق «زنگ چینگهانگ»، یکی‌از چهرههای قدرتمند حزب و نمایندهی کنفرانس مشورتی سیاسی خلق چین بیان شد. زنگ چینگهانگ، باوجود شرححال کمی که از او وجود دارد، یکی‌از قدرتمندترین مقامات وطراحان پشت پردهی حزب کمونیست چین در زمان «جیانگ زمین»، رهبر سابق حزب بود.
هشتم مارس، شی گفته بود که «گزارش‌های اختصاصی رسانه‌ها باید براساس شواهد باشد. اگر هیچ مدرکی ندارید، گزارش نکنید؛ بهویژه آن دسته از رسانههای خارج از کشور که بدون شواهد و مدارک و بدون هیچگونه اطلاعاتی از ادارهها و سازمان‌های مربوطه گزارش میکنند و به افشا و جعل اطلاعات میپردازند.»
«هی چینگلیان»، نویسندهی کتابی دربارهی کنترل رسانههای چین، در «صدای آمریکا» به تحلیل اظهارات شی پرداخت و آن را نشاندهندهی این دانست که مقامات چین به رسانههای خارجی به‌عنوان منبعی برای درز آگاهانه و سنجیدهی اخبار چین مینگرند.
وی افزود: «ارائه و تأمین اطلاعات یا میتواند حرکتی انفرادی ازسوی یکی‌از مقامات باشد و یا از سوی گروهی خاص در چین هدایت شود.»
وی در ادامه اظهار داشت: «تغذیهی اطلاعات توسط ادارات مربوطه تنها بدین معنی است که فردی که اطلاعات را فاش میکند، حتما تحت نظارت سرپرست خود قرار دارد.»
این اظهارات به شک و تردیدهای «هی چینگلیان» و دیگر محققان چینی که در چین بزرگ شده‌اند و در آن مشغول بهکار هستند، دامن زده است؛ شک و تردیدهایی که آیا گزارشهایی که در سال ۲۰۱۲ در روزنامهی «نیویورک تایمز» و «بلومبرگ» درخصوص ثروت رهبران چین منتشر شد، تنها با تلاش روزنامهنگاران غربی بهدست آمده بود.
هی چینگلیان اظهار داشت: «همهی مقامات ارشد چین که درگیر مبارزهی سیاسی هستند، کانالهای خود را برای تغدیهی اطلاعات رسانههای مختلف خارجی دارند.»
در نوامبر ۲۰۱۲، نیویورک تایمز با جزئیاتی کامل دست به انتشار جرایاناتی پشت پرده درخصوص نحوهی انباشته شدن ثروت عظیم «ون جیابائو»، نخستوزیر وقت پرداخت. میزان ثروت ون آنچنان جنجالی نشد،اما اینکه نیویورک تایمز چگونه توانسته بود به این اطلاعات دست یابد، بحث برانگیز شد.
اپک تایمز در ۳۵ کشور و به ۲۱ زبان منتشر میشود.
