طب سنتی چینی بر مراقبت از ریه‌ها در فصل پاییز تأکید دارد، درحالی‌که تمرکز طب غربی بر پیشگیری از بیماری‌های تنفسی در این فصل است. این‌دو شیوه طبابت متمایز هستند، اما هردو بر این عقیده‌اند که ریه‌ها نقش مهمی در حفظ سلامتی دارند. ریه‌های ما فقط برای نفس کشیدن نیستند، بلکه کارکردی اساسی در تنظیم تعادل مایعات، گردش خون و سلامت مغزی و سلامتی عاطفی دارند.
طب سنتی چینی نسبت به تأثیر ریه‌ها بر ابعاد مختلف بدن دیدگاهی کل‌نگر دارد. علم مدرن بسیاری از اصول این حکمت باستانی را تأیید و شکاف بین دیدگاه‌های سنتی و معاصر را برطرف می‌کند.
تنفس و انرژی
در طب سنتی چینی گفته می‌شود که ریه‌ها «چی» و تنفس را تحت کنترل دارند. «چی» بر انرژی حیاتی زندگی دلالت دارد. اکسیژن، از مؤلفه‌های کلیدی چی، از طریق ریه‌ها وارد بدن می‌شود. ریه‌ها «هوای پاک» را استنشاق می‌کنند و «هوای ناخالص» را از طریق بازدم بیرون می‌دهند و سطح اکسیژن خون را حفظ می‌کنند.
از دیدگاه علم مدرن، ریه‌ها نقش مهمی در چرخش اکسیژن دارند و اکسیژن را به خون و متعاقباً به مغز و دیگر اندام‌ها منتقل می‌کنند. کمبود اکسیژن می‌تواند باعث مه مغزی، زوال شناختی و خستگی شود؛ مشکلاتی که در طب سنتی چینی به کمبود «چی» نسبت داده شده و باعث ضعف و کمبود انرژی می‌شوند. این ارتباط نشان می‌دهد که طب باستانی و مدرن در تأیید نقش ریه‌ها در شادابی و تندرستی هم‌عقیده هستند.
تنظیم عملکرد عروق خونی
در طب سنتی چینی گفته می‌شود که ریه‌ها «مسیرهای آب را تنظیم می‌کنند.» این یعنی ریه‌ها تحرک مایعات بدن را کنترل می‌کنند، از احتباس آب جلوگیری کرده و سوخت‌و‌ساز مؤثر مایعات را تضمین می‌کنند. در طب غربی، ریه‌ها بخار آب را از طریق نفس کشیدن دفع می‌کنند و نقش مهمی در حفظ تعادل مایعات دارند.
علم مدرن نکات بیشتری به ما می‌آموزد. ریه‌ها جزوی از سیستم رنین-آنژیوتانسین هستند که به شکل مستقیم بر تنظیم فشار خون تأثیر می‌گذارد.
ریه‌ها همچنین آدرنومدولین تولید می‌کنند؛ هورمونی که فشار خون را کاهش می‌دهد، از عروق خونی محافظت کرده و حتی به تنظیم عواطف کمک می‌کند. مطالعات نشان می‌دهند که ریه‌ها درصورت کمبود اکسیژن آدرنومدولین بیشتری تولید می‌کنند تا آسیب‌دیدگی عروق خونی ریوی بر اثر هیپوکسی (کمبود اکسیژن در بافت‌های بدن) به حداقل برسد.
براساس طب سنتی چینی، ریه‌ها «فرمانده عروق» هستند که یعنی بر گردش خون و انرژی در کل بدن نظارت دارند. ریه‌ها در این اصطلاح به یک امپراتوری تشبیه شده‌اند که جریان خون و انرژی را در عروق و مریدین‌ها کنترل می‌کند و بر نقش حیاتی ریه‌ها در اکسیژن‌رسانی و انتقال مواد مغذی به مغز و حفظ گردش خون تأکید دارد. این دیدگاه کل‌نگر در یافته‌های مدرن درباره تأثیر روشمند ریه‌ها انعکاس پیدا کرده است.
عملکرد ایمنی
طب سنتی چینی همچنین معتقد است که «ریه‌ها بر پوست و مو حکمرانی می‌کنند» که یعنی ریه‌ها مسئول سلامت پوست و مو هستند و عملکرد دفاعی بدن را از طریق پوست کنترل می‌کنند. پوست اولین سپر دفاعی بدن در برابر عوامل بیماری‌زای خارجی است.
براساس ایمونولوژی مدرن، ریه پروتئین‌های سورفکتانت SP-A و SP-D را ترشح می‌کند که از آن در برابر انواع عفونت محافظت می‌کنند و تأثیر قابل‌توجهی بر عملکرد ایمنی بدن دارند.
محور ریه-مغز
خط ارتباطی بین ریه و مغز که تحت عنوان محور ریه-مغز شناخته می‌شود، بر رابطه‌ای پویا دلالت دارد که مشابه محور معروف روده-مغز است. سلامت ریه‌ها ارتباط تنگاتنگی با التهاب عصبی، مولتیپل اسکلروزیس (ام‌اس) و توابع ایمنی مغز دارد.
مطالعات نشان می‌دهند که ذات‌الریه شدید اغلب موجب اختلالات عصبی می‌شود. این عارضه زمانی اتفاق می‌افتد که باکتری‌ها از ریه‌ها به مغز منتقل می‌شوند؛ اتفاقی که با از کار افتادن سد خونی ریوی و سد خونی مغزی در حین عفونت حاد رخ می‌دهد. تهاجم باکتری باعث التهاب مغز می‌شود و عملکرد سلول‌های گلیال را که برای پاکسازی مواد زائد مغز ضروری هستند، مختل می‌کند.
طب مدرن بر ارتباط دوطرفه سلامت ریه و مغز صحه می‌گذارد. تحقیقات نشان داده‌اند که تضعیف عملکرد ریه اغلب با زوال شناختی همراه است و آسیب‌های شدید مغزی اغلب موجب آسیب‌های شدید ریوی می‌شوند. این ارتباط متقابل از اهمیت رویکردهای کل‌نگر در حفظ سلامت ریه و مغز حکایت دارد.
سلامت عاطفی
براساس طب سنتی چینی، تمام اعضای بدن روح دارند و روح ریه‌ها «پو» نام دارد. از این‌رو، «ریه‌ها «پو» را ذخیره می‌کنند.» «پو» بر فرم بدن و ذهن حکمرانی می‌کند و واکنش‌های غریزی و احساسی ما را منعکس می‌کند. «پو» ارتباط تنگاتنگی با نفس کشیدن دارد و ارتباط بین ذهن و بدن ما را کنترل می‌کند. اگر سطح «چی» در ریه‌ها بالا باشد، احساسات متعادل می‌شوند اما اگر سطح «چی» در ریه‌ها پایین باشد، اختلالات عاطفی اعم از غم، اندوه و اضطراب شدت می‌گیرند.
علم مدرن نیز بر ارتباط نزدیک بین عملکرد ریه و سلامت عاطفی صحه گذاشته است. مطالعه انتشاریافته در مجله توراکس نشان داد که از بین ۵۵ بیمار مبتلا به آسم شدید، ۴۹ درصد با اضطراب و ۳۱ درصد با افسردگی دست‌و‌پنجه نرم می‌کردند. این چالش‌های عاطفی با کاهش اکسیژن‌رسانی به مغز ارتباط دارند که توانایی مغز را در تنظیم مؤثر احساسات مختل می‌کند.
با انجام تمرینات تنفسی مانند نفس کشیدن از راه دیافراگم می‌توانیم عصب واگ را تحریک کنیم که به‌طور مستقیم روی مغز تأثیر می‌گذارد و به کاهش اضطراب کمک می‌کند. این تمرین با تأکید طب سنتی چینی بر تقویت ریه‌ها برای بهبود سلامت جسمی و عاطفی مطابقت دارد.
شناخت ریه‌ها در طب سنتی چینی دید کاملی به شما می‌دهد. کارکرد ریه‌ها به نفس کشیدن محدود نمی‌شود. ریه‌ها همچنین به تظیم تعادل مایعات، واکنش ایمنی، سلامت عاطفی و عملکرد مغز کمک می‌کنند. علم مدرن همچنان به اثبات این انگاره‌های کهن مشغول است و ارتباط تنگاتنگ بین سلامت ریه‌ها و تندرستی را آشکار می‌کند.
