در حالی که هنوز تصاویر ویران شدن تندیسهای عظیم بودا در بامیان توسط تروریستهای طالبان از ذهن مردم دنیا پاک نشده است، این بار انتشار تصاویر افرادی که با پتک به جان اشیاء نفیس باستانی در موزههای عراق افتاده بودند، در کنار اخباری که حاکی از حمله ویرانگر به شهرهای تاریخی نمرود و هترا داشت، تکرار حکایت منزجر کنندهای است که نشان میدهد تروریستهای تکفیری به طور همزمان با گذشته و حال و آینده دشمنی دارند.
شهر تاریخی نمرود ۱۳ قرن پیش از میلاد و در منطقه بینالنهرین بنا نهاده شد. حدود چهارصد سال بعد این شهر به مرکز امپراتوری آشوریان، قدرتمندترین امپراتوری زمان خود تبدیل شد که گستره وسیع ایران، ترکیه امروزی و مصر را در بر میگرفت. در نتیجه حفاری باستانشناسان در قرن نزدهم و بیستم، دژهای ویران، معبدها، ستونهای هرمی شکل سنگی و نقشهای زینتی شده این شهر کشف گردیدند.
این بار آنچه که از سرزمین عراق برای دنیا مخابره میشود، تصاویر تکاندهنده از قتل و کشتار نیست. این بار تصاویر نابود کردن دیوانهوار ریشههای تمدن، دانشزدایی و زدودن حقیقت است که برای ما فرستاده میشود.
جای خوشحالی است که از قرن ۱۹ که باستان شناسان غربی نمرود را کشف کردند، بسیاری از اشیاء و آثار بازمانده از این شهر به موزههای جهانی منتقل شدند و اینگونه از دست متجاوزان به تاریخ در این منطقه بلاخیز در امان ماندند. از جمله مجسمه عظیم گاو بالدار که اکنون در موزه لندن نگهداری میشود. با این حال آثار نفیس بسیاری هنوز در این منطقه باقی است و به خارج از عراق فرستاده نشده است.
در دهه ۱۹۵ «آگاتاکریستی»، نویسنده مشهور داستانهای جنایی، به همراه همسر باستانشناس خود «مکس مالووان» در محوطه تاریخی این شهر حضور داشتند و به اکتشاف و تحقیق میپرداختند.
«کریستیان ماکاریان»، سرمقالهنویس نشریه اکسپرس در شماره اخیر این نشریه در یادداشتی تحت عنوان «موصول تجاوز شده، نینوای لگدمال شده» مینویسد: ما به تصاویر انزجارآور و تراژدیهای آخرزمانی که از خاورمیانه میرسد عادت داشتهایم، ولی آنچه که اکنون از تصاویر موزۀ ویران شده موصول، نمایشگاه میراث بزرگ تمدن نینوا به دست ما میرسد، با همه آن تصاویر شوکآور قبلی متفاوت است. نگارنده میافزاید: انسان تنها از گوشت و پوست ساخته نشده است که مورد تجاوز قرار بگیرد و یا مثله شود. در اینجا این در واقع این حافظه قومی و تاریخی انسان است که مورد تجاوز مهاجمین قرار میگیرد.
نشریه فیگارو به قلم ژرژ مالبرونو مینویسد پس از حمله به موزه موصل، تروریستها هشدار داده بودند که هدف بعدی شهر نمرود خواهد بود. آنها به قول خود وفا کردند. در نهایت نگرانیها به سمت هترا، شهر باستانی دوره اشکانیان از دوره ایران باستان که همانند نمرود در میراث یونسکو ثبت شده است سوق پیدا کرد.
به گفته این نشریه در نزدیکی نمرود شاهدان کامیونهایی را دیدهاند که احتمال دارد قطعات باستانی را به سرقت برده تا در بازار سیاه در ترکیه، سوریه یا اماکن دیگر بفروشند. درآمد ناشی از فروش اشیاء باستانی منبع قابل توجهی برای داعش میتواند باشد.
اندیپندنت نیز نوشت که اعضای داعش بخشی از بودجه خود را با فروش آثار باستانی غارت شده سوریه به ارزش حدود یک میلیون دلار تامین کردهاند.
این روزنامه انگلیسی ادامه داد که برخی از آثار باستانی غارت شده سوریه به ارزش صدها هزار پوند که داعش با فروش آنها بخش زیادی از پول مورد نیاز خود را تامین میکند، از انگلیس سردرآوردهاند. تحقیقاتی که بیبیسی انجام داده است، نشان میدهد این اشیا قیمتی که از مرز سوریه قاچاق شدهاند پول زیادی به جیب داعش سرازیر کرده و این تنها چند هفته پس از آن بود که نمایندگان انگلیس درمورد تجارت چند میلیون پوندی مجموعهداران کشورهای خلیج فارس با داعش هشدار دادند.
فیگارو میافزاید که تروریستهای داعش مقبرهها، اماکن مذهبی، نیایش و همه اشکال دیگر دین از جمله شاخه شیعه اسلام را رد میکنند. عبدالامیر حمدانی، باستان شناس عراقی از دانشگاه استونی بروک نیویورک با تلخی میگوید: «همه منتظر تخریب نمرود بودند. هدف گروههای جهادی تخریب میراث عراق یکی پس از دیگری است».
نشریه اکسپرس در ادامه یادداشت خود میافزاید که تروریستهای داعش یکی از مساجد در حوالی موصول را که یکی از پیامآوران مسیحیت به نام «ژوُناس» درآن به خاک سپرده شده بود با دینامیت ویران کردند و همزمان کتابخانه قدیمی موصول را نیز به آتش کشیدند. به نوشته این نشریه در انجیل مقدس به نیکی از نینوا یاد شده و به ژوُناس دستور داده شده که برخیزد و راهی شهر بزرگ، یعنی نینوا شود. در این ویرانگری داعش دیوانهوار به رقابت با طالبان افغانستان پرداخته است، آنان تندیسهای بودا را با دینامیت منفجر کردند و اینان مقبره ژوناس را ویران نمودند.
دولت عراق با متهم کردن «تروریستهای داعش به ادامه مبارزهطلبی با جهان و بشریت» واکنش نشان داد. یونسکو نیز این «جنایت جنگی» را محکوم کرد و از «همه جامعه بین المللی خواست تا تلاش کنند این فاجعه را متوقف کنند».
رویترز میگوید که ایرینا بوکووا رئیس سازمان یونسکو، نهاد فرهنگی سازمانملل متحد، گفته است ساکت ماندن جایز نیست: «تخریب عمدی میراث فرهنگی به مثابه جنایت جنگی است و از همه رهبران سیاسی و مذهبی در منطقه میخواهم که در مقابل این شیوه توحش جدید به پا خیزند.» دبیرکل یونسکو موضوع را به شورای امنیت سازمان ملل متحد و دیوان کیفری بین المللی ارجاع داد.
یونسکو همچنین خواستار اقدامی قاطع برای حفاظت از میراث فرهنگی موجود در یکی از گهوارههای تمدن بشری شده است هرچند که کار چندانی در مناطق تحت کنترل گروه داعش نمیتوان انجام داد.
بانکیمون دبیر کل سازمان ملل متحد نیز تخریب نمرود را به عنوان جنایت جنگی محکوم کرد و از رهبران منطقه خواسته است که این حملات را محکوم کنند. پس از وقایع اخیر وزیر امور خارجه آمریکا نیز اذعان داشت که تلاش خام داعش برای محو میراث یک تمدن باستانی سرانجام شکست میخورد و هیچ تروریستی نمیتواند تاریخ را از نو بنویسد.
بینالنهرین مکانی است که نخستین تمدنهای جهان در آنجا پیریزی شدند و جایی است که برای اولین بار در پنج هزار سال پیش نگارش و اولین خطوط بشر ابداع شد و نخستین حکومتهای سازمانیافته به روی کار آمدند.
سرزمینی که اولین اثر ادبی بزرگ خود، حماسه گیلگمش، پادشاه شهر اوروک را هزار سال پیش از پادشاهی هومر و دو هزار سال پیش از مسیح، به جهان تقدیم کرد. این بار آنچه که از سرزمین عراق برای دنیا مخابره میشود، تصاویر تکاندهنده از قتل و کشتار نیست. این بار تصاویر نابود کردن دیوانهوار ریشههای تمدن، دانشزدایی و زدودن حقیقت است که برای ما فرستاده میشود.
اپکتایمز در ۳۵ کشور و به ۲۱ زبان منتشر میشود.
