آیا کاهش سطح کلسترول خطر بیماری قلبی را کاهش می‌دهد؟ آیا ارزش دارد که از استاتین برای کاهش کلسترول استفاده کنیم؟ کای کایجو، رئیس مؤسسه ارتوپدی طبیعی تایوان و پزشک معالج بخش ارتوپدی در بیمارستان دانشگاه ملی تایوان، چندی پیش در برنامه «هلث ۱+۱» تلویزیون ان‌تی‌دی در رابطه با باورهای نادرست درباره کلسترول صحبت کرد و از کلید اصلی سلامت قلب و عروق گفت.
به گفته کای، کلسترول ماده‌ای ضروری برای ترمیم بدن است، اما نام آن در ۵۰ سال گذشته بد در رفته است. ترس مردم از کلسترول عمدتاً از نگرانی درباره بیماری‌های قلبی نشأت می‌گیرد، اما کلسترول تنها یا مهم‌ترین علت این بیماری نیست. هدف از کاهش کلسترول جلوگیری از ابتلا به بیماری‌های قلبی است، اما انجام این کار این به تنهایی باعث نمی‌شود که نرخ بیماری چندان کاهش پیدا کند.
مطالعه‌ای در سال ۲۰۱۹ در ساینتفیک ریپورتس انتشار یافت که در آن ۱۲.۸ میلیون داوطلب کره‌ای به مدت ۱۰ سال تحت کنترل قرار گرفتند. نتایج نشان دادند که در مقادیر کمتر از ۲۰۰ میلی‌گرم در دسی‌لیتر، هرچه سطح کلسترول کلی کمتر باشد، نرخ مرگ‌و‌میر ناشی از هر علت بیشتر خواهد بود. نرخ مرگ‌و‌میر ناشی از هر علت و سطح کلسترول کلی در قالب یک منحنی یو-شکل به تصویر کشیده شده که نشان می‌دهد همبستگی منفی در انتهای تحتانی منحنی بارزتر از همبستگی مثبت در انتهای فوقانی منحنی است و این‌که این همبستگی در تمام رده‌های سنی تقریباً یکسان است.
کای گفت که نتیجه این مطالعه برخلاف این باور عمومی است که کاهش کلسترول باعث کاهش مرگ‌و‌میر می‌شود. از آن‌جا که سطح کلسترول در هرکسی متفاوت است، نباید کورکورانه به دنبال کاهش کلسترول باشیم، بلکه باید به عوامل دیگر از جمله التهاب عروق که باعث بروز بیماری‌های قلبی می‌شوند توجه کنیم.
کلسترول: یک ماده مغذی ضروری
کای گفت که کلسترول ماده مضری نیست، بلکه مغذی است و وجود آن برای بدن ضرورت دارد. کلسترول ما عمدتاً از طریق کبد تأمین می‌شود و به قسمت‌های مختلف بدن می‌رسد. تنها عضو استثنا مغز است که می‌تواند به تنهایی کلسترول را سنتز کند و ۲۵ درصد از کلسترول بدن را در خودش نگه‌می‌دارد.
کلسترول ماده‌ای حیاتی برای غشای سلولی است و نقش مؤثری در انتقال پیام‌ها، انتقال عصبی و مسیرهای پیام‌رسانی ایفا می‌کند. کلسترول ویتامین دی و هورمون‌های جنسی را سنتز می‌کند و یکی از ترکیبات نمک‌های صفراوی است که می‌تواند جذب ویتامین‌های محلول در چربی مانند آ، دی، ئی و کا را افزایش دهد.
موارد بالینی: عوارض جانبی حاد داروهای کاهنده کلسترول
کای با موارد بالینی زیادی سروکار داشته که بیمار استاتین مصرف کرده و بعدها دچار آرتروز و درد عضلانی شده است. این موارد باعث شدند که او به مطالعه عوارض جانبی داروهای کاهنده کلسترول و لزومِ تأکید بر کاهش سطح کلسترول علاقه‌مند شود.
او در بررسی عوارض جانبی در دوران طبابت خود به موارد زیر پی برد:
ضعف عضلانی
ضعف عضلانی مشهودترین عارضه جانبی بود. بیماران او نمی‌توانستند روی نوک پای خود بایستند، دچار التهاب کف پا بودند، صاف راه نمی‌رفتند و به راحتی زمین می‌خوردند. یکی از بیماران ۵۰ ساله که تنها چند هفته از داروهای کاهنده کلسترول استفاده کرده بود، بد راه می‌رفت و مستعد زمین خوردن بود.
آرتروز و درد عضلانی
بسیاری از بیمارانی که داروهای کاهنده کلسترول مصرف می‌کردند، علائمی مانند زانودرد داشتند و قادر به ورزش کردن نبودند. بعضی‌ها نیز از التهاب استخوان، التهاب ماهیچه، پوکی استخوان و سارکوپنیا (کم‌ماهیچگی) رنج می‌بردند و حافظه‌شان تحت تأثیر قرار گرفته بود.
کای گفت: «قبل از مصرف داروهای کاهنده کلسترول باید جدا از اثربخشی دارو از عوارض جانبی آن‌ها نیز مطلع باشید. داروهای کاهنده کلسترول را با احتیاط مصرف کنید و از مصرف مادام‌العمر آن‌ها بپرهیزید.»
برای نمونه، استاتین‌ها که رایج‌ترین داروهای کاهنده کلسترول هستند، از سنتز کلسترول در کبد جلوگیری کرده و ترکیبات مهمی مانند کوآنزیم کیو۱۰ را سرکوب می‌کنند. این امر به عملکرد میتوکندری آسیب می‌رساند و منجر به کمبود انرژی سلولی و علائمی مانند درد و ضعف عضلانی می‌شود.
کای گفت که استاتین‌ها با عوارض جانبی دیگر از جمله آسیب کبدی، اختلال عملکرد شناختی و اختلال عملکرد جنسی در آقایان ارتباط مستقیم دارند.
قلب خود را سالم نگه‌دارید
کای گفت که خیلی‌ها به اشتباه تصور می‌کنند که کاهش کلسترول همیشه بی‌خطر است، اما از آن‌جا که سطح کلسترول در هرکسی متفاوت است، تأثیر آن بسته به زمان مصرف و نیاز بدن متفاوت خواهد بود. همچنین کبد می‌تواند تولید کلسترول را به تنهایی تنظیم کند.
او گفت: «برای پیشگیری از بیماری قلبی و سکته مغزی باید به علل دیگری مانند شاخص التهاب بدن توجه کنیم. التهاب باعث می‌شود که کبد لیپوپروتئین با چگالی بسیار پایین (ال‌دی‌ال) بیشتری تولید کند. باید دید چه مشکلی باعث التهاب در بدن می‌شود و آن مشکل را برطرف کرد.»
شاخص پروتئین واکنشی سی در بهترین حالت باید کمتر از ۰.۱ یا حتی ۰.۰۲ باشد. در این موارد اگر فاقد التهاب باشید یا التهاب کمی داشته باشید، کمتر احتمال دارد که دچار بیماری قلبی شوید.
علت اصلی التهاب در سلول‌های اندوتلیال، شکر و نشاسته تصفیه‌شده است. آلودگی به فلزات سنگین نیز خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی را دوچندان می‌کند.
شاخص‌های کلیدی برای معاینه
کای آزمایش خون منظم و کنترل معیارهای کلیدی زیر را توصیه می‌کند:
تری‌گلیسیرید: تری‌گلیسیرید کمتر از ۱۵۰ حاکی از سلامتی است. این هدف با رعایت یک رژیم غذایی کم‌کربوهیدرات به آسانی محقق خواهد شد.
لیپوپروتئین با چگالی بالا (اچ‌دی‌ال): اچ‌دی‌ال که به‌عنوان «کلسترول مفید» شناخته می‌شود، به جذب کلسترول خون کمک می‌کند و آن را به کبد باز می‌گرداند تا از این طریق دفع شود. این فرایند خطر بیماری قلبی و سکته را کاهش می‌دهد. اچ‌دی‌ال بالای ۶۰ مطلوب است. مصرف روغن ماهی که سرشار از امگا-۳ است، به بهینه نگه‌داشتن سطح اچ‌دی‌ال کمک می‌کند.
دور کمر: دور کمر معیار بهتری از شاخص توده بدنی است و باید کمتر از نصف قد شما باشد.
کلسترول ال‌دی‌ال با چگالی بالا: هرچه چگالی ال‌دی‌ال بیشتر باشد، خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی عروقی بیشتر خواهد بود. سطح ال‌دی‌ال باید کمتر از ۵۰ باشد و اگر کمتر از ۳۵ باشد بهتر است.
هموسیستئین: سطوح بالای هموسیستئین خطر زوال عقل، بیماری قلبی و سکته را افزایش می‌دهند. سعی کنید سطح آن را زیر ۸ نگه‌دارید.
ویتامین دی: مکمل ویتامین دی باعث کاهش بروز مشکلات قلبی عروقی می‌شود. مقدار ویتامین دی در طول درمان باید بالای ۸۰ و در روزهای عادی بالای ۵۰ باشد.
کای گفت که کاهش کلسترول لزوماً خطر بیماری قلبی و سکته را کاهش نمی‌دهد. با مصرف دارو و بدون تغییر عادت‌های مربوط به سبک زندگی نمی‌توانیم سلامتی خود را بهبود بخشیم. او افزود: «این داروها حتی ممکن است کیفیت زندگی شما را به حداقل برسانند. تمرکز شما باید بر رژیم غذایی کم‌کربوهیدرات، فستینگ مقطعی و غذا خوردن در زمان گرسنگی باشد.»
