اسناد دولتی نشان می‌دهند که ارتش چین، آزمایشگاه برجسته زیست‌ایمنی کانادا و یکی از دانشمندان آن را که سرانجام به دلیل نقض امنیتی برکنار شد، جزو دارایی‌های مهم خود برای پیشبرد تحقیقات ویروسی می‌دانست.
دانشمند کانادایی، شیانگو کیو، که در آزمایشگاه ملی میکروبیولوژی در وینیپگ کار می‌کرد، پیش از دریافت مجوزهای ایمنی به چین کمک کرد تا برنامه پاتوژن‌های کشنده خود را در مؤسسه ویروس‌شناسی ووهان توسعه دهد. خانم کیو اندکی پس از دریافت مجوز شروع به ارسال ویروس‌های کشنده به ووهان کرد.
همکاری خانم کیو با چین سال‌ها پیش از ارسال سویه‌های ویروس ابولا و نیپا، با مجوز دولتی، به مؤسسه ویروس‌شناسی ووهان در سال ۲۰۱۹ آغاز شده بود.
اقدامات او با نامزدی دریافت جایزه همکاری بین‌المللی، به انتخاب یکی از فرماندهان رده‌بالای چینی، در سال ۲۰۱۶ مورد توجه قرار گرفت که حضور او را در آزمایشگاه وینیپگ برای تحقق منافع پکن مورد تمجید قرار داده بود.
این اطلاعات در اسنادی که چندی پیش توسط دولت لیبرال کانادا افشا شد در دسترس قرار گرفته‌اند؛ اسنادی که تحقیقات امنیتی آزمایشگاه ملی میکروبیولوژی در رابطه با خانم کیو و همسرش، چنگ کدینگ را شامل می‌شوند.
دولت کانادا چهار مرتبه از دستور مجلس عوام مبنی بر انتشار اسناد سرپیچی کرد و رئیس سابق مجلس را برای جلوگیری از افشای اطلاعات به دادگاه کشاند. نمایندگان لیبرال کانادا با حمایت حزب دموکرات جدید در اوایل هفته جاری از تحقیقات کمیته درخصوص این موضوع جلوگیری کردند.
خانم کیو و آقای چنگ در پی بررسی‌های امنیتی در سال ۲۰۱۹ از آزمایشگاه ملی میکروبیولوژی کنار گذاشته شده و سرانجام در سال ۲۰۲۱ اخراج شدند.
ارتباط محقق چینی-کانادایی با رژیم چین
تحقیقات درخواستی آژانس بهداشت عمومی کانادا، نهاد ناظر بر آزمایشگاه ملی میکروبیولوژی، که توسط سازمان اطلاعات امنیت کانادا انجام گرفت، نشان داد که خانم کیو و آقای چنگ در چندین نقض امنیتی دخیل بوده و روابط و مناسبات کاری گسترده‌ای با نهادهای رژیم چین داشته‌اند.
آزمایشگاه وینیپگ اولین‌بار در آگوست ۲۰۱۸ به سازمان اطلاعات امنیت کانادا در مورد خطرات احتمالی خانم کیو و آقای چنگ هشدار داده بود. سازمان اطلاعات امنیت کانادا چندین‌بار با این زوج مصاحبه کرد و اطلاعات مربوط به فعالیت‌های آن‌ها را از منابع مختلف به دست آورد.
سازمان اطلاعات امنیت کانادا ارزیابی امنیتی اولیه خانم کیو را در آوریل ۲۰۲۰ به آژانس بهداشت عمومی کانادا گزارش کرد. دو ماه بعد، ارزیابی به‌روزشده دیگری به دست آژانس رسید که حاوی افشاگری‌های تکان‌دهنده‌ای بود.
ارزیابی جدید سازمان اطلاعات امنیت کانادا نشان داد که خانم کیو در سال ۲۰۱۶ به انتخاب یکی از فرماندهان ارتش آزادی‌بخش خلق، ویروس‌شناس ارشد آکادمی علوم پزشکی نظامی و مدیر مؤسسه زیست‌فناوری پکن، نامزد دریافت جایزه همکاری بین‌المللی شده است.
بیشتر اسامی در اسناد اختصاری هستند اما منظور از فرمانده مذکور احتمالاً سرلشکر چن وی است که خانم کیو در تحقیقات مربوط به ابولا با او همکاری داشت.
سازمان اطلاعات امنیت کانادا گفت، نامزدی دریافت جایزه به انتخاب فرمانده ارتش آزادی‌بخش خلق نشان می‌دهد که خانم کیو «از آزمایشگاه امنیت زیستی سطح ۴ کانادا به‌عنوان پایگاهی برای کمک به چین جهت بهبود توانایی این کشور در مبارزه با پاتوژن‌های بیماری‌زا استفاده کرده و کارهای درخشانی را نیز به انجام رسانده است.» در آن مقطع، شواهدی دال بر وجود آزمایشگاه امنیت زیستی سطح ۴ در چین وجود نداشت.
یکی از آن کارهای درخشان که پیش‌تر گفته شد، بازدید یکی از مسئولان مؤسسه میکروبیولوژی آکادمی علوم پزشکی نظامی چین و مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌های چین و تیم او از آزمایشگاه وینیپگ در سال ۲۰۱۳ است.
این سازمان با اشاره به نامزدی خانم کیو برای دریافت جایزه گفت: «به دنبال این بازدید، خانم کیو با رهبران و کارشناسان چین و کانادا بر سر مسائل مربوط به همکاری رایزنی کرد و توالی ژنتیکی ابولا را در اختیار طرف چینی قرار داد که در تحقیقات چین گشایش ایجاد کرد.»
خانم کیو همکاری روی پروژه‌های تحقیقاتی مختلف با بازدیدکننده آکادمی علوم چین را در سال ۲۰۱۲ آغاز کرده بود و آکادمی علوم چین «برای دست یافتن به فناوری‌های غربی با ارتش آزادی‌بخش خلق همکاری نزدیک دارد.»
در متن نامزدی دریافت جایزه آمده است که خانم کیو «با یک زمان‌بندی درست و به‌موقع با کارشناسان آکادمی علوم نظامی چین، از جمله رئیس مؤسسه تحقیقاتی این آکادمی همکاری کرده است.» سازمان اطلاعات امنیت کانادا افزود که آکادمی علوم پزشکی نظامی، عالی‌ترین مؤسسه تحقیقاتی ارتش چین است که وظایفی از جمله توسعه زیست‌فناوری‌های نظامی، مبارزه با تروریسم زیستی و پیشگیری و کنترل بیماری‌های عمده را برعهده دارد.
دیگر عوامل دخیل در نامزدی خانم کیو، افرادی از شرکت زیست‌فناوری کان‌سینو هستند. دولت کانادا در اوایل همه‌گیری کووید-۱۹ برای تولید واکسن با شرکت کان‌سینو قرارداد بست؛ اما این قرارداد با توقیف محموله‌های پکن به شکست انجامید.
اپک تایمز پیش‌تر گزارش داده بود که در تهیه واکسن کان‌سینو از فناوری‌ای استفاده شده که در مقاله مشترک خانم کیو و سرلشکر چن وی در سال ۲۰۱۶ از آن صحبت شده بود.
«سرلشکر چن آن‌جا سمت دارد»
خانم کیو در مصاحبه امنیتی ژوئن ۲۰۲۰ با سازمان اطلاعات امنیت کانادا گفت کسی را که با تحقیقات نظامی یا ارتش چین یا مؤسسات پژوهشی نظامی مرتبط باشد، نمی‌شناسد. وقتی به نام سرلشکر (احتمالاً چن وی) اشاره شد، خانم کیو اعتراف کرد که درخصوص تحقیقات ابولا در مؤسسه زیست‌فناوری پکن با او همکاری کرده است و گفت «او احتمالاً در آن‌جا سمتی یا چیزی دارد.»
این درحالی است که طبق یافته‌های سازمان اطلاعات امنیت کانادا، رزومه چینی خانم کیو نشان می‌دهد که او در آوریل ۲۰۱۶ به‌عنوان استاد مدعو مؤسسه زیست‌فناوری پکن در آکادمی علوم پزشکی نظامی فعالیت داشته است. این یکی از چندین ارتباط رسمی او با نهادهای چینی است که شامل مؤسسه ویروس‌شناسی ووهان نیز می‌شود. خانم کیو طبق رزومه خود در اکتبر ۲۰۱۸ به‌عنوان پژوهشگر مهمان در مؤسسه ویروس‌شناسی ووهان فعالیت داشته است.
پیش از این سمت، خانم کیو در مارس ۲۰۱۷ در مؤسسه ویروس‌شناسی ووهان درباره ابولا سخنرانی کرده بود. سازمان اطلاعات امنیت کانادا گفت از تأییدیه آژانس بهداشت عمومی درخصوص سفر به ووهان اطلاعی نداشته است. خانم کیو در پاییز ۲۰۱۷ به مؤسسه ویروس‌شناسی ووهان بازگشت تا دوره‌های آموزشی مجاز آژانس بهداشت عمومی کانادا را برگزار کند.
سازمان اطلاعات امنیت کانادا گزارش می‌دهد که در این مقطع از سال ۲۰۱۷، طرح خانم کیو در رابطه با برنامه «هزار استعداد» رژیم چین، که از کارشناسان چینی خارج از کشور برای تقویت توانمندی‌های داخلی استفاده می‌کند، نزد کارمندان ارشد مؤسسه ویروس‌شناسی ووهان مورد بررسی قرار گرفته است.
سازمان اطلاعات امنیت کانادا می‌گویند «تحقیقات نشان می‌دهند که مدیران مؤسسه ویروس‌شناسی ووهان معتقدند که طرح خانم کیو در رابطه با برنامه هزار استعداد «برای توسعه آینده مؤسسه ویروس‌شناسی ووهان بسیار حائز اهمیت است» که نشانه دیگری از اهمیت خانم کیو و آزمایشگاه وینیپگ برای رژیم کمونیستی چین است.
چین در آن مقطع آماده افتتاح اولین آزمایشگاه امنیتزیستی سطح ۴ خود در ووهان بود.
کمبود کارکنان آموزش‌دیده
براساس پیام محرمانه دیپلماتیک آمریکا در رابطه با توسعه این آزمایشگاه، این تأسیسات در ژانویه ۲۰۱۸ افتتاح شد؛ اما خیلی زود دچار مشکل شد.
در پیام محرمانه ۱۹ ژانویه آمده است که مؤسسه ویروس‌شناسی ووهان تا امروز مجوز کار روی سه ویروس را از دولت دریافت کرده است: ابولا، نیپا و تب خونریزی‌دهنده سین‌کیانگ.
در این پیام گفته شده که «به‌رغم دریافت مجوز، دولت چین به مؤسسه ویروس‌شناسی ووهان اجازه نداده که ویروس ابولا را برای مطالعه در آزمایشگاه امنیت زیستی سطح ۴ وارد کند … محققان مؤسسه ویروس‌شناسی ووهان از این وضعیت دلسرد شده‌اند.»
چند ماه بعد در ماه مه، خانم کیو فرایند ارسال ۱۵ سویه ویروس ابولا و نیپا را به آزمایشگاه ووهان کلید زد.
یکی از کارمندان بی‌نام مؤسسه ویروس‌شناسی ووهان در ایمیلی به خانم کیو در ژوئن ۲۰۱۸ نوشت «از حمایت و همراهی مستمر و سخاوتمندانه شما در رابطه با ارسال ابو و نیپ بسیار متشکریم!» منظور از ابو و نیپ، ویروس‌های ابولا و نیپا هستند.
درنهایت، توافق‌نامه ارسال نمونه زیستی در ۱۸ اکتبر ۲۰۱۸ به تأیید مؤسسه ویروس‌شناسی ووهان رسید و آژانس بهداشت عمومی کانادا دو هفته بعد در دوم نوامبر مجوز ارسال نمونه‌ها را صادر کرد. ویروس‌ها در مارس ۲۰۱۹ به چین ارسال شدند.
زمانی‌که آژانس بهداشت عمومی کانادا مجوز ارسال نمونه‌ها را صادر کرد، بخش مدیریت امنیت ملی آژانس می‌دانست که خانم کیو ظاهراً داده‌های علمی آزمایشگاه وینیپگ را بدون مجوز به اشتراک گذاشته و آن‌ها را در قالب یک پتنت چینی به نام خود به ثبت رسانده است. بخش امنیتی همچنین از اتهامات نقض امنیتی در رابطه با شوهر خانم کیو، آقای کدینگ، اطلاع داشت.
دولت فدرال کانادا حالا می‌گوید از آن زمان تدابیر امنیتی خود را در مرکز تحقیقاتی وینیپگ تشدید کرده است.
