برای اولین بار طی ۱۵ سال گذشته، جعفر پناهی، کارگردان معترض ایرانی توانست با حضور در جشنواره کن، در مراسم افتتاحیه یکی از فیلم‌هایش شرکت کند.
او به اذعان خودش قصدی برای ترک ایران و زندگی در خارج از وطن ندارد و بعد از جشنواره کن به تهران بر می‌گردد.
به گزارش آسوشیتدپرس جعفر پناهی، از سال ۲۰۰۹ به دلیل شرکت در مراسم خاکسپاری یکی از دانشجویان کشته‌شده در اعتراضات سال ۸۸، ممنوع‌الخروج شده بود؛ حکمی که بعداً به ۲۰ سال ممنوعیت فعالیت سینمایی و خروج از کشور، تبدیل شد.
براساس این گزارش، او در تمام این سال‌ها حتی در دوران بازداشت خانگی، ساخت فیلم را متوقف نکرد؛ فیلم‌هایی چون «این فیلم نیست» که با آیفون در یک اتاق ضبط شد و «تاکسی» که عمدتاً درون یک خودرو فیلم‌برداری شد، از جمله آثار او هستند.
فیلم‌های پناهی بارها در جشنواره‌های بین‌المللی به نمایش درآمده‌اند، اما همواره با یک صندلی خالی به نشان عدم حضور او همراه بوده است.
آخرین فیلم او پیش از آزادی، «خرس نیست» بود که هنگام نمایش آن، پناهی در زندان به‌سر می‌برد و پس از اعتصاب غذا در اوایل ۲۰۲۳ آزاد شد.
آسوشیتدپرس افزوده است اکنون با رفع ممنوع‌الخروجی، پناهی با فیلمی جدید به جشنواره کن بازگشته است؛ فیلمی با عنوان «فقط یک تصادف بود» که از درد و خشم ناشی از تجربه زندان در جمهوری اسلامی سخن می‌گوید.
پناهی در گفت‌وگویی در جشنواره کن اظهار داشت: «بودن در اینجا مهم است، اما مهم‌تر از آن، حضور فیلم است. حتی وقتی به زندان رفتم، خوشحال بودم که فیلم تمام شده است. برایم مهم نبود که در زندان باشم، چون کارم را انجام داده بودم.»
براساس این گزارش، اما حضور او در جشنواره کن، فراتر از یک بازگشت ساده است؛ حضوری نمادین، تأثیرگذار و البته پرخطر برای فیلم‌سازی که سال‌ها آثارش را به‌صورت قاچاق از مرزهای ایران خارج کرده است. خودش نیز اذعان دارد که خطر همچنان پابرجاست: «بله، این خطر همچنان وجود دارد. شاید الان حتی بیشتر. اما وضعیت ایران غیرقابل پیش‌بینی است. هر روز سیاست‌های تازه‌ای می‌آید.»
پیش از این، محمد رسول‌اف، دیگر کارگردان معترض ایرانی، برای حضور در کن مرز ایران را به‌صورت غیرقانونی ترک و در آلمان ساکن شد. پناهی گفته است که با رسول‌اف تقریباً هر دو روز در تماس است و پس از نمایش فیلم جدیدش، پیام تبریک او را دریافت کرده است. پناهی قصدی برای ترک ایران ندارد.
او افزوده است: «یکشنبه به تهران برمی‌گردم. نمی‌توانم اینجا زندگی کنم. توانایی سازگاری با یک کشور و فرهنگ جدید را ندارم.»
براساس این گزارش، فیلم جدید او به نام «فقط یک تصادف بود» که در بخش رقابتی نخل طلای کن حضور دارد، داستان مردی به نام وحید را روایت می‌کند که گمان می‌برد شکنجه‌گر پیشین خود را در خیابان دیده است. وحید که هنگام بازداشت چشم‌بند داشت، مرد را از صدای پای مصنوعی‌اش می‌شناسد و او را می‌رباید تا انتقام بگیرد؛ اما تردیدهایی به‌وجود می‌آید که او مجبور می‌شود تا این فرد را نزد زندانیان دیگر ببرد تا صحت هویتش تأیید شود. این سفر تلخ، پرسشی عمیق را پیش می‌کشد؛ انتقام یا بخشش؟
به گفته پناهی این فیلم، آمیزه‌ای است از تجربیات خودش و دیگر زندانیانی که در زندان با آن‌ها ملاقات داشته است. «مثلاً این‌که چهره بازجو را هرگز نمی‌بینی، تجربه‌ای مشترک است، اما کسانی که بیش از یک دهه در زندان بوده‌اند، تجربه‌هایشان از من عمیق‌تر است. من به روایت‌های آن‌ها بسیار حساس بودم.»
در ادامه این گزارش آمده است که فیلم «فقط یک تصادف بود» شاید سیاسی‌ترین اثر پناهی تاکنون باشد و بی‌شک دردناک‌ترین آن‌هاست. این فیلم نه‌تنها از تجربه شخصی او در زندان، بلکه از خیزش‌های مردمی در ایران پس از مرگ مهسا امینی تأثیر گرفته است.
این کارگردان مطرح ایرانی اظهار داشت: «فکر می‌کنم در نهایت، خشونت اجتناب‌ناپذیر خواهد شد و این همان چیزی است که رژیم می‌خواهد؛ چون بهانه‌ای برای سرکوب است. هرچه جمهوری اسلامی بیشتر باقی بماند و فشار بیشتری وارد کند، مردم احساس می‌کنند راه‌حل دیگری ندارند و آن زمان، خطرناک خواهد شد.»
به گفته او، «مبارزه مردم ایران برای آزادی بسیار ارزشمند است. کاری که مردم می‌کنند فوق‌العاده است. جمهوری اسلامی فقط در پی ایجاد تفرقه است. این تمام چیزی است که بر آن تمرکز دارد.»
