در گزارشی که در دسامبر ۲۰۰۷ از تلویزیون مرکزی چین پخش شد بیان شد: «کشوری با قدرت نرم، که به راحتی میتواند ارزشها و ایدئولوژی خود را گسترش دهد و به دنبال آن دیدگاههای مردم جهان را کنترل کرده و تغییر دهد.» حزب کمونیست چین (حکچ) این قابلیتش در جهت گسترش فرهنگ خشونت در قالب هنر را عاملی تعیینکننده در کارزارهای قدرت نرم خود تلقی میکند.
در کتاب «نه شرح و تفسیر درباره حزب کمونیست» آمده است: «حزب کمونیست چین فرهنگ سنتی چین را جایگزین فرهنگ حزبی فریب، عناد و منازعه میکند»، تا حکومت استبدادی خود را حفظ کند. در عین حال، این حزب با توسل ظاهری به فرهنگ مردم را فریب میدهد تا قدرت نرم جهانیاش را افزایش دهد.
تأسیس مراکز فرهنگی چین در کشورهای مختلف سراسر دنیا، پروژهای است که وزارت فرهنگ و گردشگری این کشور رهبری آن را بر عهده دارد. سندی که بیان میکند ۳۴ نهاد استانی وظیفه تأسیس مراکز فرهنگی را بر عهده دارند تا «فرهنگ سنتی و نوین چین را تقویت کنند.» هدف این پروژه این است که بتواند به ۳۰ کشور یا شهر نفوذ کند، از جمله سنگاپور، فیجی، استکهلم، تلآویو، لوکزامبورگ، نپال، سریلانکا، لائوس، سیدنی، قاهره، مالتا، مکزیک و کپنهاگ.
هنرهای نمایشی یکی از راههای آن برای گسترش فرهنگ خود است؛ کاری که با تغییر اسطورههای سنتی قدیمی و اشعار موسیقیهای فولک باستانی انجام میشود.
به عنوان چند نمونه میتوان به مثال زیر اشاره کرد:
اسطوره خوانندگی، لیو سانجی
یکی از نمونههای این سبک از فرهنگ، اسطوره ۱۳۰۰ ساله لیو سانجی است؛ یک دختر جوان، زیبا و باهوش که با آواز خود توانست دل مردم را تسخیر کند. این اسطوره با نیتی شوم توسط این حزب دستکاری شد تا با استفاده از یک فیلم موزیکال و اجرای روی صحنه، نفرت را به تصویر بکشد؛ چیزی که باعث شد لیو به رهبر طبقه رعیت سرکوب شده تبدیل شود. در نسخه دستکاری شده، آهنگهای او مروج نزاع خشونتآمیز علیه طبقه سرکوبگر یا همان زمینداران شد.
گرچه این نسخه طی انقلاب فرهنگی (۱۹۶۶ – ۱۹۷۶) ممنوع شد، اما توانست داخل و خارج از چین به مرکز صحنهها نفوذ کند.
یکی از سایتهای چینیزبان که ایدئولوژی کمونیست را تبلیغ میکند ادعا کرده است که نسخه مخصوص این حزب از اسطوره لیو سانجی، «مؤثرترین اجرای موزیکال جهان است» و این اجرا به مردم یادآور میشود که «اشک، خون و مشکلات این قشر» فراموش نشود و اینکه «آهنگهای سانجی مانند آتشی از نفرت بودند که از اعماق قلبش شعله میکشید.»
اپک تایمز (Epoch Times) به اسناد متعددی دست پیدا کرده است که توسط نهادهای گوناگون رژیم چین منتشر شدهاند. این اسناد به صورت دقیق به دستاوردهای «صدور فرهنگ» از طریق ابتکار کمربند و جاده (که به آن «یک کمربند، یک جاده» نیز گفته میشود) پرداخته شده است.
در سال ۲۰۱۸، وزارت فرهنگ استان گوانگشی، ۸ گروه هنرمند را اعزام کرد تا در چند کشور که به ابتکار کمربند و جاده متصل بودند، یک نمایش موزیکال را درباره لیو سانجی اجرا کنند، از جمله سنگاپور، ماکائو، اسرائیل، ترکیه، اسپانیا و کرواسی. یک سند دیگر نشان میدهد که در سال ۲۰۱۸ این نمایش موزیکال در سنگاپور برای ۶۰۰۰ مخاطب اجرا شده است. طی جشن سال نوی چین در سال ۲۰۱۹، این نمایش برای مردم فیلیپین اجرا شده است.
استان گوانگشی، جایی که لیو سانجی از آنجا سرچشمه گرفته است، مسئول افتتاح مراکز فرهنگی در ویتنام و لائوس است.
نیروهای سرخ در دریاچه هونگهو
اپرای انقلابی «نیروهای سرخ در دریاچه هونگهو»، داستان حزب کمونیست را روایت میکند که جدیداً تشکیل شده است و گروههایی شبهنظامی را در منطقه دریاچه هونگهو واقع در استان هوبئی سازماندهی میکند تا در جنگ داخلی چین در دهه ۱۹۳۰ با ارتش کومینتانگ مبارزه کند. این شبهنظامیان کمونیست به ارتش سرخ تبدیل میشوند و هر جایی که قدم میگذارند، تعداد زیادی از شهروندان غیرنظامی را قلع و قمع میکنند؛ با این حال این اپرا به ریشههای خود میبالد.
زمانی که حزب کمونیست چین این اپرا را در نوامبر ۲۰۱۸ به استرالیا فرستاد، اسم آن به دریاچه هونگهو (Lake Honghu) خلاصه شد.
اتحاد ارزشهای استرالیا (The Australian Values Alliance) که عمدتاً متشکل از چینیهای استرالیایی است، بیانیهای را علیه این نمایش منتشر کرد. در این بیانیه آمده است که این نمایش «بیانگر تلاشی جدید توسط دولت چین جهت اعمال قدرت نرم خود و اثرگذاری بر استرالیا است.» در ادامه در این بیانیه آمده است که «این اپرا آهنگهای انقلابی بسیاری را ارائه کرده است که ارتش سرخ را گرامی میدارند. همه ما میدانیم که حین راهپیمایی طولانی ارتش سرخ بسیاری از افراد را کشت و مخصوصاً صاحبان زمین را هدف قرار داد؛ افرادی که عمدتاً رعایای بیگناهی بودند.»
(U.S. National Archives and Records Administration)
گروه سرخ زنان
گروه باله انقلابی چین نیز یکی دیگر از ۸ مدل نمایشی و تئاتری این کشور است. شخصیت اصلی این داستان یک دختر رعیت است که توسط یک مالک حقهباز از زندان فرار میکند و در سالهای اول انقلاب کمونیست به گروه سرخ (یگان ارتش حزب کمونیست چین مخصوص بانوان) ملحق میشود. این داستان در جزیره هاینان که بزرگترین جزیره در جنوب دریای چین است رخ میدهد.
این نمایش در دهه گذشته روی صحنههای اقصینقاط دنیا اجرا شده است، از جمله ملبورن کشور استرالیا در فوریه ۲۰۱۷. یک گزارش این نمایش باله را نظامی و رزمی توصیف میکند، «لباسهای باله نظامی و لوازم نمایش به شدت رزمی هستند: کلت، تفنگ، چاقو، قداره. به ندرت مراکز هنری ویکتوریایی میزبان چنین تجهیزات نظامی و رزمی بودهاند.» چنینیها، تبتیها و ویتنامیهای محلی خارج از این تئاتر تظاهراتی را برگزار کردند. بر اساس همین گزارش، این متعترضان پوسترها و بنرهایی را در دست داشتهاند که اهمیت محافظت از ارزشهای استرالیا در خاک استرالیا را اعلام میکردهاند و از خشونت و نفرت برائت میجستهاند و از این «باله فاشیست» درخواست داشتهاند تا «به چین بازگردند.»
زمانی که این نمایش در سال ۲۰۱۱ در واشینگتن نیز اجرا شد با واکنشهای مشابهی مواجه شد.
دختر موی سپید
برای صدها سال، چینیهای شمال شرق استان هوبئی به وجود یک قدیس باور داشتند که در کوهها زندگی میکند، دارای قدرتهای ماورایی است، به خوبان کمک میکند و بدان را مجازات میکند. چون این قدیس موهای سفید و بلندی داشته، نامش را قدیس موی سپید گذاشته بودند و محلیها جهت پرستش او معابدی را ساختند.
در اواسط دهه ۱۹۴۰، حزب کمونیست چین به این داستان دستبرد زد، اشعار آهنگهای فولک معروفش را تغییر داد و اپرایی به نام «دختر موی سپید» را به وجود آورد. این اپرا به داستانی درباره دختر رعیتی تبدیل شد که با کمک ارتش سرخ با یک مالک زمین شرور مبارزه میکند. در این روایت کمونیستی، این دختر توسط مالک زمین به بردگی گرفته میشود و به او تجاوز میشود، اما بعد به کوههای فرار میکند و در غاری پنهان میشود تا وقتی موهایش سپید میشود. در عین حال، این اپرا در زمینه زدودن خرافه از اذهان مردم و نفرتپراکنی علیه قشر صاحب زمین بسیار موفق عمل کرده است.
بعدها یک نمایش اجرا از این اپرا اقتباس کرد و به یکی از ۸ تئاتری تبدیل شد که توانست مجوز اجرا طی انقلاب فرهنگی را کسب کند؛ حتی زمانی که نمایشهای درباره لیو سانجی ممنوع بودند.
اجراهای مختلکننده فرهنگ سنتی حقیقی
حزب کمونیست چین در حالی که به صورت نمادین به فرهنگ متوسل میشود برای جلوگیری از گروههای هنری مستقل دیگر جهت ارائه فرهنگ سنتی حقیقی این کشور به جهان از هیچ تلاشی دریغ نمیکند.
هدف اصلی این حزب، هنرهای نمایشی شن یون (Shen Yun) است؛ یک گروه رقص کلاسیک برجسته که در نیویورک مستقر است. قبل از پاندمی، در هر سال به مدت ۶ ماه تورهایی را در سراسر جهان برگزار میکرد.
در وب سایت شن یون، نحوه تخریب فرهنگ چین توسط این حزب توضیح داده شده است. «این رژیم کمونیست طی حکمرانی ۷۰ ساله خود، ارزشهای سنتی چین که پیرامون مفهوم هماهنگی میان بهشت و زمین میگردد را تهدیدی علیه موجودیت خود قلمداد میکند. همچنین این حزب در کارزارهای سیستماتیک خود مانند انقلاب فرهنگی، باورهای سنتی را ریشهکن و گنجینههای باستانی را نابود کرده است و باعث شده است این تمدن ۵۰۰۰ ساله در یک قدمی نابودی قرار گیرد.»
شن یون تنها با جدایی از رژیم چین میتواند جوهره سنت باستان را روی صحنههای اقصینقاط جهان به نمایش بگذارد؛ در حالی که با دخالتهای حزب کمونیست مواجه است.
یکی از وب سایتهای لیشای لمیش که از سال ۲۰۰۶ مجری برنامههای شن یون است، جزئیات ۷۴ مورد از دخالتهای حزب کمونیست چین و «مأموریتهای دیپلماتیک» آن در نمایشهای شن یون در سراسر جهان را گزارش کرد است. این وقایع بین سالهای ۲۰۰۷ تا ۲۰۱۹ در استرالیا، اتریش، بلژیک، کانادا، چین، جمهوری چک، دانمارک، اکوادور، انگلیس، فنلاند، آلمان، یونان، ایرلند، اسرائیل، ایتالیا، مالزی، مولداوی، نیوزیلند، رومانی، روسیه، اسکاتلند، کره جنوبی، اسپانیا، سوئد، تایلند، هلند، اوکراین و آمریکا رخ دادهاند.
ممکن است این سؤال پیش بیاید که چطور چین در این لیست قرار دارد، در حالی که شن یون مجوز اجرا در این کشور را ندارد؟
چون پلیس چین بسیاری از ساکنان سرزمین اصلی چین که بلیتهای نمایش شن یون در خارج از این کشور از جمله هنگکنگ را خریداری میکنند را پایش میکند و خانوادههای هنرمندان شن یون را در چین مورد آزار و اذیت قرار میدهند و حتی در برخی از موارد آنان را میرباید.
چرا حزب کمونیست چین تا این حد از شن یون هراس دارد؟
لمیش توضیح میدهد که یکی از دلایل آن این است که این حزب میخواهد خود را به عنوان «حامی فرهنگ چین» معرفی کند تا بتواند به جایگاه حاکمیت خود مشروعیت ببخشد. به همین دلیل است که گروههای هنری را به کشورهای دیگر ارسال میکند. اما درخشش نمایشهای شن یون از نمایشهای سرشار از پروپاگاندای گروه هنری ارسالی این حزب بسیار بیشتر است. به همین دلیل است که این حزب برای تخریب شن یون به انواع و اقسام تاکتیکها متوسل میشود.
مطالبی دیگر:
داستانهایی از آداب و رسوم چینی: فروتنی و وظیفهشناسی متقابل خواهر و برادرها و بزرگترها
فالون دافا، تمرینی معجزهآسا برای سلامتی جسم و ذهن
دولت بایدن با اولین قرارداد فروش تسلیحات به تایوان موافقت میکند
