حزب کمونیست چین، ۲۴ سال پیش اقدام به سرکوبی اعتراض دانشجویان در میدان تیان‌آن‌من کرد، اما با انجام این کار، همچنین دست به نابودی روحیه آرمانگرایی دانشجویانی زد که می‌خواستند سخاوتمندانه به کشور خود خدمت کنند.
درآن زمان، دانشجویان درمیدان تیان‌آن‌من ایستادند و سرودهای حزب کمونیست را سردادند، صادقانه با این امید که یک‌سری اصلاحات را انجام دهد. این فعالان صادق و وفادار، که بیشتر دانشجو بودند، هرگز نمی‌توانستند تصور کنند که تانک‌ها وارد صحنه شوند. آنها در چهارم ژوئن درسی را آموختند که والدین آنها یارای گفتن آن را نداشتند: حزب بزرگ آنها درواقع ماشینی برای کشتار بود.
بیست و چهار سال بعد، تخم نفاقی که در تابستان آن سال کاشته شد، دوباره جوانه زد، حزب کمونیست چین دیگر از ستایش پراشتیاق جوانان برخوردار نیست، جوانانی که اکثر آنها ترک وطن کرده و به‌شدت ضد کمونیست شده‌اند.
همانند شنگ سو، نویسنده و خبرنگاری که بلافاصله بعد از قتل‌عام تیان‌آن‌من به کانادا عزیمت کرد و به‌خاطر کار در این کشور، به جوایز ملی خبرنگاری متعددی دست یافت.
شنگ می‌گوید که واقعاً، هیچ ایمانی به حزب کمونیست ندارد، اما اکثریت قریب به اتفاق آنهایی که سه‌شنبه ۲۴ سال پیش در میدان تیان‌آن‌من گرد هم آمدند، به حزب ایمان داشتند.
دو دانشجوی رشته پزشکی بدون هیچگونه تأملی گفتند که، چرا ارتش خلق باید اقدام به سرکوبی ما کند؟ حتی امروز هم از ساده‌لوحی و شوق و اشتیاق این دانشجویان آه حسرت سر میدهم.
سو یویو، استاد
وی اظهار می‌دارد که، “اکثر آن دانشجویان چینی واقعاً می‌خواستند به حکومت چین کمک کنند تا به پیشرفت‌های بیشتری دست پیدا کند. آنها به بهبود اوضاع و کاهش فساد و رشوه در چین امید‌وار بودند و به‌این ترتیب می‌خواستند صداقت و وفاداری خود را نسبت به کشور ابراز نمایند.”
دانشجویان می‌خواستند انجام اصلاحاتی را تسریع کنند که در آن زمان تحت نظارت جائو زیانگ، دبیرکل و رهبر چین آغاز شده بود.
سرآغاز این اعتراض برگزاری یک گردهمایی عمومی در ۱۶ آوریل بود؛ یعنی یک روز بعد از مرگ هو یائوبانگ، رهبر پیشین چین که به مناسبت سوگواری برای وی برگزار شد. این رهبر اصلاح‌طلب و طرفدار دموکراسی، به خاطر گرایش‌های دموکراتیک، دوسال قبل از حزب برکنار شد و مرگ وی برای دانشجویانی که آرزوی چین بهتری را درسر می‌پروراندند، به عنوان یک عامل تجمع محسوب می‌شد.
جائو نیز، به‌خاطر آرمان‌های دموکراتیک خود و همدلی با معترضان میدان تیان‌آن‌من، بلافاصله پس از سرکوبی دانشجویان در میدان تیان‌آن‌من، از حزب برکنار شده و بقیه عمر خود را تحت بازداشت خانگی به‌سر برد.
بسیاری از دانشجویانی که از اواسط آوریل تا چهارم ژوئن در میدان تیان‌آن‌من تجمع کرده بودند، آوازهای تبلیغاتی در ستایش ویژگی‌های خوب حزب سرمی‌دادند. وقتی سه نفر از دانشجویان اقدام به پرتاب تخم‌مرغ رنگی به روی تصویر مائو زدانگ کردند که در میدان تیان‌آن‌من نصب شده بود، سایر دانشجویان آنها را تحویل مقامات رسمی داده و نتیجه این بود که به نه سال حبس در زندان محکوم شدند.
سو یویو، استاد و محقق آکادمی علوم اجتماعی چین، که سخنرانی اخیر وی درخصوص موضوع پیش‌آمده در پکن، ترجمه و به وب‌سایت دیجیتال تایمز چین ارسال شد، یادآوری می‌کند که این دانشجویان خود را وطن‌پرستانی معترض به‌حساب می‌آوردند.
سو می‌گوید که رژیم خود را به‌عنوان حزبی وفادار به مردم قلمداد کرده بود، بنابراین انقلابیون و دانشجویان براین باور بودند که اعمال آنها مورد استقبال رژیم قرار خواهد گرفت. با وجود تعداد زیادی معترض که فقط در طول دوره انقلاب فرهنگی به‌دنیا آمدند و سانسور شدید اطلاعاتی از جنایات حزب در گذشته، تعداد اندکی از مردم از هویت واقعی حزب آگاهی دارند.
سو در سخنرانی خود بیان می‌کند، “به‌‌وضوح یادم می‌آید که در ماه مه سال ۱۹۸۹ به میدان تیان‌آن‌من رفتم تا […] دانشجویانی را که آنجا درحال مدیتیشن بودند متقاعد کنم که به کلاس درس برگردند.”
“به آنها گفتم که نظامیان وارد شهر شدند، و سرکوب آغاز شده‌است. دو دانشجوی رشته پزشکی بدون هیچگونه تأملی گفتند که، چرا ارتش خلق باید اقدام به سرکوبی ما کند؟ حتی امروز هم از ساده‌لوحی و شوق و اشتیاق این دانشجویان آه حسرت سر میدهم.”
تعداد اندکی قادر به تصور وقایع پیش‌رو بودند.
صبح روز سوم ژوئن حمله آغاز شد، نه با گلوله‌های پلاستیکی و گازهای اشک‌آور، بلکه با سربازان مسلح به اسلحه و ماشین‌آلات نظامی و سرنیزه و نظامیان زره‌پوشی که بلااستثنا به روی هرچیزی که درمقابل و پیرامون آنها بود، آتش می‌گشودند. طی آن شب خونین و روز بعد، حدود ۳۰۰ تا ۷۰۰ نفر کشته شدند؛ که برخی از آنها سرباز و اکثریت قریب به اتفاق آنان دانشجو بودند. سازمان صلیب سرخ چین صبح روز چهارم ژوئن تعداد کشته‌شده‌ها را ۲۶۰۰ نفر اعلان کرد.
لری ورتزل، کلنل بازنشسته ارتش ایالات متحده که در آن زمان در پکن به‌سر می‌برد، شاهد این حمله بوده و اخیراً نیز در نشستی در واشنگتن دی‌سی به ایراد سخنرانی پرداخت، اظهار داشت که، “این یک عملیات کاملاً نظامی بود. عملیاتی که از قبل مرحله‌بندی شده بود. نقطه هدف نیروهایی که وارد عمل شده‌بودند، تعیین‌شده بود.”
دانشجویان بی‌دفاع احساس کردند که راهی برای فرار از میدان ندارند. بسیاری از آنها تحت تعقیب تانک‌ها قرار گرفتند، برخی نیز توسط تانک‌ها زیر گرفته شدند.
درعرض چند ساعت، جنبش قدرتمند دموکراسی متشکل از ده‌هاهزار نفر درهم شکسته شد، اما همراه با آن، ایمان بسیاری از دانشجویان به اینکه حزب دست به اصلاح خود بزند، نیز نابود گردید.
شنگ می‌گوید، “اکنون وضعیت فرق می‌کند. در سال ۱۹۸۹، اکثریت قریب به اتفاق دانشجویان بسیار احساساتی بودند، احساساتی‌تر از امروز، آرزوهای بزرگی برای بهبودی چین داشتند، و می‌خواستند در کسب آینده بهتری برای چین تلاش و همکاری کنند.”
وی می‌افزاید که امروز حزب از طرف کسانی مورد حمایت قرار می‌گیرد که از طریق اصلاحات اقتصادی به سود سرشاری دست می‌یابند.
شنگ درادامه بیان می‌کند که چینی‌های امروز به‌جای آرمانگرایی، تحت این قرارداد اجتماعی از حزب پیروی می‌کند: سطح زندگی بهتر درازای حمایت مداوم از حزب.
امروز در چین به‌جای آن معترضان ساده و بی‌تکلف سال ۱۹۸۹، نسلی وجود دارد که به دنبال بهترین بودن است و نسلی قدیمی‌تر که زخم بی‌عدالتی‌های بسیاری را به تن دارد. تعداد بسیار زیادی از چینی‌ها نیر درخارج از چین پراکنده بوده و جامعه‌ای بدون کمونیزم را تجربه می‌کنند.
شنگ اظهار می‌دارد که، ” مردم چینی بیشتر و بیشتری حکومت چین را مورد انتقاد قرار داده‌اند، به‌خاطر اینکه آن را مایه ننگی برای چین می‌دانند، مایه ننگی برای مردم چین که در قرن ۲۱ دارای حکومتی دیکتاتوری هستند.”
وی درادامه بیان نمود که، “از زمانی‌که حیثیت مردم بیشتر و بیشتری لکه‌دار شده، مورد آزار و اذیت و تهاجم قرار گرفته‌اند، حقوق خود را ازدست داده، مورد بدرفتاری قرار گرفته‌اند، و یا به برخی مشکلات دچار شدند و می‌دانند که هیچ عدالتی در چین وجود ندارد و این ناعادلانه است؛ می‌توانند فکر کنند که چین بدون حزب کمونیست چین بهتر اداره می‌شود.”
“اکثریت مردم بی‌عدالتی را تجربه کرده‌اند، بنابراین مردم بیشتر و بیشتری می‌اندیشند که چرا باید چنین باشد، چرا ما باید این‌گونه زندگی کنیم؟”
شنگ درادامه افزود، “یک روز می‌توانیم این وضعیت را تغییر دهیم. مردم بسیاری هستند که احساس ناخوشایندی نسبت به این رژیم دارند و بسیاری از آنها امیدی به چین ندارند و می‌خواهند دست به انجام تغییراتی بزنند، بسیاری از آنها هرلحظه در آرزوی این تغییر هستند، اما در انتظار فرصت مناسب به‌سر می‌برند.”
گری فوئربرگ از واشنگتن دی‌سی درتهیه این گزارش همکاری کرده‌است.
اپک تایمز در ۳۵ کشور و به ۲۱ زبان منتشر می‌شود.
