نویسنده: دکتر آنتونیو، گراسفو تحلیلگر اقتصادی
حزب کمونیست چین به‌طور رسمی پایگاه دریایی ارتقایافته رئام را در کامبوج افتتاح کرد؛ دستاوردی که شباهت زیادی به پایگاه فراساحلی این کشور در جیبوتی دارد و به افزایش نگرانی‌ها درخصوص افزایش نفوذ نظامی حزب کمونیست چین در دریای جنوبی چین دامن زده است.
کامبوج و چین در اوایل ماه جاری از مرکز لجستیک و آموزشی مشترک خود در پایگاه دریایی رئام رونمایی کردند که پس از جیبوتی دومین مرکز نظامی خارجی پکن به شمار می‌رود. ارتقای پایگاه به دست چینی‌ها شامل احداث یک حوضچه خشک و یک اسکله ۶۵۰ متری می‌شود که می‌تواند میزبان ناوهای جنگی ۲۰ هزار تنی باشد، اما فقط بزرگ‌ترین ناو هواپیمابر چین است که نمی‌تواند در این اسکله پهلو بگیرد.
رئام تنها پایگاه دریایی کامبوج است که به لحاظ راهبردی در خلیج تایلند واقع شده و به دریای جنوبی چین دسترسی مستقیم دارد. این پروژه به دنبال تخریب تأسیسات ساخت آمریکا در سال ۲۰۲۰ و رد پیشنهاد واشینگتن برای بازسازی آن کلید خورد.
چین این اقدام را بخشی از برنامه خود برای افزایش مسیرهای دریایی و کاهش ریسک زنجیره‌های تأمین خود می‌داند که به این کشور اجازه می‌دهد تنگه‌های راهبردی تحت کنترل ویتنام، سنگاپور و اندونزی را دور بزند. پکن و پنوم‌پن تأکید دارند که این پایگاه صرفاً به آموزش، مقابله با تروریسم و مأموریت‌های بشردوستانه اختصاص داشته و با توسعه نظامی سروکار ندارد، اما آمریکا هنوز در این مورد تردید دارد.
مقامات آمریکایی هشدار داده‌اند که مداخله چین حاکمیت کامبوج را به خطر می‌اندازد و می‌تواند ردپای نظامی پکن در منطقه را به شکل قابل‌توجهی افزایش دهد. این نگرانی‌ها از سوی چند کشور جنوب شرق آسیا نیز تکرار شده‌اند؛ کشورهایی که پیش‌تر نسبت به ادعاهای ارضی گسترده حزب کمونیست چین در دریای جنوبی چین ابراز نگرانی کرده‌اند.
یک روز پس از افتتاح این پایگاه، چین و کامبوج رزمایش دریایی مشترک «اژدهای طلایی ۲۰۲۵» را در پایگاه دریایی تازه‌ارتقایافته رئام برگزار کردند. در این رزمایش که با مانور ناوگان رزمی و آموزش‌های لجستیکی همراه بود، از تأسیسات جدید استفاده شد که نشان می‌دهد این پایگاه به‌طور کامل وارد فاز عملیاتی شده و می‌تواند از عملیات پیشرفته نظامی پشتیبانی کند. رزمایش «اژدهای طلایی» پیش‌تر نیز برگزار شده بود، اما رزمایش سال جاری یک نقطه عطف تلقی می‌شود، زیرا قابلیت‌های ارتقایافته پایگاه و افزایش هماهنگی نظامی چین و کامبوج را به‌طور علنی به نمایش درآورده است.
ناوهای جنگی چین دست‌کم از سال ۲۰۲۳ در رئام حضور مستمر داشته‌اند. گفتنی است که پکن قصد دارد هم‌زمان با آموزش خدمه بومی، کشتی‌های خود را نیز به کامبوج اعزام کند. زمان‌بندی و مقیاس رزمایش سال جاری باعث شد که نگرانی‌هایی در رابطه با استفاده احتمالی نیروی دریایی ارتش آزادی‌بخش خلق از این پایگاه شکل بگیرد. رزمایش‌های قبلی چندان مورد توجه قرار نگرفتند، اما تکرار این رزمایش از ظهور رئام به‌عنوان پایگاهی برای قدرت‌نمایی حکایت دارد؛ امری که آمادگی عملیاتی پایگاه و واکنش کشورهای جهان به‌ویژه آمریکا و کشورهای آسه‌آن را محک می‌زند.
هان مانت، نخست‌وزیر کامبوج، اصرار دارد که پایگاه دریایی ارتقایافته رئام تحت کنترل دولت باقی بماند و همه کشورهای دوست از جمله آمریکا و ژاپن بتوانند از آن استفاده کنند. او با استناد به ممنوعیت قانونی تأسیس پایگاه‌های نظامی انحصاری خارجی بارها گفته که این پایگاه به مقر دائمی ارتش چین تبدیل نخواهد شد. با این‌حال، قابلیت‌های گسترده این پایگاه باعث افزایش نگرانی آمریکا و کشورهای منطقه شده است. این درحالی است که پنتاگون هشدار داده که پکن قصد دارد با ایجاد یک شبکه لجستیکی جهانی، عملیات آمریکا را مختل کند.
برخلاف پایگاه چین در جیبوتی که کاملاً در اختیار پکن قرار دارد، رئام به‌عنوان یک پروژه مشترک شناخته می‌شود و کامبوج سعی دارد که ذهنیت کشورها را مدیریت کند. کامبوج در اقدامی سنجیده و با هدف ایجاد توازن دیپلماتیک از نیروی دریایی آمریکا دعوت کرد تا در دسامبر ۲۰۲۴ در بندر رئام پهلو بگیرد. دو ناو جنگی ژاپنی نیز در روز ۱۹ آوریل در رئام پهلو گرفتند. ژاپنی‌ها نخستین ناوگان خارجی هستند که در این تأسیسات ارتقایافته پهلو گرفته‌اند. ژاپن که به‌عنوان متحد آمریکا شناخته می‌شود، اما برخلاف بریتانیا یا استرالیا مداخله کمتری در رقابت چین و آمریکا دارد، این فرصت را در اختیار پنوم‌پن قرار داده که بدون تحریک پکن اعلامِ بی‌طرفی کند.
با این‌حال، زمان برگزاری رزمایش «اژدهای طلایی ۲۰۲۵» از هم‌سویی نظامی فزاینده کامبوج و پکن حکایت دارد. دعوت دولت کامبوج از نیروی دریایی دیگر کشورها که البته با هدف نمایش سعه صدر این کشور انجام گرفته است، تأثیر چندانی در فرونشاندنِ نگرانی‌های واشینگتن و کشورهای آسه‌آن از جمله ویتنام و فیلیپین نداشته است. بسیاری همچنان نگران هستند که پایگاه رئام به‌رغم ضمانت‌های رسمی درعمل به پایگاه دائمی چین تبدیل شود.
این پایگاه و دیگر پروژه‌های زیربنایی بزرگ چین در کامبوج، که از نفوذ فزاینده حزب کمونیست چین در منطقه حکایت دارند، و در بحبوحه وخامت روابط نظامی آمریکا و کامبوج عملیاتی شده‌اند. یکی از پروژه‌های مهمی که ارتباط تنگاتنگی با پایگاه رئام دارد، طرح ۱.۷ میلیارد دلاری کانال «فونان تکو» است که با سرمایه‌گذاری چین در دست ساخت قرار دارد. این کانال قرار است پنوم‌پن را به خلیج تایلند متصل کرده و یک مسیر داخلی برای دور زدن بنادر تحت کنترل ویتنام فراهم کند. به گفته تحلیلگران، پایگاه ارتقایافته رئام می‌تواند به منزله تضمین امنیتی این پروژه باشد و به چین برای دستیابی به مسیرهای دریایی جایگزین و توسعه ظرفیت لجستیکی خود کمک کند.
در بحبوحه جنگ داخلی ادامه‌دار برمه و پیامدهای زلزله ویرانگر در این کشور، نفوذ رژیم چین در میانمار همچنان رو به افزایش است. لائوس نیز مدت‌ها است که به‌عنوان یکی از مشتریان اقتصادی پکن عمل می‌کند. با توجه به استقرار پایگاه دریایی در کامبوج، حزب کمونیست چین عملاً نقش خود را در سه کشور از ده کشور آسه‌آن پررنگ‌تر کرده است. چین با تشدید کنترل خود بر کشورهای جنوب شرق آسیا به‌تدریج پیشروی کرده و متحدان آمریکا از جمله فیلیپین را تهدید می‌کند.
دیدگاه ارائه‌شده در این مقاله نقطه نظر نویسنده بوده و لزوماً منعکس‌کننده دیدگاه اپک تایمز نیست.
درباره نویسنده: دکتر آنتونیو گراسفو تحلیلگر اقتصادی چین است که بیش از ۲۰ سال را در آسیا سپری کرده است. آقای گراسفو فارغ‌التحصیل دانشگاه ورزش شانگهای است، دارای مدرک ام‌بی‌ای از دانشگاه شانگهای جیائوتنگ است و در دانشگاه نظامی آمریکا در رشته دفاع ملی تحصیل کرده است.
