آیا میتوان با یک رقص ساده احساسات ناخوشایند و اضطراب را از بین برد یا با حرکات موزون به بهبود سلامت شناختی و عصبی کمک کرد؟
یک مطالعه در کانادا نشان داده است که شرکت در کلاس هفتگی رقص میتواند افسردگی در افراد مبتلا به بیماری پارکینسون را کاهش دهد. این تحقیق جدیدترین نمونه از مجموعه پژوهشهایی است که نشان میدهد رقص ممکن است به بهبود سلامت جسمی و روانی کمک کند.
در حالی که هر نوع ورزش برای سلامت مفید است، رقص یک فعالیت منحصربهفرد است که فعالیت بدنی را با موسیقی و تعاملات اجتماعی ترکیب میکند. ترکیب این عوامل ممکن است دلیل اصلی ارائه فواید چندجانبه برای سلامت باشد.
افزایش روحیه
بر اساس مطالعهای که در نشریه «پیشبرد سلامت دیجیتال و علم باز» منتشر شده است، افسردگی در بیماریهای نورودژنراتیو (تحلیل عصبی) مانند پارکینسون در حال افزایش است.
محققان تأثیر یک کلاس هفتگی رقص را طی ۸ ماه بر روی ۳۴ شرکتکننده بررسی کردند که ۶۸ درصد از آنها مبتلا به پارکینسون و ۳۲ درصد دیگر سالم بودند. در پایان دوره، پرسشنامههای خوداظهاری کاهش افسردگی را نشان دادند و تصویربرداریهای امآرآی کاهش نشانگرهای مرتبط با اکسیژنرسانی در بخشی از قشر پیشپیشانی مغز را نشان دادند که گمان میرود بخش مهمی از شبکه مرتبط با افسردگی باشد.
رقص همچنین ممکن است خلقوخو را در عموم مردم بهبود بخشد. بر اساس یک متاآنالیز منتشر شده در نشریه «فرانتیرز در روانشناسی» که نتایج ۴۱ مطالعه بالینی را تحلیل کرده است، رقصدرمانی افسردگی و اضطراب را در افراد مبتلا به چندین بیماری کاهش داده و این تأثیرات ممکن است طولانیمدت باشد.
رقصدرمانی استفاده درمانی از حرکت است که بر پایه ارتباط بدن و ذهن و قدرت شفابخش رقص شکل گرفته است. این درمان، ادغام عاطفی، اجتماعی، شناختی و جسمی را برای بهبود سلامت و رفاه ترویج میدهد.
رقص باله نیز به کاهش علائم افسردگی کمک میکند؛ این یافته بر اساس یک مرور سیستماتیک منتشر شده در نشریه «هنر در رواندرمانی» است. همچنین، رقص باله با بهبود تصویر ذهنی از بدن و کیفیت زندگی و کاهش استرس در افراد مبتلا به بیماری پارکینسون و سایر شرایط مزمن همراه است.
رقص نیز مانند هر نوع ورزش دیگری، باعث افزایش مواد شیمیایی «احساس خوب» در مغز، به نام اندورفینها، میشود؛ اما تأثیرات آن بر خلقوخو پیچیدهتر است.
کریستین گونیون، مشاور حرفهای بالینی مجاز و متخصص رقصدرمانی در گفتوگو با اپک تایمز توضیحاتی درباره چگونگی بهبود خلقوخو از طریق رقص ارائه داد.
«رقص میتواند بهعنوان یک راه رهایی برای فردی که با اضطراب دستوپنجه نرم میکند یا در بدن خود احساس تنش دارد، عمل کند. افراد تمایل دارند بسیار ذهنمحور باشند و به مسائل بسیاری فکر کنند، برنامهریزی کنند، پردازش کنند و به یاد داشته باشند. این موضوع میتواند باعث شود فرد احساس کند در ذهن خود «گیر کرده» و ارتباط با بدنش قطع شده است. رقص این امکان را فراهم میکند که بدن و ذهن با یکدیگر ارتباط برقرار کنند. تمرکز بر حرکت و موسیقی، توجه را از عوامل استرسزا و نگرانیهایی که ذهن فرد را اشغال کردهاند، دور میکند.»
بهبود انعطافپذیری عصبی
به گفته دکتر جوزف مرکولا، پزشک استئوپات و متخصص پزشکی خانواده، رقص یک ابزار فوقالعاده برای ارتقای سلامت عصبی است، و فواید آن توسط تحقیقات علمی تأیید شده است.
دکتر مرکولا در ایمیلی به اپک تایمز توضیح داد: وقتی میرقصید، بخشهای مختلف مغز شما درگیر میشوند، از جمله نواحی مرتبط با حرکت، تعادل و حسها. این فعالیت توانایی مغز برای یادگیری و سازگاری، که به آن انعطافپذیری عصبی گفته میشود، را تقویت میکند. این فرایند شامل تغییرات ساختاری در مغز است که منجر به بهبودهای عملکردی میشود،
مرکولا به مطالعهای اشاره کرد که در آن بررسی شده بود که چگونه رقص بر انعطافپذیری عصبی تأثیر میگذارد. ارزیابی هشت مطالعه نشان داد که تعامل نواحی مختلف مغز در رقص باعث تقویت ارتباطات بین این نواحی و تغییرات در حجم و ساختار مغز میشود. بر اساس این تحقیق، رقص حافظه، توجه و تعادل بدن را بهبود میبخشد.
محققان اظهار داشتند: «این نتایج نشان میدهد که رقص به طور منحصربهفردی نواحی مغز را برای ارتقای انعطافپذیری عصبی حتی در مغزهای بالغ و پخته یکپارچه میکند.»
تقویت عملکرد شناختی
افرادی که دچار اختلالات شناختی خفیف هستند، در معرض خطر بالای ابتلا به زوال عقل قرار دارند.
بر اساس یک مرور سیستماتیک و متاآنالیز که در «سالمندشناسی بیامسی» منتشر شده و شامل ۱۰ مطالعه با ۹۸۴ شرکتکننده است، استفاده از رقصدرمانی برای زوال عقل بهطور قابلتوجهی عملکرد شناختی کلی، عملکرد اجرایی، حافظه، زبان، توجه و سلامت روان را بهبود بخشیده است. محققان نتیجه گرفتند که رقصدرمانی میتواند یک روش درمانی غیردارویی مؤثر برای سالمندان با اختلالات شناختی خفیف باشد.
دکتر جوزف مرکولا اضافه کرد: «یکی از جنبههای شگفتانگیز رقص، توانایی آن در کاهش خطر ابتلا به بیماریهای عصبی مانند زوال عقل است.» او توضیح داد: «زیرا رقص مغز شما را با تصمیمگیریهای مداوم، هماهنگی و یادآوری حافظه به چالش میکشد—عواملی کلیدی برای حفظ سلامت شناختی.»
افزایش تناسب اندام
رفتارهای کمتحرک در افراد بالای ۶۰ سال رایج است و به بسیاری از مشکلات سلامتی منجر میشود. محققان ۱۸ مطالعه را که شامل انواع مختلف رقص مانند باله، رقصهای فرهنگی، جاز و معاصر بودند، بررسی کردند. نتایج نشان داد که هر نوع رقص میتواند تعادل، استقامت، قدرت عضلانی و سایر جنبههای تناسب اندام عملکردی را در بزرگسالان مسن افزایش دهد.
طراحی حرکات خود
در حالی که بسیاری از افراد با موسیقی ورزش میکنند، تعداد کمی از آنها حرکات خود را با ریتم یا ضرب آهنگ هماهنگ و طراحی میکنند. طراحی حرکات (کوریوگرافی) جنبهای زیباییشناختی دارد که میتواند احساسات را برانگیزد و برنامهریزی و به خاطر سپردن حرکات را شامل شود؛ فرآیندی که نواحی مرتبط با شناخت در مغز را درگیر میکند.
هارولد هونگ، روانپزشک در رالی، کارولینای شمالی، میگوید: «همه چیز به سهگانه جادویی حرکت، موسیقی و ارتباط مربوط است.»
او در ایمیلی به اپک تایمز این موارد را در کنار هم توضیح داد: فعالیت بدنی بدن شما را قوی نگه میدارد، جریان خون به مغز را افزایش میدهد و مواد شیمیایی تقویتکننده خلقوخو آزاد میکند. موسیقی احساسات شما را درگیر میکند، تداعیهای مثبت ایجاد میکند و به حرکات شما ریتم میبخشد. تعاملات اجتماعی نیز حس جامعهپذیری و تعلق ایجاد میکنند.
هونگ ادامه داد: «ترکیب این عناصر اثرات یکدیگر را تقویت میکند.» حرکت تنش را کاهش میدهد، موسیقی روحیه شما را تقویت میکند و تعاملات اجتماعی مقاومت عاطفی را میسازند.
«به همین دلیل است که رقص فقط یک ورزش نیست؛ بلکه تجربهای است که شما را سرزنده و متصل به دیگران نگه میدارد.»
محققان بیان کردند که رقص لذتی همراه با «دورههای طولانی احساسات مثبت» ایجاد میکند و ممکن است علتی برای این باشد که چرا افراد میتوانند به معنای واقعی کلمه تمام شب را برقصند.
هارولد هونگ نیز با این نظر موافق است و اضافه میکند که رقص به معنای شادی است. او گفت: «چه در حال چرخیدن در یک سالن رقص باشید، چه سرتان را در ماشین با ضربآهنگ موردعلاقهتان تکان دهید، یا آزادانه در اتاق نشیمن حرکت کنید، رقص به طرز شگفتانگیزی حال شما را از نظر جسمی و احساسی بهتر میکند.»
او افزود: «نیازی نیست که یک رقصنده حرفهای باشید، کوریوگرافی را بهطور کامل دنبال کنید، یا ریتم داشته باشید. همین حرکت ساده بدن با موسیقی کافی است تا موجی از فواید را برای شما باز کند. پس دفعه بعد که آهنگی را که دوست دارید شنیدید، بیش از حد به آن فکر نکنید. بلند شوید، به خودتان اجازه دهید حرکت کنید و از لحظه لذت ببرید. ذهن، بدن و روح شما از شما سپاسگزار خواهند بود.»