نویسنده: میلتون ازراتی، کارشناس ارشد اقتصاد
به نظر می‌رسد رژیم کمونیستی چین همه‌جا درحال دشمن‌تراشی است. سیاست‌های تجاری تهاجمی پکن، حسن‌نیت این کشور را در آمریکا، اروپا و ژاپن زیر سؤال برده و باعث شده که این کشورها برای کالاهای چینی محدودیت‌های تجاری تعیین کنند. این احتمال نیز وجود دارد که دولت آتی ترامپ محدودیت‌های بیشتری در نظر بگیرد.
چین درحال حاضر با انتقادات و فشارهای مشابهی از سمت اقتصادهای در حال توسعه آسیا و آمریکای لاتین یا کشورهای به‌اصطلاح «جهانِ جنوب» مواجه است. گذشته از برنامه دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور منتخب آمریکا، برای وضع تعرفه‌های جدید، تحولات اخیر، چین را در شرایط اقتصادی دشواری قرار داده و نویدبخش مشکلات بزرگ‌تری هستند. این درحالی است که پکن سعی دارد اقتصاد این کشور را به مسیر اصلی خود بازگرداند.
مشکلات روزافزون با جهانِ جنوب از چند اشتباه سیاسی پکن، داخلی و بین‌المللی، نشأت می‌گیرند. همه چیز از همه‌گیری کرونا و متعاقباً بحران املاک آغاز شد. همه‌گیری کرونا مانع از پیشرفت اقتصاد شد اما بیشترین ضررها را سیاست کووید صفر به بار آورد که تعطیلی‌ها و قرنطینه‌های چین را مدت‌ها پس از بازگشایی دیگر نقاط جهان پابرجا نگه‌داشت.
محدودیت‌های طولانی‌مدت از نظر درآمدزایی باعث تضعیف امنیت شغلی کارگران و کسبوکارهای خصوصی چینی شد؛ امری که موجب شد مردم تمایل‌شان را به خرج کردن از دست بدهند. اشتباه دیگری که رخ داد، بی‌توجهی پکن به ناکامی چندین توسعه‌دهنده املاک از سال ۲۰۲۱ بود. بی‌تفاوتی دولت باعث شد که این ناکامی‌ها به‌طور کلی روی امور مالی و اقتصادی چین تأثیر منفی بگذارند. مقامات چینی این مشکل را به یک بحران سهمگین تبدیل کردند. آن‌ها ساخت‌وساز را متوقف کردند و ارزش املاک و ثروت خانواده‌ها را تقلیل دادند که باعث شد خرج‌کرد مصرف‌کنندگان و میزان سرمایه‌گذاری کسبوکارهای خصوصی بیش از پیش محدود شود.
پکن که نمی‌توانست با احیای مصرف‌کنندگان و سرمایه‌گذاری کسبوکارهای خصوصی، اقتصاد را از نو به حرکت وادارد، مرتکب اشتباه سیاسی دیگری شد و تصمیم گرفت که سرمایه هنگفتی را به بخش خاصی از تولیدات دولتی اختصاص دهد. با این حال، رکود در بخش مصرف‌کننده، ساخت‌وساز و سرمایه‌گذاری تجاری در داخل باعث شد که چین به واسطه ظرفیت تولید مازاد خود به سمت صادرات حرکت کند. این رویکرد هم به دلیل یک اشتباه سیاسی نافرجام ماند.
از آن‌جا که پکن از گفت‌و‌گوهای صادقانه با اقتصادهای بزرگ و توسعه‌یافته جهان درباره گلایه این کشورها از رویه‌های تجاری چین اجتناب می‌کرد، آمریکا، اروپا و ژاپن اقداماتی را برای محدود کردن تجارت چین در دستور کار قرار دادند. این امر پکن را مجبور کرد که برای فروش تولیدات مازاد خود به جهانِ جنوب متوسل شود. اما این کشورها نیز اکنون مانند آمریکا، اروپا و ژاپن پا پس کشیده‌اند. در واقع، گلایه اقتصادهای درحال توسعه شباهت بسیاری به گلایه تاجران، اتحادیه‌های کارگری و سیاستمداران کشورهای توسعه‌یافته دارد.
گلایه از محصولات چینی در بین کشورهای درحال توسعه رواج پیدا کرده است. داده‌های صندوق بین‌المللی پول نشان می‌دهند که حجم فروش چین به این کشورها از ابتدای سال ۲۰۲۲ تاکنون ۱۹ درصد افزایش داشته است. در مقابل، حجم فروش این کشورها به چین تنها ۱۱ درصد رشد کرده است. مازاد تجاری چین با کشورهای درحال توسعه از سال ۲۰۲۱ تاکنون ۵۶ درصد افزایش یافته است.
بازرگانان و مقامات دولتی کشورهای جهانِ جنوب از این می‌گویند که واردات چین مردم را از کار بیکار کرده و کسبوکارهای محلی را به تعطیلی یا تعدیل نیرو واداشته است. برای نمونه، تایلند می‌گوید واردات چین باعث تعطیلی هزار و ۷۰۰ کارخانه شده است. تحقیقات گروه مالی کیاتناکین فاترا در تایلند حاکی از آن است که اوضاع آینده با ظهور استارتاپ‌های جدید دشوارتر خواهد شد.
وزارت ارتباطات اندونزی می‌گوید که جامعه تجاری کوچک این کشور به دلیل موج واردات چین بشدت لطمه خورده است. یکی از تولیدکنندگان برجسته اسباب‌بازی در شهر سورابایای اندونزی چندی پیش اعلام کرد که به دلیل دوبرابر شدن فشار رقابتی چین از سال ۲۰۱۸ تولیدات خود را کاهش می‌دهد. اندونزی فعالیت شرکت چینی تِمو را متوقف کرده است. این شرکت کالاهای چینی را مستقیماً از کارخانه به دست مشتری می‌رساند. اندونزی همچنین درحال تصویب تعرفه‌های ۲۰۰ درصدی برای محصولات نساجی و سرامیک‌های چینی است.
ایندین کمیکالز، با اشاره به کاهش ۳۰ درصدی درآمد خود نسبت به سال گذشته، از این گلایه دارد که محصولات چینی به این شرکت لطمه وارد کرده و آن را از بازارهای جهانی بیرون می‌اندازند.
حتی برزیل که همچنان تراز تجاری نسبتاً متعادلی با چین دارد، گلایه‌مند است که فولاد چینی که از سنگ آهن برزیل تولید می‌شود، از نو به این کشور بازمی‌گردد و فروش فولاد برزیل را محدود می‌کند. به‌رغم رابطه صمیمانه لوئیس ایناسیو لولا داسیلوا، رئیس‌جمهور برزیل، و شی جین پینگ، رهبر چین، برزیل تعرفه‌های فولاد، سیم، قطعات خودرو و تجهیزات مخابراتی چینی را افزایش داده است.
این کشورها از پکن خواسته‌اند که اندکی از فشارها بکاهد. بنگلادش و آفریقای جنوبی بویژه حائز اهمیت بوده‌اند. این اقتصادها و دیگر اقتصادهای نوظهور اقداماتی را برای محدود کردن موج ورود محصولات چینی در دستور کار قرار داده‌اند. آن‌ها تاکنون ۲۵۰ تعرفه و سیاست دفاعی تجاری علیه چین وضع کرده‌اند. حدود ۱۲۰ مورد از این موارد به کشورهایی مربوط می‌شوند که در گروه بریکس (حروف اول کشورهای بنیان‌گذار گروه که شامل برزیل، روسیه، هند، چین و آفریقای جنوبی می‌شود) به چین ملحق شده‌اند.
این مسائل از منظر دیپلماتیک بسیار ناخوشایند هستند. پکن چین را به‌عنوان پیشوای جهانِ جنوب و قهرمان این خطه در برابر سوءاستفاده کسبوکارهای اروپایی و آمریکایی به تصویر کشیده است. اکنون به نظر می‌رسد که پکن از این کشورها سوءاستفاده می‌کند. با افزایش دشمنی اروپا و آمریکا با تجارت چین و رکود داخلی این کشور، راه فرار دیگری برای پکن باقی نمانده است. این امر نویدبخشِ بهبود سریع دورنمای اقتصادی چین نیست.
دیدگاه ارائه‌شده در این مقاله نقطه نظر نویسنده بوده و لزوماً منعکس‌کننده دیدگاه اپک تایمز نیست.
درباره نویسنده: میلتون ازراتی کمک‌ویراستار نشریه نشنال اینترست، زیرمجموعه مرکز مطالعات سرمایه انسانی دانشگاه بوفالو، و اقتصاددان ارشد شرکت ارتباطاتی وستد در نیویورک است. او پیش از حضور در وستد به‌عنوان استراتژیست بازار و اقتصاددان ارشد برای لرد، ابت و شرکا کار می‌کرد. ازراتی اغلب برای سیتی ژورنال و به‌طور مرتب برای مجله فوربز مقاله می‌نویسد. «سی فردا: سه دهه آتی جهانی‌شدن، جمعیت‌شناسی و چگونه زندگی خواهیم کرد» آخرین کتاب اوست.
