جایگاه اژدها در تمدن چین

هر ساله، فستیوالی در سراسر چین به‌‌‏مناسبت بزرگ‌‌‏داشت بیدار کردن اژدها، خداوندگار آب‌‌‏های جاری، برگزار می‌‌‏شود. این سنت قدیمی که « longtaitou» یا «افراختن اژدها» نام دارد، علامت بارش بارانی است که باعث فراوانی محصول می‌‌‏شود.

حتی پیش‌‌‏از آن‌‌‏که چینی منسجم به‌‌‏وجود آید، اژدها بخشی از فرهنگ چین بوده است. اما چه چیزی آن را به یک نماد تبدیل کرده است؟

در افسانه‌‌‏ها و روایات باستانی چین، اژدها موجودی عرفانی است که ویژگی‌‌‏های آسمانی و الهی دارد. اژدها از حیوانات نجیب آسمانی است که نگهبان آب است و به همین دلیل در تمدن کشاورزی چین از اهمیت بسیاری برخوردار است.

همچنین اژدها مظهر نهایت قدرت و آزادی کامل است. در نام‌‌‏گذاری چینی چهار جهت، اژدهای لاجوردی، شرق را در کنترل خود دارد که گستره وسیع اقیانوس آرام است. از‌‌‏نظر چین باستان، این گستره، منبع بی‌‌‏پایان و محل بازگشت همه نهرها و رودخانه‌‌‏ها در زمین است.

امپراطوران چین، اژدهای زردِ پنج چنگال را نماد عظمت امپراطوری خود در‌‌‏نظر گرفتند. این حیوان و رنگ آن در مرکزیت قرار دارد که به معنای چین است.

کنفوسیوس، استاد اخلاقیات می‌‌‏گوید: «می‌‌‏دانم که پرندگان می‌‌‏توانند پرواز کنند، ماهی‌‌‏ها شنا کنند و جانوران بدوند. اما اژدها! هرگز نخواهم فهمید که چگونه می‌‌‏تواند در آسمان، سوار بر بادها و ابرها پرواز کند.»

سخنان کنفوسیوس نشانه اهمیت نقش اژدها در فرهنگ چین است. همچنین، کلماتش برداشت مستقیمی است از تعالیم «لائوذیِ» فرزانه که فلسفه دائو را ارائه داد.

اژدها! هرگز نخواهم فهمید که چگونه می‌‌‏تواند در آسمان، سوار بر بادها و ابرها پرواز کند.

کنفوسیوس

نظریه‌‌‏ها و قوانین طبیعی چین، بی‌‌‏شکلی را ارجحیت می‌‌‏دهند. با آن‌‌‏که ببر سلطان حیوانات است و دارای «یین اولیه» یا قدرت زمینی است، با این‌‌‏حال  قدرتش زمینی و دنیوی محسوب می‌‌‏شود. قدرت اژدها چیزی است پنهان، با انرژی آسمانی یانگ که از آب جاری می‌‌‏شود و در هوا حکمرانی می‌‌‏کند. به همین ترتیب، اصول انتزاعی دائو بر بی‌‌‏قصدی و درک جوهر همه چیز تأکید دارد که برخلاف وابستگی به فرم و شکل است.

کنفوسیوس در ملاقات خود با لائوذی، عمق و ژرفای این استاد سالخورده (معنای تحت‌‌‏الفظی لائوذی) را درک کرد. کنفوسیوس می‌‌‏دانست که تعالیم خود او که برای تفسیر اصول اخلاقی حاکم بر امور دنیوی کافی است، برای همیشه زیرمجموعه تعالیم کسانی قرار خواهد گرفت که همه چیز را برای کسب دائو رها می‌‌‏کنند.

جوهر انسان

بسیاری از روستاهای چین، معبد اژدها دارند که برای آمدن باران و درنتیجه فراوانی محصول استفاده می‌‌‏شود. گفته می‌‌‏شود در آسمان‌‌‏ها، اژدهای در‌‌‏حال پرواز، نگهبان آسمان است و ارابه الهی را می‌‌‏کشد.

به‌‌‏غیر از اژدهای لاجوردی، اژدهای کوچکتر بر دیگر جهات حکمرانی می‌‌‏کند. در‌‌‏مجموع، هر‌‌‏کجا که آسمان یا آب باشد، اژدها نیز وجود خواهد داشت.

حتی پیش‌‌‏از آن‌‌‏که چین تبدیل به یک فرهنگ منسجم شود، اژدها در قبایل دوره نوسنگی که تمدن چین از آن ظهور پیدا کرد، یافت شده است.

حتی پیش‌‌‏از آن‌‌‏که چینی منسجم به‌‌‏وجود آید، اژدها بخشی از فرهنگ چین بوده است.

اولین موارد شناخته شده موجودات عرفانی را می‌‌‏توان در آثار یشم کشف شده از فرهنگ ۷هزار ساله «هونگشَن» در مناطق مرزی شمال شرق چین و مغولستان مشاهده کرد. بسیاری از نقوش  و نمادهای مذهبی مشابه، از‌‌‏جمله ارزش نهادن به یشم و اژدها، در دیگر جوامع اولیه چین وجود دارند که به امپراطورهای بعدی چین منتقل شده‌‌‏اند.

در باورهای عامیانه، گفته می‌‌‏شود که اولین حکمرانان چین، اژدهایانی بودند که به انسان تبدیل شدند تا بر بشر حکومت کنند. گفته می‌‌‏شود تمدن چین، خود، زمانی‌‌‏که «هوانگ دی» افسانه‌‌‏ای یا امپراطور زرد و یا فرزندانش، با رهبری قبیله‌‌‏ای نیمه عشایری برای حمله و در‌‌‏نهایت ادغام با مردم «یان»، ظهور پیدا کرد.

تا به امروز، اسامی ادبی بسیاری برای مردم چین به‌‌‏کار برده شده است؛ از‌‌‏جمله «نسل یان و هوانگ» و «زادگان اژدها».

بر‌‌‏اساس دیدگاهی متداول، فرهنگ باستانی هونگشن، با افسانه‌‌‏های امپراطور زرد مطابقت دارد. با وجود همه این تئوری‌‌‏ها، نقش اژدها در نمادهای امپراطوری چین با پویایی دوره‌‌‏ای و غنی داستان‌‌‏های طولانی‌‌‏ترین تمدن زنده جهان متناسب است.