بسیاریاز والدین مراقب تغذیه فرزندانشان با مواد غذایی سالم هستند؛ اما بسیاریاز آنها از خطرات ناشیاز لباسهایی آلودهی تولید شده در کشورهایی مانند چین آگاه نیستند. در اکثر این کودکان هیچ اثرات قابل توجهی دیده نمیشود. با اینحال اگر برای مدتی طولانی درمعرض مواد خطرناک شیمیایی در لباسهای آلوده قرار گیرند، میتواند منجربه واکنشهای آلرژیک، خارش و یا دیگر مشکلات شدید سلامتی شود.
در برخی موارد، مأموران گمرک و یا کمیتهی ایمنی محصولات مصرفی (CPSC) در امریکا و برخی کشورها تولیداتی مثل لباس کودکان را مورد آزمایش قرار میدهند تا محصولات آلوده را ازدسترس خارج کنند اما دیگر محمولهها مورد توجه قرار نمیگیرند. مقامات گمرک تنها سموم خاصی را بررسی میکنند و CPSC نیز تنها بخش کوچکی از محصولات را در بازار باتوجه به محدودیت بودجه و کارکنانشان بازرسی میکنند.
اگرچه چین بزرگترین تولیدکنندهی پارچه و لباس در جهان است، اما تنها تولیدکنندگان چینی متخلف نیستند. در سراسر جهان برخی شرکتها ، تولیدات خود را به کشورهایی با هزینههای کمتر و دستمزد پایینتر میسپارند تا سود بیشتری عایدشان شود. محدودیتهای بهداشتی اغلب در این کشورها اجرا نمیشود و به برندهای بینالمللی اجازهی استفادهاز مواد شیمیایی خطرناک درهنگام رنگ زدن و پردازش لباس داده میشود.
در اینجا به ۵ مادهی شیمیایی سمی موجود در لباسهای تولید کشورهایی همچون چین میپردازیم.
۱.سرب
کاربرد: تولیدکنندگان از سرب برای رنگ کردن منسوجات استفاده میکنند و رنگدانههای سرب اغلب در پارچههای رنگ روشن یافت میشود.
اثرات مخرب سلامتی: بهگفتهی مرکز کنترل و پیشگیری از بیماریها، قرار گرفتن بیشاز اندازهی بدن درمعرض سرب میتواند تقریباً بر هرکدام از دستگاههای بدن اثر بگذارد. و از آنجایی هیچ علامت و نشانهای از بیماری دیده نمیشود، معمولاً به آن بیتوجهی میشود. بهگفتهی بنیاد تحقیقات و آموزش پزشکی مایو، برای کودکان زیر۶ سال، مسمومیت سربی میتواند منجربه تأثیرات مخرب جسمی و روانی شود.
۲.NPEها (نونیلفنول اتوکسیلات یا نونیلفنولها)
کاربرد:این ماده بیشتر در شویندههای صنعتی برای شستن پارچه استفاده میشود.
اثرات مخرب سلامتی: بهگفتهی سازمان حفاظت از محیط زیست ایالات متحده، این مواد میتوانند باعث اختلالات هورمونی و اثرات ناباروری و تجمع در بافتهای بدن شود.
در سال ۲۰۱۳، سازمان صلح سبز، سازمانی غیردولتی مستقر در ایالات متحده مطالعهای از دو مرکز بزرگ تولید لباس کودکان در چین را منتشر کرد. این دو مرکز درمجموع ۴۰ درصد از تولید لباس کودکان در چین را به خود اختصاص دادهاند و بخش بزرگی از تولید آن به کشورهایی مثل ایالات متحده صادر میشود. محققان دریافتند که بیشاز نیمیاز لباسهای تولید شده توسط این دو شرکت حاوی NPEها هستند.
۳.فتالات
کاربرد: بهگفتهی مرکز کنترل و پیشگیری از بیماریهای امریکا، این ماده که اغلب بهنام بلستسزرس (نرم کننده) شناخته شده، برای انعطافپذیری و با دوام کردن پلاستیک استفاده میشود. این ماده در وسایل خانه از پاککنندهها گرفته تا بستهبندیهای مواد غذایی و در مواد آرایشی وجود دارد. در منسوجات معمولاً در چاپهای پلاستیزول، موادی لاستیکمانند هستند که در ایجاد آرم یا طرح بر روی پیراهنها استفاده میشوند.
اثرات مخرب سلامتی: فتالاتها بهعنوان تجزیهکنندگان درونریز باعث مختل شدن سطح هورمونها و حتی سرطان پستان میشود.
در همان مطالعهی منتشر شده توسط سازمان صلح سبز آمده است که محققان در دو نمونهی این مراکز غلظت بالایی از فتالات کشف کردهاند.
۴.PFCها (مواد شیمیایی perfluorinated و polyfluorinated)
کاربرد: آنها در منسوجات دافع آب و بهطور عمده در کفش و کتهای ضد آب استفاده میشود.
اثرات مخرب سلامتی: بهگفتهی موسسهی ملی علوم بهداشت زیست محیطی امریکا، در آزمایشی که بر روی حیوانات انجام شد، مشخص شد که بعضیاز PFCها باعث اختلال در فعالیت طبیعی غدد درونریز شده و عملکرد سیستم ایمنی را کاهش داده و اثرات نامطلوبی بر کبد و لوزالمعده میگذارد. همهی اثرات سوء این مواد هنوز بر روی انسان شناخته شده نیست اما شکلهای دیگر PFC مثل PFOS و PFOA با سرطان و بیماریهای کلیوی مرتبط است.
سازمان صلح سبز در سال ۲۰۱۴ مطالعهی دیگری را بر روی ۸۲ مورد از لباسهای کودکان و نوزادان در امریکا انجام داد که یک سوم آنها در چین تولید میشوند. در این مطالعه ۵ نوع مادهی شیمایی را که بهطور معمول در صنعت نساجی استفاده میشود، آزمایش شد که یکیاز آنها PFC بود که در چندین مورد دیده شد. یکیاز این موارد لباس شنای آدیداس بود که سطح PFC آن بیشاز حد مجاز لیست محدودیت استفادهاز مواد شمیایی خود این شرکت بود.
۵.فرمالدئید
کاربرد: این ماده در همهنوع وسیله از قبیله مصالح ساختمانی، مبلمان، شامپو و لوازم آرایشی یافت میشود. در صنعت نساجی باعث ضدچروک شدن لباس و «اتوی دائمی» آن میشود. همچنین برای جلوگیری از کپک زدن لباس درهنگام حمل و نقل استفاده میشود.
اثرات مخرب سلامتی: بهگفتهی موسسهی ملی سرطان امریکا، قرار گرفتن بیشاز اندازهی بدن در معرض این ماده باعث ایجاد تهوع، سوزش چشم، بینی و گلو، سرفه و تحریک پوست میشود. گرچه این ماده بهعنوان مادهای سرطانزا درنظر گرفته میشود اما برای بیشتر مردم بزرگترین خطر آن اگزمای تماسی آلرژیک است.
نکاتی برای والدین
۱.از لباسهایی که بر روی آن ضدچروک، ضد بید، مقاوم در برابر لکه و آتش است، پرهیز کنید.
۲. لباسهای ساخته شده از الیاف طبیعی (مانند کنف، پنبه آلی، کتان، ابریشم و یا پشم) را بهجای الیاف مصنوعی که باعث واکنشهای آلرژیک میشوند، تهیه کنید. بهجای استفادهاز لباسهای ساخته شدهاز پنبهی معمولی که با مقادیر زیادی از کود تولید میشوند، از لباسهایی از پنبهی آلی استفده کنید.
۳.ابتدا نزدیکترین بخش لباس به پوست را برگردانید.
۴.سعی کنید هرگز از صندل، چکمه و یا شنلهای بارانی که کاملاً از مواد قابل انعطاف یا پلاستیک درست شدهاند، استفاده نکنید.
۵.لباسهایی که دارای تصاویر چاپی پلاستیزول هستند، نپوشید.
۶.از فروشگاههایی که اطمینان دارید که لباسهایشان از الیاف طبیعی و غیرسمی هستند، خرید کنید.
۷.لباسهای نو را قبل از پوشیدن حتماً بشورید.
اپکتایمز در ۳۵ کشور و به ۲۱ زبان منتشر میشود.