فرهنگ مغولستان به سوارکاری و کباب کردن غذا معروف است؛ اما جالب است بدانید که مغول ها در هنرهای زیبا و فشن نیز خبره بودند.
به خصوص زنان دربار در مغولستان باستان، تاثیری ماندگار بر مد لباس گذاشتند که به ورای چین رفت و به اروپا رسید.
چنگیز خان که در سال ۱۲۰۶ قبایل شمال چین را متحد کرد، موسس مغولستان شناخته میشود. مغولها اولین قوم بعد از قوم هان بودند، (بیشتر مردمان چین از قوم هان هستند) که چین را به کنترل خود درآوردند و سلسله یوآن را تحت امپراتوری کوبلای خان، نوه چنگیز خان تشکیل دادند. (۱۲۷۱-۱۳۶۸)
گسترش امپراتوری کوبلای خان در سراسر اروپا و آسیا، منجر به تبادل هنرهای سنتی در میان مردمان این سرزمینها شد. با این وجود، مغولهای باستان توانستند فرهنگ منحصر به فرد خود را با درک زیبایی شناسی که داشتند، حفظ کنند.
سرزمین مغولها پوشیده از چمنزار بود. گاو و گوسفند نه تنها غذای اصلی مردم به حساب میآمد، بلکه نقشی اساسی در تهیه پوشاک داشت. به دلیل کثرت گوسفند، پشم، ماده اولیه در دوخت لباس به حساب میآمد.
مطلب دیگر: چگونه « جی ژا » به سوگندش پایبند ماند !
در نقاشی معروف «کوبلای خان در حین شکار»، کوبلای خان و همسرش «کابی»، جامه بلند سفید رنگ از جنس پشم بر تن و کلاههایی از جنس نمد بر سر دارند. مغولها علاقه زیادی به سرپوش داشتند. سرپوش زنان مغول احتمالا از عجیبترین پوششهای مغولها به حساب میآمد. زنان اشراف متاهل، «بُکتا یا بُقتا» بر سر میگذاشتند که نشانی از سطح اجتماعی بالا بود؛ بکتا به خصوص در جشنها و مراسم خاص از جمله عروسیها استفاده میشد.
نقاشی «پرتره همسر کوبلای خان»، کابی را با تاج بکتا نشان میدهد که نگاهی محکم و خیره دارد. این تاج منحصر به فرد تقریبا نیم متر درازا دارد. قاب استوانهای آن از چوب درخت توس ساخته شده که روکشی از نمد دارد. همان طور که در نقاشی دیده میشود، اشراف اغلب از ابریشم قرمز دردوخت کلاه استفاده میکردند.
موی کابی در داخل کلاه جمع و کلاه با بندهایی بر روی سر محکم شده است. سپس با مروارید و سنگهای قیمتی همچون یشم تزیین شدهاند. بالای کلاه نیز با پر دم قرقاول و طاووس تزئئین شده است. رشتههای مروارید و یک جفت سنجاق طلا و یاقوت در دو طرف تاج آویخته شده است.
بکتا نه تنها نشان مقام فرد بود، بلکه راهی برای تشخیص زنان از مردان بود؛ زیرا لباسهای مشابهی بر تن میکردند. هر چه رتبه فرد بالاتر بود، بکتا هم شکیلتر و زیباتر بود. با گسترش امپراتوری، از پارچهها و جواهر آسیای مرکزی اسلامی هم در دوخت و تزیین بکتا استفاده شد.
مد لباس مغولستان رو به گسترش بود و زمانی که فرمانروایی کرهای، شاهزادهای مغول را به همسری برگزید وارد دربار کره شد. بسیاری مناطق دیگر نیز به دلیل قرار گرفتن در مجاورت امپراطوری، از فرهنگ و مد مغولها استقبال کردند. برای مثال، تونیکهای با کمربند بلند که زنان دربار روسیه در قرون وسطی بر تن میکردند، شباهت زیادی به «دیل»، لباس درباریان مغول داشت.
اما بکتا همچنان بیشتر از هر چیز دیگری توجه بازدید کنندگان دربار امپراتوری مغولستان را به خود جلب میکرد. مسافران از شرق و غرب مجذوب ظراوت و زیبایی بکتا میشدند و با جزییات خاصی آن را توصیف میکردند.
اسناد تاریخی نشان میدهند که زمانی که مارکو پولو در قرن سیزدهم به مغولستان سفر کرد، با خود یک بکتا به اروپا برد. سرپوشهای «هنین» که زنان اشراف در قرون وسطی بر سر می گذاشتند، الهام گرفته از بکتا بودند.
هنین به جای آنکه عمودی بر سر قرار گیرد، به صورت مخروطی به سمت عقب کشیده شده بود. پارچه و نواری سیاه رنگ نیز جای پر طاووس را گرفت.
امروزه هنین نشان از زنانگی بانوانِ اشرافِ قرون وسطی دارد. در حقیقت کلاه شاهزادگان قرون وسطی برگرفته از کلاه بکتا از ملکههای مغولستان است.
مطالب دیگر:
اصلاحات و ایدئولوژی شکستخورده گورباچف
ماجرای دسته چوب بیس بال یک دلاری که خریدار و صاحبش را غافلگیر کرد
