داروهای فشار خون جزو پرتکرارترین داروهای تجویزی هستند.
بیش از ۷۰ درصد از بزرگسالان ۶۰ ساله و مسنتر فشار خون بالا دارند و بیش از نیمی از آنها برای جلوگیری از بیماریهای قلبی عروقی از جمله حملات قلبی و سکته از داروهای فشار خون استفاده میکنند. مصرف این داروها برای کسانی که نیازی به داروی فشار خون ندارند، بیش از آنکه مفید باشد مضر خواهد بود.
محققان در مطالعهای جدید که دستاوردهای چند دهه طبابت را به چالش میکشد، نشان دادند که ساکنان خانه سالمندان میتوانند بدون افزایش خطر حمله قلبی یا سکته، مصرف داروهای فشار خون را تا ۳۰ درصد یا بیشتر کاهش دهند.
افراد سالخوردهای که همزمان چند دارو مصرف میکنند (پلیفارماسی)، بیشتر در معرض خطر واکنش و عوارض جانبی دارو قرار دارند، زیرا توانایی این افراد در جذب و دفع داروها اغلب دچار اشکال است. قطع دارو برای این افراد به کاهش خطر عوارض جانبی از جمله سرگیجه، از دست دادن تعادل و تداخلات احتمالی مرتبط با پلیفارماسی کمک میکند.
ضررهای آن بیش از فواید آن است
این مطالعه که در ۲۵ نوامبر در مجله آزاد شبکه جاما منتشر شد، نشان داد که قطع مصرف داروهای فشار خون در ساکنان خانه سالمندان یا کاهش دستکم ۳۰ درصدی دوز دارو در این افراد، در مقایسه با افرادی که به مصرف دارو ادامه دادند، باعث نشد که افراد گروه اول پس از گذشت دو سال بر اثر حمله قلبی یا سکته در بیمارستان بستری شوند.
محققان دادههای پرونده سلامت الکترونیک افراد ۶۵ ساله و مسنتر را که در مراکز نگهداری از سالمندان وزارت امور کهنهسربازان ایالات متحده سکونت داشتند، بررسی کردند. این افراد دستکم یک داروی فشار خون مصرف میکردند. تقریباً ۱۸ درصد از حدود ۱۳ هزار ساکن این مراکز، دوز یا دفعات استفاده از داروهای فشار خون را به مدت دستکم دو هفته کاهش دادند.
محققان این افراد را به مدت دو سال کنترل کردند و متوجه شدند که خطر بستری در بیمارستان بابت حمله قلبی یا سکته در بین افرادی که مصرف داروهای فشار خون را کاهش دادند یا متوقف کردند، و افرادی که تغییری در نسخههای خود نداشتند، تفاوتی با یکدیگر ندارد.
میشل اودن، صاحب مدرک دکتری اپیدمیولوژی و دانشیار اپیدمیولوژی در گروه اپیدمیولوژی و سلامت عمومی دانشکده پزشکی دانشگاه استنفورد، در مصاحبهای ایمیلی به اپک تایمز گفت: «وضعیت کنونی ممکن است به این دلیل رخ دهد که عوارض جانبی داروها نسبت به مزایای کنترل شدید فشار خون پررنگتر هستند.»
او افزود: «احتمال دیگر این است که شاید فشار خون بالا در افراد مسن که با مشکلات سلامتی متعدد یا مشکلات دیگر مانند عجز و ناتوانی زندگی میکنند و به خانه سالمندان میروند، آنقدرها خطرناک نباشد.»
از این گذشته، افرادی که مصرف داروهای فشار خون را کاهش داده یا متوقف کرده بودند، قبل از قطع دارو سطح فشار خون سیستولیک (عدد بالا) و دیاستولیک (عدد پایین) پایینتری داشتند. افراد این گروه همچنین داروهای فشار خون بیشتری مصرف میکردند و با بیماریهایی نظیر دیابت، سکته، نارسایی کلیه و آسیب حاد کلیوی دستوپنجه نرم میکردند.
فشار خون بالا جزو عوامل خطر مهم در بیماریهای قلبی عروقی است. شاید لازم باشد بهصورت مادامالعمر داروی فشار خون مصرف کنید، بویژه اگر تغییر سبک زندگی نتواند نتایج مناسبی به همراه داشته باشد.
عدم کنترل فشار خون میتواند عوارض بدی به دنبال داشته باشد. برای نمونه، اگر سطح فشار خون سیستولیک ۲۰ میلیمتر جیوه و سطح فشار خون دیاستولیک ۱۰ میلیمتر جیوه افزایش پیدا کند، خطر ابتلا به بیماری ایسکمیک قلبی، حمله قلبی و سکته دوبرابر خواهد شد.
با اینحال، تحقیقات قبلی نشان دادهاند که کاهش بیش از حد فشار خون سیستولیک (کمتر از ۱۳۰ میلیمتر جیوه) یا استفاده بیش از اندازه از داروهای فشار خون میتواند به افراد مسن صدمه وارد کند، بویژه به افرادی که چند نوع دارو مصرف میکنند یا از مشکلات قلبی رنج میبرند.
یک تحقیق در سال ۲۰۱۵ نشان داد که افراد مبتلا به فشار خون پایین و افرادی که چندین نوع داروی فشار خون مصرف میکنند، در مقایسه با افراد مبتلا به فشار خون بالا، دوبرابر بیشتر با خطر مرگ دستوپنجه نرم میکنند؛ نتیجهای که از خطرات درمان بیش از اندازه در اقشار آسیبپذیر حکایت دارد.
مطالعه جدید نشان داد که این یافتهها با مرور قبلی کاکرین مغایرت دارند. کاکرین یک سازمان غیرانتفاعی بریتانیایی است که بهعنوان عالیترین استاندارد مراقبتهای بهداشتی شواهدمحور شناخته میشود. مرور کاکرین نشان داد که قطع یا کاهش مصرف داروهای فشار خون، خطر حمله قلبی را تا ۸۶ درصد و خطر سکته را تا ۴۴ درصد افزایش میدهد. با اینحال، نویسندگان گفتند که این مرور شواهد منسجمی ندارد و افزودند که مطالعات بررسیشده کیفیت نازلی دارند، دوره پیگیری آنها کوتاه است و صرفاً بر قطع مصرف داروهای فشار خون دیورتیک تمرکز دارند و بیش از ۲۰ سال از انجامشان میگذرد.
مصرف طولانیمدت ممکن است به آسیب کلیوی منجر شود
جدا از پیشگیری از بیماریهای قلبی عروقی، داروهای فشار خون برای جلوگیری از آسیب کلیوی هم تجویز میشوند. با اینحال، برخی تحقیقات نشان دادهاند که مصرف طولانیمدت داروهای فشار خون میتواند نتیجه عکس داشته باشد و باعث آسیب کلیوی شود.
مطالعهای که در ماه اکتبر در مجله سرکولیشن ریسرچ انتشار یافت، دلیل آورد که چرا مصرف طولانیمدت مهارکنندههای سیستم رنینآنژیوتانسین- که نوعی داروی فشار خون است- میتواند به آسیب کلیوی منجر شود.
رنین پروتئینی است که فشار خون را بالا میبرد. وقتی فشار خون پایین باشد، کلیهها رنین ترشح میکنند و برای کاهش فشار خون جلوی ترشح آن را میگیرند. رنین همچنین باعث فعال شدن آنژیوتانسین میشود که عروق خونی را برای افزایش فشار خون منقبض میکند. مهارکنندههای سیستم رنینآنژیوتانسین با جلوگیری از این فرایندهای زیستشیمیایی باعث کاهش فشار خون میشوند.
این تحقیق روی موشها انجام گرفت و از تصویربرداری سهبعدی برای تشخیص تغییرات در کلیه موشها استفاده شد.
محققان دریافتند که سرکوب ترشح رنین و آنژیوتانسین با استفاده از داروهای فشار خون باعث منبسط شدن عروق خونی کلیهها شده و باعث آسیب کلیوی میشود.
دکتر ماریا لوئیزا اس. سیکوئرا-لوپز، استاد دانشکده پزشکی دانشگاه ویرجینیا و از نویسندگان مطالعه، میگوید: «ما متوجه شدیم که مهار سیستم رنینآنژیوتانسین باعث مشکلات عروقی میشود و تمام شریانها (عروق خونی کوچک) و گلومرولهای مرتبط با آنها (واحدهای فیلترکننده کلیه) را تحت تأثیر قرار میدهد.»
سیکوئرا-لوپز گفت که مهار سیستم رنینآنژیوتانسین همچنین با افزایش اسکار و التهاب و اختلال عصبها در عروق خونی بیمار ارتباط مستقیم دارد.
قطع یا عدم قطع مصرف داروهای کاهنده فشار خون
تداوم یا توقف مصرف داروهای فشار خون تصمیم پیچیدهای است و باید با مشورت پزشک گرفته شود.
به گفته اودن، فاکتورهای کلیدی که در کاهش یا توقف مصرف داروها نقشآفرینی میکنند عبارتند از امید به زندگی، تعداد داروهای مصرفی بیمار و اینکه آیا بیمار از قبل با مشکلاتی مانند زوال عقل یا ناتوانیهای جسمانی دستوپنجه نرم میکند یا خیر.
سیکوئرا-لوپز گفت: «برخی شواهد در موشها نشان میدهند که آسیبها حتی پس از قطع مصرف طولانیمدت دارو نیز ادامه دارند، هرچند که کلیهها کارکرد خود را به شکل قابلتوجهی حفظ میکنند. قطع مصرف کوتاهمدت دارو در موشها میتواند روند آسیب را معکوس کند، اما در مورد انسانها نمیدانیم که آسیب از چه مرحلهای برگشتناپذیر خواهد شد و به مطالعات بیشتری نیاز داریم.»
سیکوئرا-لوپز افزود که فشار خون بالا میتواند دلایل زمینهای متعددی داشته باشد که اغلب با سطح پایین رنین مرتبط هستند و باعث میشوند که مصرف مهارکنندههای سیستم رنینآنژیوتانسین برای برخی افراد مناسب نباشد.
او گفت: «تشخیص علت فشار خون در هر مورد و توسعه شیوههای درمانی دقیق و شخصیسازیشده برای درمان فشار خون بالا، جزو اهداف آتی برای جلوگیری از عوارض جانبی ناخواسته و بالقوه داروها است.»
