مقام ارشد امنیتی سابق افغانستان گفت که «گروهی از طالبان در حال بررسی چگونگی دستیابی به سلاحهای هستهای تاکتیکی هستند.»
یازدهمین نشست امنیتی هرات که از روز دوشنبه در شهر دوشنبه، پایتخت تاجیکستان آغاز شده بود، در روز سهشنبه خاتمه یافت. در این دو روز، تعدادی از مقامهای پیشین دولتی و کارشناسان سیاسی افغانستان حضور داشتند.
رحمتالله نبیل، رئیس سابق امنیت ملی افغانستان در اولین روز این نشست درباره تلاشهای طالبان برای دسترسی به سلاح هستهای هشدار داد و افزود که «منطقه با فقدان آگاهی، بینش و اجماع در مورد طالبان مواجه است.»
وی با اشاره به امکان دسترسی این گروه از طریق پاکستان افزوده است که تلاشها برای دسترسی به سلاح اتمی و هستهای از دوره رهبری اسامه بن لادن مطرح بود و داعش خراسان نیز به دنبال دسترسی به این سلاحها بود. اکنون طالبان جغرافیای موردنظرشان را دارند، بستر مساعدی برای سربازگیری و دسترسی به سلاحهای پیشرفته دارند و از همه مهمتر انگیزه (برای دسترسی به سلاح هستهای) دارند. این امکان وجود دارد و این (تلاشها برای دسترسی به سلاح هستهای) سابقه دارد.
چند ماه بعد از به قدرت رسیدن طالبان در اوت ۲۰۲۱، اکونومیست با استناد به اظهارات تعدادی از دیپلماتها و کارشناسان نظامی نوشت که طالبان به دنبال توسعه برنامه هستهای است و فردی به نام «انجینر نجیبالله» را به عنوان رئیس انرژی اتمی انتخاب کرده است. در چنین سناریویی اگر طالبان موفق به تسخیر پاکستان و تصرف حدود ۱۵۰ موشک اتمی شوند جهان در آستانه فاجعه قرار میگیرد.
به نوشته اکونومیست، مرز شکننده میان افغانستان و پاکستان محیط مناسبی برای تشدید فعالیتهایی علیه دولت پاکستان فراهم میکند.
تعدادی از دیپلماتهای سابق و کارشناسان نظامی در گفتگو با این رسانه، از احتمال فروپاشی دولت پاکستان ابراز نگرانی گردند؛ زیرا در دولت و ارتش پاکستان عناصری هستند که از افراطگرایی اسلامی حمایت میکنند.
مارک میلی، رئیس سابق ستاد مشترک ارتش آمریکا در دوره ترامپ هشدار داده بود که خروج سریع نیروهای آمریکایی از افغانستان، باعث بیثباتی منطقهای و به خطر افتادن امنیت پاکستان و زرادخانههای هستهای این کشور میشود.
جان بولتون، مشاور امنیت ملی سابق آمریکا نیز در اظهاراتی مشابه گفته بود که خروج عجولانه ایالات متحده از افغانستان میتواند منجر به دستیابی طالبان به موشکهای هستهای پاکستان شود. به گفته وی، «وقتی قدرت در افغانستان را طالبان به دست بگیرند این امکان وجود دارد که دولت پاکستان نیز تحت کنترل تروریستها درآید. به این معنا که ۱۵۰ موشک هستهای پاکستان به دست تروریستها بیفتد.»
در ابتدای به قدرت رسیدن طالبان، مقالهای در آسیا پاسیفیک لیدرشیپ نتورک منتشر شد، با این سوال که «آیا طالبان در افغانستان و خطرات هستهای فزاینده در پاکستان ارتباطی با هم دارند؟» نویسنده این مقاله معتقد است که بسیاری از تأسیسات هستهای و زیرساختهای تسلیحاتی پاکستان به افغانستان تحت حاکمیت طالبان نزدیکتر است. در حالیکه فکر اصلی پشت استقرار این تاسیسات در نزدیکی افغانستان، دور نگه داشتن آنها از آسیب هند بود، اما با به قدرت رسیدن طالبان و بیثباتی در افغانستان خطر بیش از پیش پاکستان را تهدید میکند.
رنگین دادفر اسپنتا، از مقامات ارشد دولت وقت کرزی نیز در این نشست گفت که «روایت طالبانی از کسب قدرت همان روایت پیروزی جهاد و پایان دادن به اشغال افغانستان توسط صلیبیون و کفار است، اما واقعیت این است که طالبان در نتیجه ناکارایی دولت جمهوری اسلامی افغانستان و در پسامد دگرگونیهای ساختاری در نظام سیاسی بینالمللی و ایجابات نوین استراتژیک در دنیا به قدرت رسیدند و قدرت را تسلیم (تحویل) گرفتند.»
محمد محق، پژوهشگر در زمینه افراطگرایی اسلامی و سفیر سابق افغانستان در مصر نیز در روز دوم نشست امنیتی هرات گفت: «طالبان به ظاهر مشکل افغانستان هستند، ولی طالبان به قله یک کوه یخ میمانند که نوک آن از آب بیرون زده است، درحالیکه بخشهای وسیعتری از کشورهای اسلامی در معرض این مشکل قرار دارند.»
مایکل سمپل، معاون پیشین نماینده اتحادیه اروپا در افغانستان از دیگر سخنرانان این نشست اظهار داشت: «طالبان تعیین میکنند دریافتکننده کمکها چه کسانی باشند، طرف قراردادها چه کسانی باشند و اکنون طالبان مشخص کردهاند که کارمندان موسسات خیریه و کمکرسان چه کسانی باشند.»