مقام پیشین در وزارت هوانوردی افغانستان میگوید که اگر پکن بخواهد در استقرار تجهیزات پدافند هوایی به طالبان کمک کند، با واکنش شورای امنیت سازمان ملل مواجه خواهد شد و بعید است چنین ریسکی را انجام دهد.
اخیرا خبرهایی مبنی بر توافق چین کمونیستی با امارت اسلامی طالبان بر استقرار سیستم پدافند هوایی در پایگاه نظامی بگرام منتشر شده است، منبع این خبر به انتشار نامهای با سربرگ وزارت دفاع طالبان مربوط میشود که در رسانههای محلی نیز منتشر شده است. در پایان این نامه، مهر و امضای محمد یعقوب مجاهد، سرپرست وزارت دفاع طالبان به چشم میخورد.
پکن و طالبان چنین توافقی را رد کردهاند.
اگر چنین خبری واقعیت داشته باشد، این به معنای تلاش چین برای محدود کردن دسترسی ایالات متحده به حریم هوایی افغانستان است.
دونالد ترامپ در سه سال گذشته، بارها از دولت بایدن به دلیل رها کردن پایگاه نظامی بگرام و تسلیحات آمریکایی در افغانستان انتقاد کرده است. او گفت که چین کمونیستی به سلاحهای آمریکایی بجا مانده در افغانستان دست پیدا کرده و کنترل پایگاه نظامی بگرام را بدست گرفته است.
پکن، کنترل بر این پایگاه را رد کرده است.
پایگاه نظامی بگرام را فرودگاه بگرام نیز مینامند.
چندی پیش، فصیحالدین فطرت، رئیس ستاد ارتش طالبان گفته بود که این گروه تمام توان خود را به کار خواهد گرفت تا راهحلی برای حفاظت از حریم هوایی افغانستان پیدا کند و تجهیزات دفاع هوایی را بدست آورد.
او افزود که اطلاعات درباره اینکه طالبان این تجهیزات را از کجا تهیه خواهد کرد، «محرمانه است.»
امارت اسلامی طالبان بارها از حضور و گشتزنی هواپیماهای بیسرنشین آمریکایی در حریم هوایی افغانستان انتقاد کرده و از پاکستان درخواست کرده است تا اجازه ندهد هواپیماهای بیسرنشین آمریکایی از پاکستان وارد حریم هوایی افغانستان شود.
جو بایدن بعد از دستور خروج بیقیدوشرط نیروهای آمریکایی از افغانستان در یکی از سخنرانیهایش گفته بود که ایالات متحده مبارزه با تروریسم را در افغانستان و سایر کشورها ادامه خواهد داد و این کار را بدون نیاز به رویارویی با تروریستها در عملیاتهای زمینی انجام خواهد داد و از قابلیت عملیات «فرا افق» برای هدف قرار دادن تروریستها استفاده خواهد کرد.
چند ماه بعد از این سخنرانی، ایمن الظواهری، رهبر گروه القاعده در محل اقامتش در کابل توسط حمله پهپادی آمریکا کشته شد.
شورای امنیت سازمان ملل
محمد قاسم وفاییزاده، پژوهشگر ارشد در دانشگاه نوتردام و مقام پیشین در وزارت هوانوردی افغانستان در اینباره به اپک تایمز میگوید که در حال حاضر کنترلی بر حریم هوایی افغانستان وجود ندارد. در دولت گذشته افغانستان و قبل از به قدرت رسیدن طالبان، افغانستان یک قرارداد نصب رادارهای هوایی را با شرکت تالس فرانسوی منعقد کرده بود. قرار بود که طی ۳ سال ۱۲ رادار در افغانستان نصب شود. این شرکت سه رادار را نصب کرده بود، ولی تجهیزات کنترل مرکزی رادارها هنوز به افغانستان منتقل نشده بود. قبل از اینکه بقیه رادارها در افغانستان وارد شود، طالبان به قدرت رسیدند و رژیم طالبان از سوی جامعه جهانی به رسمیت شناخته نشد و اجرای این قرارداد نیز متوقف شد.
او میافزاید «این رادارها قرار بود که هواپیماهای نظامی و ملکی (غیرنظامی) را کنترل و شناسایی کند. البته بعید میدانم که قرارداد با شرکت فرانسوی به همان شکل رها شود، با توجه به اینکه دولت افغانستان بیش از ۵۰ میلیون دلار به آن شرکت پرداخت کرده است.»
به گفته این پژوهشگر، کنترل حریم هوایی فقط به شناسایی و کشف هواپیماها و پهپادها محدود نمیشود، بلکه به سیستم دفاع هوایی (پدافند هوایی) نیز نیاز دارد. دولت جمهوری افغانستان موفق به ایجاد سیستم پدافند هوایی نشد. اکنون که طالبان قدرت را در دست دارند، حتی امکانات برای ایجاد چنین سیستمی کمتر از گذشته است. بعید است که چین یا هر کشور دیگری قادر باشد که چنین امکاناتی را در اختیار طالبان قرار دهد.
او با اشاره به عدم مشروعیت طالبان در جامعه بینالمللی میگوید که ایجاد سیستم پدافند هوایی برای حریم هوایی افغانستان مستلزم تایید شورای امنیت سازمان ملل است و اگر کشوری بخواهد این امکانات را برای طالبان فراهم کند، با تعزیرات بینالمللی مواجه خواهد شد، به دلیل اینکه اگر حکومتی که فاقد مشروعیت بینالمللی است، به چنین قابلیتهایی مجهز شود، تضمینی وجود ندارد که از این امکانات برای اهداف نامشروع خود استفاده نکند.
برخی کارشناسان معتقدند که اگر پکن بخواهد به استقرار سامانههای پدافند هوایی در پایگاه نظامی بگرام کمک کند، به این معناست که پکن همکاریهای خود را با طالبان گسترش داده است.
به گفته وفاییزاده «در حال حاضر افغانستان، میدان بازی قدرتها نیست و در معادلات ژئوپولتیک، قدرتهای منطقهای فقط به حفظ پتانسیل نفوذشان در افغانستان اکتفا خواهند کرد، نه بیشتر از آن.»
مایکل والتز، نماینده مجلس نمایندگان آمریکا از حزب جمهوریخواه و کهنهسرباز ارتش آمریکا همزمان با دستور بایدن برای تخلیه پایگاه بگرام، در میلیتاری تایمز درباره اهمیت پایگاه بگرام نوشت که فرودگاه بگرام یگانه پایگاه استراتژیک کلیدی آمریکا در حیاط خلوت چین، روسیه و ایران محسوب میشد، درحالیکه آمریکا از طریق این پایگاه به تاسیسات هستهای پاکستان نیز نظارت داشت. اکنون آمریکا جز این پایگاه، هیچ گزینه دیگری در منطقه ندارد.
او افزود که دولتهای ترکمنستان، ازبکستان و تاجیکستان تمایلی به استقرار پایگاه نظامی آمریکا در کشورهایشان نشان ندادهاند. استقرار پایگاه نظامی آمریکا در کشورهای خلیج فارس نیز عملا امکانپذیر نیست، چون در آن صورت هواپیماهای آمریکایی باید از حریم هوایی ایران و پاکستان عبور کنند. در چنین شرایطی رها کردن این پایگاه در افغانستان به این معناست که اگر آمریکا در آینده بخواهد در جبهه جدیدی در این منطقه بجنگد، سربازان بیشتری از ارتش آمریکا جان خود را از دست خواهند داد.
