اوج هراسی

ترس از کسب تجربه‌‌‌‏های شیرین، موفقیت‌‌‌‏آمیز و لذت بخش فرا‌‌‌‏تر از محدوده‌‌‌‏ای خاص

از مجموعه مقالات روانشناسی خانم دکتر نسترن ادیب‌‌‌‌‌‏راد

آیا تا کنون پیش آمده که با همسر و یا یار خود در گیر دعوایی شده باشید که از هیچ شروع شده باشد. وقتی خوب فکر می‌‌‌‌‏کنید و گذشته را مرور می‌‌‌‌‏کنید می‌‌‌‌‏بینید هرموقع داشتید احساس خوبی را نسبت به رابطه تان تجربه می کردید ناگهان درگیر چنان تعارضی می‌‌‌‌‏شدید. خودتان هم باور نمی‌‌‌‌‏کنید چگونه آن اوقات خوش به ناگاه چنین تلخ و گزنده شد. اگر خوب دقت کنید این الگو بارها و بارها اتفاق افتاده و به تدریج  هرموقع احساس خوبی دارید منتظرید که بلافاصله یک موضوع بی ارزش و ناخواسته تمام حال خوب شما را خراب و اوقات شما به هم بریزد.

این الگو از نظر روانشناسان اوج هراسی نامیده می‌‌‌‌‏شود. بر اساس این الگو از نظر روانی ما یک سقف محدود کننده ای برای تجربه لذت، موفقیت و شادکامی برای خود قرارداده‌‌‌‌‏ایم که میزان حظ مارا تعیین می‌‌‌‌‏کند. این سقف محدود کننده، برای میزان عشق ورزیدن و انرژی مثبتی که تجربه می‌‌‌‌‏کنیم حد می‌‌‌‌‏گذارد وتنها اجازه می‌‌‌‌‏دهد که ما در محدوده معین و از پیش تعیین شده‌‌‌‌‏ای اوج بگیریم و یا جلو برویم. وقتی عشق، لذت، شادی، انرژی مثبت از محدوه خاصی بالاتر می‌‌‌‌‏رود و این حد جدید بالاتر از محدوده ما است، به طور ناخودآگاه سعی می‌‌‌‌‏کنیم به سطح آشنای خود یعنی محدوده از پیش تعیین شده برگردیم. این سقف محدود کننده که همان اوج هراسی است مانند یک ترموستات عمل می‌‌‌‌‏کند و زمانی که ما پول، عشق، لذت، شادی، توجه به خود و یا انرژی مثبتی را بیش از سقف تعیین شده تجربه می‌‌‌‌‏کنیم به نوعی ما را پایین می‌‌‌‌‏کشد تا دوباره به سطح آشنای قبلی برسیم.

در این شرایط در عمق وجود خود و حتی در بدن خود علایمی را دریافت می‌‌‌‌‏کنیم و صدایی در درون به ما می‌‌‌‌‏گوید “تو نمی‌‌‌‌‏توانی در عشق تا این حد خوشحال باشی”. در این زمان ما به طور ناخودآگاه کاری می‌‌‌‌‏کنیم تا به سطح عشق و خوشحالی سابق برگردیم. روان ما بر اساس تجارب دوران کودکی و پیام‌‌‌‌‏های دریافت شده،  مثل یک ترموستات روی سطح انرژی مشخصی تنظیم شده است اگر تجربه جدید، ما را به سطح بالاتری از آن انرژی ببرد بلافاصله خاموش می‌‌‌‌‏شود که به دمای قبلی و یا حتی سطح انرژی پایین تر برگردیم. این ترموستات تنظیم شده بر اساس دریافت‌‌‌‌‏های گذشته بخصوص دریافت‌‌‌‌‏های خانوادگی و فرهنگی، می‌‌‌‌‏تواند یک عمر ما را از پیشرفتی که شایسته آن هستیم در جنبه های گوناگون زندگی باز دارد.

الگوی اوج هراسی زمانی بیشتر مشهود می شود که ما در رابطه‌‌‌‌‏هایمان انرژی و عشق بیشتری نسبت به گذشته وارد می‌‌‌‌‏کنیم در این زمان ما در حال به هم ریختن اشکال قدیمی که در ذهن ما قالب ریزی شده  است هستیم. وقتی ترموستات انرژی ما دوباره برای سطح جدید تنظیم نشده باشد و برای درک و جذب احساس خوب جدید آماده نشده باشیم به محض این که احساس جدیدی از عشق و صمیمیت را احساس می‌‌‌‌‏کنیم، ناگهان زنگ خطر به صدا در می‌‌‌‌‏آید. بسیاری از ما به طور ناخودآگاه باور داریم که مستحق احساس خوب نیستیم بنابراین دلایلی برای از بین بردن احساس خوب که برای ما تازگی دارد، در خود پیدا می‌‌‌‌‏کنیم. گاهی پیام‌‌‌‌‏هایی از فرهنگ و پیرامون خود برای احساس خوبمان دریافت می‌‌‌‌‏کنیم که به ما می‌‌‌‌‏گویند که نباید احساس خوب داشته باشیم یا رشد کنیم. نکته مهم در این بین این است که تمام این حالت‌‌‌‌‏ها غیر آگاهانه است و افراد حتی به طور ناخودآگاه دست به انتخاب‌‌‌‌‏های خود تخریبانه‌‌‌‌‏ای می‌‌‌‌‏زنند تا ترموستات انرژی‌‌‌‌‏شان آنها را به سطح از پیش تنظیم شده و آشنای قبلی برگرداند.

ادامه بحث در مقاله آینده…

نسترن ادیب راد

دکتری مشاوره و روان درمانی با ۱۵ سال سابقه تدریس، تحقیق، تالیف و مشاوره در زمینه های بهداشت روانی  جوانان و ارتقای سلامت و بهبود روابط زوج‌‌‌‌‌‌‏ها و خانواده‌‌‌‌‌‌‏ها

وب‌‌‌‌‌‌‏سایت ایشان: www.adibrad.com

اپک‌‌‏تایمز در ۳۵ کشور و به ۲۱ زبان منتشر می‌‌‏شود.