گفته میشود که زندگی همیشه با استرس همراه است و زندگی بدون استرس یعنی مرگ. آیا میدانید استرس یعنی چه؟ استرس معناهای متفاوتی دارد؛ ولی یکی از مهمترین معانی استرس، نیاز به دوباره سازگار شدن است. به عبارت دیگر، هر جا که با تغییری در زندگی خود روبرو شده باشید با استرس روبرو شدهاید. زیرا جسم، روان و وجود شما باید خود را با شرایط جدید تطبیق دهد و به همین دلیل به شما فشار وارد میشود و دوره نسبتا سختی را میگذرانید. استرس باعث بیماری های مختلف جسمی و روانی در افرادی میشود که نتوانند به درستی با آن مقابله کنند. به همین دلیل بسیار ضروری است که استرس ها را بشناسید. بعضی از استرس ها در زندگی عادی و معمولی هستند. ممکن است تعجب کنید که هم ازدواج استرس است و هم طلاق، هم ورود به دانشگاه استرس است و هم شکست در کنکور، هم شروع به کار استرس است و هم بیکار شدن، در حالی که آنها کاملا متضاد یکدیگرند. نکته مهمی که بهتر است به آن توجه داشته باشید آن است که استرس ها می توانند هم مثبت باشند و هم منفی.
نمونه استرسهای مثبت یا خوشایند عبارت است از: ازدواج، تولد فرزند، قبولی در دانشگاه، شروع کار و… نمونه استرس های منفی یا ناخوشایند عبارت است از: طلاق، فوت یکی از عزیزان، شکست در کنکور و بیکار شدن، بیماری جسمانی در خانواده، بیماری روانی در خانواده و…
انواع استرس
دامنه وسیعی از استرس ها شناسایی شده است. می توان استرس ها را از نظر شدت و فراوانی به صورت زیر طبقهبندی نمود:
- استرسهای فاجعه آمیز و تروماتیک: بعضی از وقایع، فاجعه ها و بلایای طبیعی و غیر طبیعی به اندازه ای در زندگی انسان تغییر ایجاد میکند که به آنها استرس فاجعه آمیز گفته می شود، چون کل زندگی فرد را با تغییر روبرو می کند. آیا می دانید این استرس ها کدامند؟
حوادث طبیعی: زلزله، سیل، آتشفشان، سقوط بهمن، جنگ، کولاک و سرمای شدید، توفان، گردباد و …
حوادث ساخته دست انسان: جنگ، بمباران، انفجار، شکنجه، گروگانگیری، آتشسوزی، تصادفات (اتومبیل،کشتی، هواپیما، قطار)، حوادث صنعتی( خروج گازهای سمی، اتفاقات هسته ای)، حمله، تجاوز، ریزش تونل و سقوط آوار و…
این نوع استرس ها باعث تغییرات بسیار شدیدی در زندگی فرد میشوند، به گونهای که مدتها طول میکشد تا فرد بتواند با این تغییرات شدید و بزرگ کنار آمده و سازگار شود. این استرس ها به دلیل عظمت فوق العاده ای که دارند بسیار خطرناکند. جای خوشبختی آنجاست که این استرس ها به ندرت اتفاق می افتند و بسیاری از افراد ممکن است در تمام طول زندگی خود اصلا چنین مواردی را تجربه نکنند.
- استرس های عادی و طبیعی زندگی: این استرس ها در زندگی همه انسانها رخ میدهد و معمولا همه افراد در طی زندگی خود این استرس ها را تجربه می کنند. آیا می دانید این استرس ها کدامند؟ استرس های عادی و نرمال عبارتند از:
ازدواج، طلاق، تولد فرزند، بیکارشدن، شروع کردن کار جدید، ورشکستگی، مقروض شدن، اسبابکشی، بیماری یکی از افراد خانواده، مهاجرت به یک شهر دیگر، مهاجرت به یک کشور دیگر، بدهکاری و مشکلات مالی، زندانی شدن، مشکلات حقوقی، مشکلات خانوادگی، اختلاف با همسر، مشاجرات خانوادگی، قطع شدن دوستی ها، یافتن دوستی جدید، قطع شدن ارتباطات اجتماعی، مشکلات قومی و فامیلی، مهاجرت افراد فامیل، انجام عمل جراحی و…
اگر چه این استرس ها مانند مورد اول( استرس های فاجعه آمیز و تروماتیک) خیلی شدید و ناتوان کننده نیستند، ولی تعداد این استرس ها بسیار بیشتر از مورد قبلی است و به طور مکرر و فراوانتری رخ می دهد.
- استرسهای خرد یا میکرو استرسها: این استرسها شدت بسیار کمی دارند و تغییرات خفیفی در زندگی ایجاد میکنند ولی بسیار فراوان در زندگی رخ میدهند. به این نوع استرسها، ریز استرس هم میگویند آیا آنها را میشناسید؟ ریز استرسهای شایع زندگی عبارتند از:
ایستادن در صف، سرما یا گرمای آزار دهنده، بیملاحظه بودن و سر وصدای همسایهها، بی ملاحظگی یکی از اعضای خانواده، دیر رسیدن به یک قرار یا کلاس یا جلسه، نبودن تاکسی در خیابان، گم کردن کیف پول یا یک شئ نه چندان مهم، دیر رسیدن به قطار یا اتوبوس، تاخیر اتوبوس، قطار یا هواپیما، معطلی در مطب پزشک، نبودن کارمند مربوطه در اداره، موافقت نکردن مرخصی از سوی رییس مربوطه، خواب ماندن ساعت خانه و تاخیر در انجام کارها، دیر آمدن دوست یا مهمان به قرار یا مهمانی، دیر اطلاع دادن مهمان که به مهمانی نخواهد آمد، مهمان ناخوانده و…
اگرچه تغییرات و ناراحتی این استرسها اندک است ولی چون در زندگی بسیار رخ میدهد و مکرر با آنها مواجه میشویم، می توانند باعث مشکلات در زندگی شوند و آثار منفی بر بهداشت روان بگذارند.
ادامه دارد…
فاطمه بهروزی کارشناس ارشد مشاوره با ۳۲ سال سابقه تحقیق، تالیف، تدریس و مشاوره
