جایزهی معماری “آقاخان” به مرمت واحیاء بزرگترین بازار سرپوشیدهی جهان اختصاص یافت.
جایزهای که هر سه سال یکبار به آثار معماری اسلامی با شاخصههای خاص تعلق میگیرد، حالا به بازار تبریز اختصاص یافته که نه تنها بزرگترین سازهی آجری جهان است، بلکه به عنوان وسیعترین بازار سر پوشیدهی جهان نیز شناخته میشود.
این بازار که در مرداد ماه ۱۳۸۹ به عنوان نخستین بازار در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسید، از بازارچهها، تیمچهها، سراها و کاروانسراهای متعددی تشکیل شده ومساحت کلی آن حدود یک کیلومتر مربع میباشد.
سید محمد بهشتی معمار ومشاور ارشد رئیس سازمان میراث فرهنگی وگردشگری که هفتهی پیش برای گرفتن جایزه ۲۰۰ هزار دلاری بازار تبریز به بیستون پایتخت پرتغال رفت، دربارهی شرایط خاص دریافت آن گفت: “بازار جهانی تبریز به دلیل موقعیت کاملا ممتازی که داشت، جایزهی آقاخان را در کنار چهار اثر تاریخی دیگر ازآن خود کرد”.
این معمار دربارهی نحوهی هزینه کردن مبلغ جایزه توضیح داد: “نظر دبیرخانهی جایزهی معماری “آقاخان” این است که نیمی از این پول صرف کارهای علمی و پژوهشی شود. به همین دلیل اکنون تعدادی از دوستان در حال تشکیل یک NGO در حمایت از بازار تبریز هستند و ۱۰۰هزار دلار به این گروه تعلق میگیرد تا بتواند از اقداماتی که در بازار باید انجام شود پشتیبانی کرده و احتمالا یک نشریه دربارهی اقدامات در دست انجام آن منتشر کند. نیم دیگر این جایزه به اشخاصی که در مرمت و احیای بازار دخیل بودند مانند استادکاران، کارشناسان، برخی اعضای هیأت امنای بازار که نقش فعالتری در این زمینه داشتند و برخی مدیران فعال در این حوزه تعلق میگیرد”.
وی ادامه داد:”۱۰۰هزار دلار، رقم زیادی نیست که بتوان از آن برای حفاظت از بازار تاریخی تبریز استفاده کرد یا آن را به سازمان میراث فرهنگی و گردشگری داد تا از آن برای حفاظت و مرمت بازار استفاده کند. معتقدم ارزش معنوی کار برای سازمان میراث فرهنگی و گردشگری و من که در مراسم اهدای این جایزه شرکت کردم باقی میماند”.
بازار تبریز تنها نامزد ایرانی دریافت این جایزه نبود. “آپارتمان شمارهی یک” که یک ساختمان پنج طبقه با نمای سنگی است، دیگر نامزد این مسابقه بود. این ساختمان که در محلات واقع شده، کاری از دفتر طراحی ABCT در تهران است. ویژگی جالب نمای این ساختمان، استفاده از ضایعات سنگهای بریده شده در کارخانجات سنگبُری است. توانایی معمار در استفادهی توأمان از فرمهای زاویهدار در نما و استفاده از لوورهای چوبی، برای پوشش دادن به پنجرهها و کنترل میزان نورگیری بازشوهای نما، از محاسن عمدهی این طرح است.
امسال افغانستان نیز با ساختمان یک مدرسه در این مسابقه شرکت کرد. این مدرسه با عنوان “مکتب متوسطه خوشرود”، یادبودی است برای “ماریا گرازیا کوتولی”، خبرنگار ایتالیایی که در سال ۲۰۰۱ در افغانستان کشتهشد.
این مدرسه با نمای آجری به رنگ آبی دارای هشت کلاس درسی با ظرفیت پذیرش ۱۰۰۰ دانشآموز است و توسط یک مشاور ایتالیایی طراحی شدهاست. معماری این ساختمان در کل هرات و افغانستان بینظیر است. از اینرو صرف نامزدی این ساختمان در مسابقهی مطرحی چون “آقا خان”، خود دارای اهمیت بسیاری است.
جایزهی معماری “آقا خان” هر سه سال یکبار از طرف “بنیاد آقاخان” به یک معمار در قید حیات که اثری با شاخصههای معماری ارزنده طراحی کرده باشد تعلق میگیرد و گرانترین جایزهی معماری دنیا محسوب میشود.
اپک تایمز در ۳۵ کشور وبه ۲۱ زبان منتشر میشود.
