اسرائیل شب جمعه حملات هوایی خود را با تمرکز روی اهداف هدفمند نظامی علیه جمهوری اسلامی انجام داد. ارتش اسرائیل گفت این حملات با هدف «خنثی کردن تهدیدات فوری علیه اسرائیل» انجام گرفته‌اند.
مدتی بود که همه انتظار وقوع این حمله را که به تلافی حملات موشکی بالستیک ایران به اسرائیل در ۱ اکتبر طراحی شده بودند، داشتند و سرانجام اسرائیل حملات خود را روز شنبه ۲۶ اکتبر قبل از طلوع آفتاب در تهران به پایان رساند.
چه تحولاتی در پی این حملات رخ داده و این حملات چه تأثیری در وضعیت جدید منطقه خواهند داشت؟
رسانه‌های داخلی حملات را کم‌اهمیت جلوه می‌دهند
رسانه‌های حکومتی با انتشار ویدئوهای متعدد از آرام بودن منطقه حملات اسرائیل را به سخره گرفتند.
در یکی از پیام‌ها آمده بود که اسرائیلی‌ها در زمان حملات موشکی به پناهگاه می‌روند، اما ایرانی‌ها چای درست می‌کنند و در خانه می‌مانند که گویی اتفاق خاصی نیفتاده است.
جروزالم پست نوشته است که یکی از دلایل این اتفاق این است که اسرائیل در اکثر شهرها آژیر خطر را به صدا درمی‌آورد و در ایران این اتفاق نمیافتد.
جمهوری اسلامی سعی دارد این‌طور وانمود کند که تحت تأثیر حملات اسرائیل قرار نگرفته و می‌خواهد نشان دهد که می‌تواند در بحبوحه تنش‌ها از جان مردم محافظت کند.
اما در اسرائیل در پی شلیک ۱۸۰ موشک بالستیک باعث شد کل کشور به مدت حدود ۱ ساعت در ۱ اکتبر در پناهگاه بمانند.
کم اهمیت جلوه دادن حملات اسرائیل از سوی جمهوری اسلامی باعث می‌شود که جمهوری اسلامی مجبور به تلافی برای به نمایش دادن قدرت خود نباشد؛ هر چند هم که حملات اسرائیل به مراکز نظامی جمهوری اسلامی آسیب جدی وارد کرده باشد.
اسرائیل توان حملات دوربرد خود را به نمایش گذاشت
حملات اسرائیل به ایران از توانایی‌های نظامی دوربرد این کشور حکایت دارند؛ قابلیتی که در پی سال‌ها آماده‌سازی میسّر شده است.
جروزالم پست نوشته است که حملاتی که اسرائیل شب گذشته انجام داد، مشابه حملات دوربردی بود که در آن حوثی‌ها را به تلافی حملات‌شان مورد هدف قرار داده بود. حمله به حوثی‌ها با استفاده از هواپیماهای مختلف از جمله اف-۱۵ و اف-۳۵ و طی چند ساعت انجام گرفت.
اسرائیل در انجام عملیات دوربرد تجربه دارد و حمله به حوثی‌ها تمرینی برای حمله به تهران بود.
حمله به جمهوری اسلامی حامل این پیام است که اسرائیل می‌تواند دست به چنین حملاتی بزند. اسرائیل با تسلیحات پیشرفته‌ای که دارد، از قابلیت‌های متنوعی برخوردار است که می‌تواند در آینده از آنها استفاده کند که نشان می‌دهد این حملات حامل یک پیام کلی‌تر بوده‌اند.
همکاری آمریکا و اسرائیل
به نظر می‌رسد که حمایت آمریکا از اسرائیل با استقرار سامانه دفاع موشکی تاد و استقرار دیگر تجهیزات هوایی در منطقه نقش مهمی در نمایش همکاری آمریکا و اسرائیل در روزهای منتهی به حملات این کشور داشته است.
اسرائیل قبل از حملات به آمریکا اطلاع داد که با شکل عملیات این کشور در گذشته تفاوت دارد. همکاری در این مرحله حائز اهمیت است، زیرا اسرائیل طی چند سال گذشته بخشی از فرماندهی مرکزی آمریکا بوده است.
اسرائیل، آمریکا و دیگر شرکایشان در جریان حملات جمهوری اسلامی به اسرائیل در ماه‌های آوریل و اکتبر با یکدیگر هماهنگ شدند. فرماندهی مرکزی آمریکا یکی از مؤلفه‌های مهم ثبات در منطقه است.
متعاقب حملات ماه آوریل ایران، اطلاعات زیادی بین اسرائیل و آمریکا و فرماندهی مرکزی رد و بدل شد تا گزارشات پس از حمله بررسی شوند و مشخص شود که پدافند این کشور چقدر دقیق عمل کرده است. این مسئله حائز اهمیت است و این‌که هربار شدت تنش‌ها بیشتر می‌شود، فرصتی برای تعامل و همکاری بیشتر بین ارتش‌ها فراهم می‌کند.
عدم آسیب به غیرنظامیان در ایران
تاکنون گزارشی مبنی آسیب دیدن غیرنظامیان گزارش نشده است و با این دقت در عملیات، اسرائیل این اطمینان را در بین شهروندان ایران به وجود آورده است که قصد آسیب رساندن به آنها را ندارد.
پیش تر، بنیامین نتانیاهو، در یک پیام ویدیویی خطاب به مردم ایران با اشاره به فعالیت‌های جمهوری اسلامی در غزه و لبنان گفته بود: «در این برهه مهم می‌خواهم، شما مردم ایران را مخاطب قرار دهم، من این کار را مستقیم بدون فیلتر و واسطه انجام می‌دهم… این رژیم (جمهوری اسلامی) هر روز که می‌گذرد، شما مردم اصیل ایرانی را به پرتگاه نزدیک‌تر می‌کند…وقتی ایران بالاخره آزاد شود، آن لحظه خیلی زودتر از آنچه که مردم تصور می‌کنند، فرا خواهد رسید، همه چیز متفاوت خواهد بود.»
آیا این اتفاق به یک هنجار جدید تبدیل خواهد شد؟
جروزالم پست در گزارش خود نوشته است که دو حمله ایران به اسرائیل و تلافی اسرائیل در ۲۶ اکتبر نشان می‌دهند که مواجهه مستقیم بین ایران و اسرائیل در حال عادی شدن است. طبق آن ضرب‌المثل قدیمی که می‌گوید «حرمت‌ها که از بین برود»، ممکن است حملات بیشتری هم رخ دهد و این مسئله در منطقه به یک امر عادی تبدیل شود.
تابوی حملات مستقیم دیگر از بین رفته و هردو کشور گمان می‌کنند که می‌توانند درگیری را مدیریت کنند. برخلاف نظر تحلیلگران که می‌گفتند این حملات به آغاز «جنگ جهانی سوم» می‌انجامند، هردو کشور در قالب یک درک متقابل در حال مدیریت مناقشه هستند.
این قضیه ما را به یاد جنگ سرد می‌اندازد. با این‌حال، آمریکا و روسیه در جریان جنگ سرد هرگز وارد یک نبرد واقعی نشدند. جنگ سرد ایران و اسرائیل بالا گرفته است. بسیاری تقصیر این اتفاق را برعهده جمهوری اسلامی میدانند. جمهوری اسلامی از حمله هفتم اکتبر پشتیبانی کرد و نیروهای نیابتی خود را به مانند پیاده‌نظام برای حمله به اسرائیل از هفت نقطه بسیج کرد. این یعنی اسرائیل مجبور شد که پاسخ بدهد.
کشورهای منطقه اسرائیل را محکوم کردند
کشورهای حوزه خلیج فارس بسرعت اسرائیل را محکوم کردند. برخی از این کشورها سعی داشته‌اند که با جمهوری اسلامی آشتی کنند. برای نمونه، عربستان سعودی با میانجیگری چین با ایران آشتی کرد. امارات نیز در نشست بریکس در روسیه با مقامات ایرانی دیدار کرد. مصر نیز در بریکس حضور داشت. قطر حامی ایران است. عمان و ایران اخیراً یک مانور نظامی برگزار کردند. این بدین معنی است که بسیاری از کشورهای منطقه با ایران تعامل دارند و در حال نزدیک‌تر شدن به جمهوری اسلامی هستند. آنها ترجیح می‌دهند که در اظهارات خود اسرائیل را محکوم کنند.
جمهوری اسلامی سعی کرده که در نشست‌های منطقه‌ای با دیگران وارد گفت‌و‌گو شود. وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی چندی پیش به لبنان، سوریه، مصر، عربستان سعودی، قطر و دیگر کشورها سفر کرد.
هدف جمهوری اسلامی این است که اسرائیل را تحت محاصره قرار دهد و این‌طور وانمود کند که اسرائیل مشکل منطقه است. به نظر می‌رسد بسیاری از کشورهایی که اسرائیل را در ۲۶ اکتبر محکوم کردند، در این سناریو رسماً از جمهوری اسلامی حمایت می‌کنند. این از نظر اهداف بلندمدت اسرائیل برای یکپارچه‌سازی منطقه و تثبیت جایگاه خود به‌عنوان بخشی از جبهه ثبات اتفاق خوبی نیست.
آیا حملات ایران و اسرائیل ادامه خواهد یافت؟
متعاقب حملات هوایی، سؤالات مهمی درباره مهار جمهوری اسلامی مطرح شده است. در حال حاضر، جمهوری اسلامی سعی دارد این‌طور نشان دهد که در این حملات آسیبی ندیده است. اگر شواهدی پیدا شود که نشان دهد آسیب جدی دیده، ممکن است به فکر پاسخ بیافتد.
از سوی دیگر، جمهوری اسلامی ممکن است نگران تشدید تنش‌ها از سمت اسرائیل باشد. اما به نظر می‌رسد که تهدیدات جمهوری اسلامی آمریکا را وادار کرده که اسرائیل را از وارد کردن ضربات مهلک‌تر به تهران منصرف کند.
سه هفته‌ای که تا انجام این حمله سپری شد، از بسیاری جهات بدین معنی است که کسی از این حملات غافل‌گیر نشد و همه فرصت داشتند که موضع‌شان را از قبل آماده کنند.
با این وجود این واقعیت که آمریکا مجبور شد سامانه تاد را در اسرائیل مستقر کند، شاید این پیام را به ایران بدهد که پدافند هوایی اسرائیل نمی‌تواند در برابر حمله بزرگ‌تر ایران دوام بیاورد.
در تحلیلی جروزالم پست آمده است که «از این گذشته، جمهوری اسلامی ممکن است اکنون احساس کند که می‌تواند هرلحظه که بخواهد به سمت اسرائیل موشک بالستیک شلیک کند. کشورهای اندکی توانسته‌اند که در طول تاریخ اسرائیل با استفاده از موشک یا جنگنده به خاک این کشور حمله کنند. مصر در جنگ ۱۹۴۸ تل‌آویو را بمباران کرد و صدام حسین موشک‌های اسکاد را به سمت اسرائیل انداخت. با این‌حال، جمهوری اسلامی به وضوح احساس می‌کند که می‌تواند اسرائیل را به وحشت بیاندازد و از عواقب آن قسر در برود. متعاقب حملات ۲۶ اکتبر، هیچ نشانه‌های از سمت ایران نیامده که بگوید این کشور از خر شیطان پایین می‌آید.»
