منابع کارگری میگویند در معدن طلای «مزرعه شادی» واقع در شهر ورزقان، کارفرما و پیمانکار چینی با توقف فعالیتهای معدن، مانع از ورود کارگران ایرانی شاغل در این واحد شده و در نتیجه آینده شغلی آنها در این محل کار در وضعیتی مبهم قرار گرفته است. تعداد این کارگران بین ۵۰ تا ۶۰ نفر و سابقه کاریشان بین ۸ تا ۱۰ سال است. آنها مدعی شدهاند که منع حضورشان در پی پیگیری مطالبات قانونیشان بوده است.
معدن طلای مزرعه شادی با ذخیره ۲ میلیون و ۱۷۵ هزار تن سنگ طلا، به عنوان یکی از معادن بزرگ طلای کشور در حالی توسط یک شرکت سرمایه گذار چینی استخراج میشود که هنوز میزان طلای استخراج شده توسط این شرکت مشخص نشده است. در وبسایت شرکت زرکاوان ارسباران به عنوان بهرهبردار این معدن فردی به نام «بائوهوا کونگ» با ملیت چینی به عنوان مدیرعامل معرفی شده است.
رفتار چینیها در این معدن نگرانیها نسبت به حضور آنها در خصوص قرارداد ۲۵ ساله چین با جمهوری اسلامی را افزایش داده است. چرا که روشن نبودن شرایط قرارداد و در عین حال واگذاری مناطق و پروژههای بیشتر به چینیها، میتواند کشور را به سمت استعمار هرچه بیشتر از سوی چین سوق دهد.
این نخستین باری نیست که حضور چینیها در این معدن طلا خبرساز شده است. گفته میشود واگذاری غیرشفاف معدن بدون برگزاری مزایده، پرداخت رشوه به مقامهای وزارت صمت، عدم پایبندی بهره بردار چینی به تعهدات قرارداد، عدم پرداخت کامل «حقوق دولتی» و آسیب به محیطزیست به عنوان بخشی از تخلفات معدن طلای مزرعه شادی نام برده شده است. حقوق دولتی به معنای درآمد دولت ناشی از استخراج، بهرهبرداری و برداشت هر واحد از ماده یا مواد معدنی است.
شهرام شریعتی دبیرکل پیشین خانه صنعت، معدن و تجارت جوانان ایران میگوید چینیها مدتها است که در معادن کشور کار میکنند و هر چقدر شرایط کار برایشان جذابتر باشد استقبال بیشتری از آن میکنند. او در گفتگو با تجارتنیوز گفته است که «در موضوع سند همکاری ۲۵ ساله بین ایران و چین، جزئیات سرمایهگذاری یا بهرهبرداری از معادن به ما چیزی ابلاغ نشده اما آنچه واضح است معادن و از جمله معدن طلا بخشی از قراردادهای سرمایهگذاری بین ایران و چین است.» میزان طلای استخراج شده توسط کارفرمای چینی این معدن مشخص نشده است.
کارگران معدن میگویند که پس از سالها تلاش در این واحد معدنی، حق آنها نیست که کنار گذاشته شوند چراکه زندگیشان با فعالیتهای این معدن گره خورده است. نه فقط کارگران و مردم، بلکه حتی مسئولین محلی ورزقان نیز از اینکه این منطقه محروم کمترین عایدی از ثروت این معدن ندارد گلایه دارند به طوری که مهدی پورمحمد امام جمعه ورزقان میگوید تاکنون از این معدن برای شهرستان چیزی عاید نشده است و این معدن در قبال مسئولیتهای اجتماعی هزینهای نکرده است؛ تا جایی که راههای ارتباطی و مواصلاتی روستایی در حوزه استحفاظی این معادن نیز توسط معدن مس سونگون هزینه میشود.
مسئولیت اجتماعی شرکتها به مجموعه اقداماتی گفته میشود که یک سازمان یا شرکت برای بهبود جامعه و محیط زیست در کنار اهداف اقتصادی خود انجام میدهد. هدف از این مفهوم، تأکید بر این است که شرکتها و سازمانها باید فراتر از کسب سود عمل کنند و تأثیرات اجتماعی و زیستمحیطی فعالیتهای خود را در نظر بگیرند.
بهرام شکوری عضو هیئت نمایندگان اتاق بازرگانی ایران میگوید در سند ۲۵ ساله همکاری ایران و چین حدود ۸۰ میلیارد دلار سرمایهگذاری چین در بخش معادن ایران در نظر گرفته شده است. اما شرایط بهرهبرداری چینیها از معادن به دلیل منتشر نشدن مفاد سند مبهم است و مواردی مانند معدن طلای مزرعه شادی نمونهای از رفتار چینیها در این زمینه را آشکار میکند.