رژیم کمونیستیِ حاکم بر چین بارها با مذاکره تجاری با آمریکا مخالفت کرده است، اما دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، اعلام کرده که طرفین درحال گفتوگو هستند.
دولت ترامپ اعلام کرده که از کاهش تنش‌های تجاری با چین استقبال می‌کند. کاخ سفید در روز ۱۶ آوریل گفت که این چین است که باید برای آغاز گفت‌وگوها پای میز مذاکره حاضر شود.
وزارت بازرگانی چین در روز ۱۷ آوریل از واشینگتن خواست که از شدت فشارهای خود کم کند. سخنگوی این وزارتخانه افزود که چین و آمریکا به‌طور منظم برای همکاری با یکدیگر در تماس بوده‌اند، اما به جزئیات مذاکره طرفین اشاره نکرد.
دونالد ترامپ ساعاتی بعد به خبرنگاران گفت که مقامات ارشد پکن به دنبال افزایش تعرفه کالاهای وارداتی چین به ۱۴۵ درصد، «چندین بار» با واشینگتن تماس گرفته‌اند. ترامپ ضمن ابراز خوش‌بینی نسبت به توافق با چین گفت که ممکن است جنگ تعرفه‌ای «طی سه تا چهار هفته آتی» خاتمه پیدا کند.
وزارت بازرگانی چین در روز ۲۴ آوریل در پاسخ به این‌که آیا پکن به دنبال مذاکرات تجاری با واشینگتن است یا خیر، گفت که پکن تمایلی به تغییر موضع خود ندارد.
هه یادونگ، سخنگوی وزارت بازرگانی چین، در یک نشست خبری در پکن گفت: «در حال حاضر هیچ مذاکره‌ای در زمینه اقتصادی و تجاری بین چین و آمریکا در جریان نیست. اگر دولت ترامپ امیدی به حل منازعات تجاری دو کشور دارد، باید تعرفه‌های یک‌جانبه علیه چین را به‌طور کامل لغو کند.»
وزارت امور خارجه چین نیز در یک نشست خبری مجزا در پکن اعلام کرد که «طرف چینی هیچ‌گونه رایزنی یا مذاکره‌ای در رابطه با تعرفه‌ها نداشته است.»
ترامپ در واکنش به موضع چین در واشینگتن گفت که «آن‌ها صبحِ امروز جلسه داشتند.»
ترامپ به خبرنگاران گفت: «مهم نیست «آن‌ها» چه کسانی هستند. ممکن است بعداً در این‌باره صحبت کنیم، اما آن‌ها صبحِ امروز جلسه داشتند و ما هم با چین جلساتی داشته‌ایم.»
وزارت امور خارجه چین در روز ۲۵ آوریل در واکنش به موضع دولت ترامپ بر موضع قبلی خود تأکید کرد و افزود که هیچ مذاکره‌ای با طرف آمریکایی در رابطه با تعرفه‌ها در جریان نیست.
اسکات بسنت، وزیر خزانه‌داری آمریکا، در روز ۲۷ آوریل تأیید کرد که هفته گذشته در جریان نشست صندوق بین‌المللی پول در واشینگتن با همتای چینی خود صحبت کرده است. بسنت در برنامه «این هفته» ای‌بی‌سی نیوز گفت: «اما گفت‌وگوها بیشتر حول محور مسائل سنتی مانند ثبات مالی و زنگ خطرهای اقتصاد جهانی بودند.»
از بسنت پرسیدند که چرا پکن مذاکره تجاری با آمریکا را تکذیب می‌کند و او این‌طور پاسخ داد که تصور می‌کند پکن «این حرف‌ها را برای مخاطبان خاص خود می‌زند» و افزود که منظور او از مخاطبان خاص همان مردم چین هستند.
وزارت امور خارجه چین در روز ۲۸ آوریل دوباره اعلام کرد که هیچ مذاکره‌ای با دولت ترامپ در رابطه با تعرفه‌ها در جریان نیست.
دوراهی حزب کمونیست چین
از نظر تحلیلگرانی که مدت‌هاست حزب کمونیست چین- که با این حرف که «تا آخرین نفس» به جنگ تعرفه‌ای ادامه خواهد داد، موتور صادرات چین را متوقف کرده و دورنمای اقتصادی میلیون‌ها شهروند چینی را تحت‌الشعاع قرار داده- را زیر ذره‌بین گرفته‌اند، ابراز تمایل به انجام مذاکره می‌تواند نشانه ضعف تلقی شود و مشروعیت حزب را زیر سؤال ببرد.
یه یائو-یوآن، استاد مطالعات بین‌الملل در دانشگاه سنت توماس در هیوستون، در روز ۲۵ آوریل به اپک تایمز گفت: «آیا چین با آمریکا وارد مذاکرات تجاری شده است؟ پاسخ مثبت است.»
اما وقتی درنهایت اعلام شود که مذاکره در جریان است، سؤال دیگری مطرح خواهد شد: «چین از این مذاکرات چه نفعی می‌برد؟» به گفته یه، پاسخ‌دهی به این سؤال باعث می‌شود که پکن بیش از دروغ گفتن احساسِ شرمندگی کند.
یه گفت: «ورود به مذاکرات تجاری از نگاه آمریکا مستلزم آن است که چین در بعضی از حوزه‌ها امتیاز بدهد. این امتیاز می‌تواند افزایش خرید کالاهای آمریکایی یا کاهش چشمگیر تعرفه‌ها باشد. اما آیا چین چطور می‌تواند به مردم خود بگوید که به آمریکا امتیاز می‌دهد؟»
«پای آبرو و عقلانیت در میان است.»
حزب کمونیست چین در مواجهه با فشارهای تجاری دولت ترامپ سعی کرده که رویکرد سختگیرانه خود را حفظ کند. رژیم پکن در واکنش به تعرفه‌های آمریکا، تعرفه کالاهای آمریکایی را به ۱۲۵ درصد رساند و صادرات تعدادی از فلزات نادر را محدود کرد؛ اقلامی که برای صنعت دفاعی و طیف مختلف محصولات مصرفی ضروری هستند.
مقامات حزب کمونیست چین بارها اعلام کرده‌اند که پکن عقب‌نشینی نخواهد کرد. یک دیپلمات ارشد چینی ویدئویی از مائو تسه‌تونگ، نخستین رهبر چینِ کمونیستی، را در شبکه‌های اجتماعی به اشتراک گذاشت که در دوران جنگ کره می‌گوید: «مهم نیست جنگ تاکجا طول بکشد، چون ما هرگز تسلیم نخواهیم شد.» این پیام که دستگاه تبلیغاتی رژیم به اشاعه آن دامن می‌زند، به‌طور گسترده در پسِ دیوار آتش بزرگ چین، که وظیفه سانسور اینترنت را برعهده دارد، دست به دست شده و آتشِ میهن‌پرستی را در بین شهروندان چینی شعله‌ور کرده است.
به گفته ناظران خارجی، حزب کمونیست چین ظاهراً در تنگنا قرار گرفته است.
یه گفت: «به نظرم پکن نمی‌داند چه کار باید بکند. آن‌ها نمی‌خواهند بی‌آبرو شوند، اما رویارویی مستقیم با ایالات متحده نیز دور از ذهن به نظر می‌رسد.»
«از این‌رو، آن‌ها به یک دوراهی رسیده‌اند.»
ادامه گفت‌و‌گوهای غیررسمی؟
رهبران حزب کمونیست چین به دنبال کم‌اهمیت جلوه دادن تعرفه‌های آمریکا هستند، اما اقتصاددان‌ها و اساتید دانشگاهی هشدار می‌دهند که روزهای سختی پیش روی اقتصاد صادرات‌محور چین خواهد بود.
تعرفه‌های سه‌رقمی آمریکا به بسیاری از تولیدکنندگان کوچک و متوسط چینی خسارت زده و مجبورشان کرده که از فعالیت‌های خود دست بردارند یا به بازار داخلی رجوع کنند. این مسائل به مشکلاتی مانند بحران مسکن، بی‌کاری بی‌سابقه جوانان و بحران خرج‌کردِ مصرف‌کنندگان که اقتصاد متمرکزِ چین از سال‌ها پیش با آن‌ها دست‌و‌پنجه نرم می‌کند، دامن می‌زنند.
وانگ هه، کارشناس مسائل چین، در گفتوگو با اپک تایمز در تاریخ ۲۵ آوریل گفت: «جنگ [تجاری] بسیار بی‌رحمانه است. حزب کمونیست چین باید همچنان به اعزام افرادی برای برقراری تماس با آمریکا ادامه می‌داد. این احتمال وجود داشت و آن هم به صورت خصوصی.»
او افزود: «اما برای حفظ ظاهر، حزب کمونیست چین بر لحن تند خود پافشاری کرد و حاضر به نرم کردن موضعش نشد. به همین دلیل بود که بر عدم مذاکره با ایالات متحده اصرار ورزید.»
وانگ توضیح داد که پکن گاهی مقاماتی را بدون اعطای عناوین رسمی یا مجوزهای رسمی برای مذاکره اعزام می‌کند. این شیوه به چین اجازه می‌دهد پیش از ورود رسمی به مذاکرات، موضع دیگر کشورها را ارزیابی کند؛ روشی که وانگ آن را «یک رویه معمول پکن» توصیف کرد.
علاوه بر این، وانگ گفت که تماس‌های در سطح کاری که وزارت بازرگانی چین با همتایان آمریکایی خود تأیید کرده، قطعاً موضوع تعرفه‌ها را هم شامل می‌شود.
با این حال، وانگ تأکید کرد که از دید رژیم چین، چنین تماس‌هایی معادل «مذاکره» محسوب نمی‌شود. او گفت: «فقط زمانی که مجوز رسمی در سطح مشخصی داده شود… می‌توانند وارد مذاکرات شوند.»
وانگ در پایان گفت: «بنابراین حتی اگر پکن با طرف آمریکایی تماس برقرار کند، چون مقامی عنوان رسمی ندارد، می‌تواند هرگونه تماس را انکار کند. این فقط بازی با الفاظ است.»
آیا شی جین‌پینگ تصمیم‌گیرنده اصلی در واکنش پکن بود؟
دونالد ترامپ در مصاحبه‌ای با مجله تایم در تاریخ ۲۲ آوریل گفت که شی جین‌پینگ، رهبر چین، با او تماس گرفته است؛ بدون آنکه زمان دقیق این مکالمه‌ها را مشخص کند. ترامپ افزود: «فکر نمی‌کنم این تماس نشانه ضعف او باشد.»
با این حال، وزارت خارجه چین در تاریخ ۲۸ آوریل وجود چنین گفت‌وگویی را رد کرد.
گواو جیاکون، سخنگوی وزارت خارجه چین، در یک نشست خبری در پکن گفت: «تا جایی که اطلاع داریم، اخیراً هیچ تماسی میان دو رئیس‌جمهور برقرار نشده است.»
یه نیز اظهار کرد که اگر حزب کمونیست چین درباره مذاکرات تجاری دروغ گفته باشد، برای او تعجب‌آور نخواهد بود.
وانگ رفتار چین در انکار مداوم هرگونه گفتوگو با واشنگتن را غیرعادی توصیف کرد.
او توضیح داد که برخلاف مقام‌های آمریکایی، شی جین‌پینگ و نخبگان حزب کمونیست به ندرت مستقیماً با خبرنگاران صحبت می‌کنند؛ بلکه پیام‌های آنان معمولاً از طریق وزارت خارجه یا نهادهای منتخب منتشر می‌شود که تمایل زیادی به سکوت دارند.
وانگ خاطرنشان کرد که این تحولات در شرایطی رخ می‌دهد که گمانه‌زنی‌ها درباره درگیری‌های قدرت در سطوح بالای حزب کمونیست چین شدت گرفته است؛ به ویژه پس از برکناری بیش از ده‌ها فرمانده ارشد نظامی و مقام حزبی طی دو سال گذشته. برخی از این افراد، از جمله یک دریاسالار مسئول نیروهای مسلح، از متحدان نزدیک شی بودند.
وانگ گفت: «در رهبری حزب کمونیست چین اتفاقات عجیبی در جریان است. مدت‌هاست که شایعاتی درباره تضعیف قدرت شی جین‌پینگ مطرح شده و این مسأله سوالاتی درباره ثبات جایگاه او ایجاد کرده است.»
