نویسنده: گوردن چنگ، نویسنده کتاب «فروپاشی قریبالوقوع چین»
شی جینپینگ، رئیسجمهور چین، در نشست اخیر سازمان همکاریهای اقتصادی آسیا-اقیانوسیه در پرو اعلام کرد که «تلاش برای ممانعت از همکاری اقتصادی به بهانههای مختلف و قطع وابستگیهای متقابل جهانی، دستاوردی جز عقبگرد ندارد.»
رن هانگبین، رئیس کنونی شورای چین در ترویج تجارت بینالمللی، که در نشست سازمان همکاریهای اقتصادی آسیا-اقیانوسیه حضور داشت، گفت: «در برابر حمایتگرایی و یکجانبهگرایی بایستید.» و هشدار داد: «از جداسازی و ریسکزدایی صحبت میشود. تفکیک تصنعیِ زنجیره تأمین جهانی به ضرر همه تمام میشود.»
کارزار پکن علیه رئیسجمهور بعدی آمریکا تازه آغاز شده است. چین سعی دارد خود را بهعنوان مدافع تجارت آزاد جا بزند و دونالد ترامپ را بهعنوان یک اخلالگر جهانی معرفی کند.
اما روایت حزب کمونیست چین بسیار دور از واقعیت است. چین تاجری سودجو و بزهکار است و در ماههای اخیر بیش از پیش به این سمت سوق پیدا کرده است.
از کجا میدانیم؟ رژیم چین، جدا از دیگر اقدامات، حمله به کسبوکارهای خارجی را تشدید کرده است. شرکت آسترازنکا در ماه جاری تأیید کرد که لیون وانگ، رئیس بخش چین این شرکت، به دست بازرسان چینی بازداشت شده است.
وانگ در رابطه با فساد تحت بازپرسی قرار دارد.
تجارت در چین سرشار از فساد است و صنعت داروسازی یکی از فاسدترین صنایع این کشور است. پکن از قدیم به دلایل مختلف بیمارستانها را مجبور کرده که خودشان گلیمشان را از آب بیرون بکشند؛ بهنحوی که پزشکان و مدیران برای جبران فقدان حمایتها به دغلبازی روی آوردهاند.
بخش فروش آسترازنکا در چین بهدلیل دستکاری آزمایشات ژنتیکی برای تعمیم داروی سرطان ریه به نام تاگریسو، به بیماران بیشتر زیر ذرهبین قرار گرفته و همچنین افشاگریهایی در رابطه با واردات غیرقانونی دارو از هنگکنگ انجام گرفته است. با اینحال، بعید است که آسترازنکا تنها شرکت داروسازیِ دخیل در فساد باشد. تعقیب قضایی خارجیهای گلچینشده، جزو مشخصههای حزب کمونیست است.
در حال حاضر پای چند عامل در میان است. اول آنکه شی جینپینگ مصمم است که بازار چین را به شرکتهای دولتی چین اختصاص دهد. او به هرطریق ممکن به کسبوکارهای خارجی حمله میکند. شی در مارس سال گذشته گروه مینتز آمریکا را به تعطیلی کشاند و از آن زمان هیچگاه بیکار ننشسته است.
دوم آنکه داروسازیهای خارجی بویژه در معرض خطر هستند، زیرا در صنعتی فعالیت میکنند که شی جین پینگ قویاً به دنبال کنترل آن است. او مغز متفکر طرح «ساخت چین ۲۰۲۵» است؛ طرحی دهساله و سوداگرانه که برای اعمال سلطه بر ده بخش مهم فناوری تدوین شده است. یکی از این ده بخش، دارو و تجهیزات پزشکی است. از این گذشته، او در دورنمای راهبردی خود به فکرِ خودکفایی در زمینه تجهیزات پزشکی پیشرفته و داروهای انحصاری است.
حمله شی به آسترازنکا، که بهدلیل داروهای نوآورانهاش در چین موفق بوده، هشداری به شرکتهای داروسازی خارجی است.
سوم آنکه شی که خود را بزرگترین مدافع جهانیسازی میداند، اما در حقیقت درحال قطع ارتباط چین با جهان است و روند سیاستهای «اصلاح و گشایش» دنگ شیائوپینگ، رهبر نسل دوم چین کمونیست و جانشین مائو تسهتنگ، را معکوس کرده است.
شی هیچ بخشی از جامعه را بیتغییر نگذاشته و بیرحمانه سعی دارد تا نفوذ خارجی را از بین ببرد. حمله بیوقفه او به کسبوکارهای خارجی تنها یکی از اقدامات حکومتی اوست.
تناقض در این است که شی اکنون بیش از هر زمان دیگری به جهان نیاز دارد. او ظاهراً به دلایل ایدئولوژیک و ناتوانی در به چالش کشیدن اعضای اصلی حزب، با پیشنهادات منطقی جهت تبدیل مصرفگرایی به پایهواساس اقتصاد چین، مخالفت کرده است. در مقابل، او سعی دارد از طریق صادرات از بحران فزاینده کشور خارج شود و این رویکرد چین را بشدت نیازمندِ دسترسی به بازارهای خارجی میکند.
ترامپ در این شرایط تهدیدی آشکار برای رژیم چین به شمار میآید. او در جریان کارزار انتخاباتی خود در گفتوگو با ماریا بارتیرومو، مجری فاکسنیوز، وعده داد که تعرفههای فراگیر ۶۰ درصدی را برای محصولات چینی اعمال خواهد کرد؛ اقدامی که درهای بازار آمریکا را به روی بسیاری از کالاهای چینی میبندد.
پکن برای حفظ این بازار باید بخش عمده هزینه تعرفههای جدید را به دوش بکشد؛ همان اقدامی که وقتی ترامپ در سال ۲۰۱۸ با استناد به ماده ۳۰۱ قانون تجارت ۱۹۷۴ برای کالاهای چینی تعرفه ۲۵ درصدی گذاشت، در دستور کار قرار گرفت. در آن مقطع، پکن و تولیدکنندگان چینی از طریق راهبردهای مختلف بین ۷۵ تا ۸۱ درصد از هزینه تعرفههای سال ۲۰۱۸ را به دوش کشیدند.
تاریخ تکرار میشود. چین در ماه جاری، درست قبل از انتخابات آمریکا، به کاهش ارزش یوآن روی آورد و کالاهای چینی را ارزانتر کرد. این اقدام مصداق «دستکاری ارز» بوده و بشدت مخرب است.
اکنون به نظر میرسد که شی امیدوار است هجمه تبلیغاتیاش به او کمک کند تا دیگران را در دفاع از «تجارت آزاد» با خود همراه کند. اما او در حقیقت اعتقادی به تجارت آزاد ندارد: او میخواهد چین بهصورت بیقید و شرط به دیگر بازارها دسترسی داشته باشد، اما دسترسی دیگران به بازار چین محدود باشد.
شی باید بداند که تاکتیکهای سوداگرانه او دیگران را مجاب میکند که صنایع خود را از دسترس چین دور نگهدارند. آمریکا تنها بازاری نیست که دیوار تعرفه را بلندتر میکند. اتحادیه اروپا نیز دست به کار مشابهی زده و کشورهای دیگر نیز تعرفههای سنگینتری برای کالاهای چینی در نظر گرفتهاند.
از اینرو، ترامپ، بهرغم تعرفههای موعود خود، تنها کسی نیست که قوانین تجارت جهانی را برهم میزند.
مقصر واقعی این اوضاع، شی جینپینگ است.
دیدگاه ارائهشده در این مقاله نقطه نظر نویسنده بوده و لزوماً منعکسکننده دیدگاه اپک تایمز نیست.
گوردن جی. چنگ، پژوهشگر ارشد و عضو هئیتمدیره مؤسسه گیتاستون، و مؤلف کتاب «فروپاشی قریبالوقوع چین» است.
