جشن نیمهی پاییز، 中秋节ژونگ‌چیو جی، که به جشن ماه یا کیک ماه نیز معروف است، در پانزدهم از ماه هشتم هر سال قمری چینی برگزار می‌شود.
همانند سال نوی چینی، جشنواره‌ی نیمهی پاییز یکی از دو جشنواره‌ی سنتی مهم در چین است، که قدمت آن به بیش از ۳۰۰۰ سال پیش برمی‌گردد، زمانی که برای اولین بار، اصطلاح اواسط پاییز در”مناسک ژو” ظهور پیدا کرد. “مناسک ژو” مجموعه‌ای نوشته‌شده در بارهی مراسم مذهبی سلسله ژو است (۲۲۱-۱۰۴۵ پیش از میلاد).
با به پایان‌رسیدن فصل برداشت در تابستان، زمان ایده‌آلی برای مردم به‌وجود می‌آید برای جشنگرفتن روزی که قرص کامل ماه شکل گرفته و در درخشان‌ترین حالت خود قرار دارد.
نشأت گرفته از یک افسانه
این جشن از داستانی زیبا و غم‌انگیز درباره چانگ ای اقتباس شده‌است. این داستان هرچند به شکل‌های مختلفی بیان شده، اما رایج‌ترین آن به شرح زیر است.
در روزگاران بسیار دور کهن، ۱۰ خورشید آتشین در آسمان فروزان بودند، به طوری که همهی محصولات روی زمین را به آتش کشیده و باعث شدند فقری خانمانسوز برمردم حکمفرما شود. قهرمانی به نام هو یی، نُه خورشید را سرنگون کرد. ملکه وانگ‌مو از آسمان، به عنوان پاداش، جزئی از اکسیر حیات را به او اهدا کرد، و این اکسیر می‌توانست انسان را به موجودی فناناپذیر تبدیل کند.
چانگ ای، همسر هو یی، در زیبایی و مهربانی زبانزد همگان بود. هو یی که عمیقاً عاشق همسرش بود، از وی خواست که اکسیر را نزد خود حفظ کند تا این‌که، وقتی از شکار به خانه برگشت، به‌طور مشترک از آن استفاده کنند. مردی پلید به نام پِنگ مِنگ از پنجره خانه آنها، شاهد تمامی این گفتگوها بود.
سه روز بعد که هو یی خانه را به قصد شکار ترک کرد، آن مرد پلید با شمشیری در دست به خانهی هو یی آمد. وی چانگ ای را تهدید کرد تا اکسیر را به او بدهد. چانگ ای با شتاب اکسیر را دردهان خود گذاشت و آن را قورت داد. بدن او بلافاصله از زمین جدا و در هوا شناور شد و از پنجره به سمت ماه پرواز کرد.
وقتی هو یی در تاریکی شب به خانه برگشت، خدمتکاران به او گفتند که چه اتفاقی افتاده است. درحالی که اشک می‌ریخت، به آسمان شب نگاه کرد و با صدای بلند نام همسر محبوب خود را فریاد زد. درآن لحظه ماه به‌طور خاصی روشن و درخشان شد. هو یی سایه‌ای از همسر خود را در ماه مشاهده کرد که با غم و اندوه او را می‌نگریست.
هو یی در باغ پشتی خانهی خود میزی برای سوزاندن عود قرار داد. او مراسم یادبودی برای همسرش برگزار کرد. روی میز کیک های شیرین و میوه‌های تازه‌ای را قرار داد که بیشتر مورد علاقه چانگ ای بودند. آن روز پانزدهمین روز از هشتمین ماه سال قمری بود.
خبرهایی حاکی از این‌که چانگ ای به موجودی آسمانی تبدیل شده و در ماه زندگی می‌کند، به سرعت برسر زبان‌ها افتاد. بسیاری از مردم میز‌هایی برای سوزاندن عود در زیر نور ماه چیدند و برای قلب مهربان چانگ ای دعا کردند تا از آن‌جا مواظب آنها باشد.
از آن زمان به بعد، هر‌ساله در آن روز، مراسم پرستش ماه، در میان مردم گسترش یافت.
سمبل جشن – کیک ماه
آداب و رسوم بسیاری در نقاط مختلف کشور وجود دارد، مانند سوزاندن عود، کاشت درختان در اواسط پاییز، روشن‌کردن فانوس بر فراز برج‌ها، و اجرای رقص اژدهای آتش. با این حال انواع مختلف کیک‌های ماه، همواره نماد بسیار مهم این جشنواره بوده است.
کیک‌های ماه اغلب گرد یا مستطیل شکل هستند، و در اندازهایی درست می‌شوند که حدود ۱۰ سانتی متر قطر و ۴-۵ سانتی‌متر ضخامت دارند. این کیک‌ها با استفاده از خمیر دانه نیلوفرآبی به شکل لایه‌لایه درست می‌شوند، و وجود زرده کامل تخم مرغ در مرکز آن با طعم شور، طعم شیرینی آن را متعادل می‌کند. وقتی کیک برای تقسیم‌کردن بین اعضای خانواده یا دوستان به دو نیم می‌شود، زرده تخم‌مرغ همانند قرص کامل ماه به‌نظر می‌آید.
کیک‌های ماه معمولاً پخته می‌شوند. در طول زمان با توجه به مواد غذایی موجود در هر مکان و ذائقه‌های مختلف، بسیاری از انواع محلی آن پخته شده‌است. محبوب‌ترین انواع آن، کیک‌هایی هستند که با خمیر دانهی نیلوفرآبی، خمیر لوبیاقرمز و خمیر خرما پر شده باشند.
در سال‌های اخیر، مواد جدیدی از قبیل قهوه، شکلات، آجیل، میوه‌ها، سبزیجات و گوشت نیز به آن اضافه شده‌اند تا دستورالعمل سنتی آنرا اندکی مدرنتر کنند.
معمولاً بالای هر کیک ماه نقشی وجود دارد. اما نقش‌هایی از قبیل یک حلقهی قرمزرنگ، نماد‌هایی برای طول عمر یا هماهنگی، یک ماه، چانگ ای یا خرگوش بیشتر رایج هستند.
تجدید دیدار با خانواده
یک ماه کامل درخشان، نماد موفقیت در انجام کار است، بنابراین جشنواره‌ی نیمهی پاییز روزی است برای اعضای خانواده و یا عزیزان تا با هم تجدید دیدار کنند.
در زبان چینی عبارت پسندیده‌ای وجود دارد به نام یوآن مان “圓滿”، که به معنای کمال، تکمیل و تحقق است. این عبارت اولین حرف از ماه گرد圓月 (یوان یو) و اولین حرف از ماه کامل滿月 (مان یو) را شامل می‌شود. اعتقاد بر این است در لحظه‌ای که ماه کامل می‌شود، تمام اعضای خانواده باید درکنار هم لذت ببرند، یعنی هیچ قطعه‌ای از ماه نباید ناپیدا باشد و هیچ‌کس از اعضای خانواده نیز نباید غایب باشد.
به طور سنتی، اعضای خانواده در این روز، بعد از شام دور هم جمع می‌شوند، تا به ستایش ماه درخشان بپردازند و کیک ماه را با چای اولانگ یا چای یاسمن صرف کنند.
اشتیاق برای خانه
دلتنگی و دوری زمانی که فردی قادر به دیدن عزیزان خود نیست، موضوع مهم دیگری است که با جشن نیمهی پاییز عجین است.
به عنوان یک غریبهی تنها در سرزمینی بیگانه،
در روز جشن و سرور، بیشتر از همیشه دلتنگ عزیزانم هستم.
وانگ وِی (۷۰۱-۷۶۱ بعد از میلاد) شاعر بزرگ سلسله تانگ
سوسوی نور در پایین تخت من چقدر درخشان است
درخشان همچون اشک‌های یخ‌بسته در چشمان سرگردان من،
وقتی سرم را بالا می‌گیرم، به ماه روشن خیره می‌شوم،
هنگامی که سرم را پایین می‌اندازم، غم غربت غوغا می‌کند.
لی بای (۷۶۲- ۷۰۱ بعد از میلاد) شاعر بزرگ سلسله تانگ
شعرهای بالا که توسط شاعرانی بزرگ سروده شده، به‌خوبی احساس اشتیاق برای خانه را ابراز کرده‌اند. ماه در این روز به یادآور خوبی از خانه و عزیزان ما بدل شده است.
لذت‌بردن از ماه درخشان
نشستن در حیاط یا نزدیک پنجره برای لذت‌بردن از ماه باشکوه نیز یکی از مراسم این جشن محسوب می‌شود.
در سراسر تاریخ چین، ماه نیمهی پاییز همواره موضوعی محبوب برای شاعران و نویسندگان بوده تا به بیان احساسات خود پرداخته و صحنه‌ای شاعرانه بیافرینند.
نوشتن شعر در مورد ماه همانند موضوعات فلسفی و معنوی، نوعی هنر محسوب می‌شد که در میان دانشمندان، مقامات و امپراتوران سلسله‌های مختلف شایع بود. پس از آن زمان و تا به امروز، شاعران، با الهام از ماه روشن و درخشان، اشعار باشکوه بسیاری سروده‌اند.
چهره‌های تاریخی بزرگی که از ماه زیبای درخشان لذت بردند، یکی‌یکی زمین را ترک کرده‌اند، اما ماه هنوز هم وجود دارد تا در شب‌های تاریک، روشنایی را ارزانی دارد.
بانوی ماه، که در تنهایی زندگی کرده، به دیگران بر روی زمین نور می‌افشانَد، و همچنان شاهد تمام شادی‌ها و غم و اندوه موجودات انسانی است.
اپکتایمز در ۳۵ کشور و به ۲۱ زبان منتشر می‌شود.
