نویسنده: میلتون ازراتی
پکن باید در مضیقه مالی قرار گرفته باشد. اقتصاد این کشور، چه در داخل و چه در حیطه تجارت و سرمایهگذاری، وضعیت خوبی ندارد و تمایل جهانی به تجارت با چین در بین آمریکاییها، اروپاییها و ژاپنیها فروکش کرده است.
همچنین نمیتوان از خصومت آشکار واشینگتن در قبال تجارت با چین غافل شد. مقامات چینی در واکنش به این اقدام در ماههای اخیر سعی کردهاند که رهبران تجاری و سیاسی کشورهای توسعهیافته را به سمت خود بکشانند. شاید کسی در این بین دستِ رد به سینه پکن نزده باشد اما استقبال گرمی هم از این کشور صورت نگرفته است.
علت استیصال پکن به اندازه کافی روشن است. بحران شدید و ادامهدارِ املاک در داخل باعث کاهش خرید و ساخت خانه شده است. مصرفکنندگان چینی به دلیل زیان در بحران املاک و دلایل دیگر تمایلی به خرج کردن ندارند. این درحالی است که رویکرد خصمانه شی جینپینگ، رهبر چین، در قبال کسبوکارهای خصوصی باعث شده که آنها نیز تمایل چندانی به سرمایهگذاری توسعهمحور یا استخدام کارگران جدید نداشته باشند.
جریان صادرات به دلیل دشمنی واشینگتن، بروکسل و توکیو در قبال تجارت با چین فروکش کرده است. از این گذشته، کسبوکارهای فعال در این کشورها به فعالیتهای خارجی خود تنوع بخشیده و از چین فاصله گرفتهاند.
فقدان حمایت اقتصادی در داخل و خارج به رفتاری منجر شده که فقط میتوان آن را «خودشیرینی سیاسی» پکن نامید. هدف، کمک به رونق اقتصادی از طریق احیای تمایل کشورهای خارجی به چین است که زمانی به توسعه سریع این کشور کمک کرده بودند.
در اجلاس سازمان همکاریهای اقتصادی آسیا-اقیانوسیه در نوامبر گذشته در سانفرانسیسکو، شی ضمن دیدار با رهبران تجاری آمریکا به آنها اطمینان داد که میتوانند در پکن فعالیت کرده و بستر تجاری سودآوری برای خود دستوپا کنند. آقای شی در اوایل سال جاری جمع بزرگی از رهبران تجاری آمریکا را برای انتقال پیامی مشابه به پکن دعوت کرد. شی اندکی بعد راهی اروپا شد تا همین موضوع را به اطلاع رهبران سیاسی و تجاری اروپا برساند. آمریکاییها و اروپاییها استقبال مثبت، محترمانه و دوستانهای از او داشتند اما هیچکدام پاسخی روشنی به او ندادند. جریان سرمایهگذاری و تجارت رونق چندانی نداشته است.
پکن چندی پیش سراغ کره جنوبی و ژاپن رفت. نخستوزیر چین، لی چیانگ، با یون سوک یول، رئیسجمهور کره جنوبی، و فومیو کیشیدا، نخستوزیر ژاپن، در سئول دیدار کرد. هدف او از این دیدار که اولین نشست آنها از سال ۲۰۱۹ محسوب میشد، ترویج فعالیتهای تجاری بین این سه اقتصاد و دعوت از آنها برای سرمایهگذاری در چین بود.
لی از بسیاری جهات همان وعدههایی را به کره جنوبی و ژاپن داد که شی به آمریکا و اروپا داده بود اما او یک قدم جلوتر رفت. لی تلاش کرد تا ایده قرارداد تجارت آزاد سهجانبه را احیا کند؛ قراردادی که مذاکرات آن در سال ۲۰۱۲ کلید خورد اما متوقف شد. لی ضمن تأکید بر میراث مشترک آسیایی سه کشور، سعی کرد کره جنوبی و ژاپن را از روابط نزدیک اقتصادی و دیپلماتیکی که با آمریکا دارند مجزا کند.
طرفین در سئول مثل آمریکاییها و اروپاییها بسیار مؤدب بودند اما معلوم نیست چیزی نصیب آقای لی شده باشد. طبق معمول، درباره همکاری در زمینه تجارت و انرژی پاک صحبت شد اما چیز مشخصی از دل این جلسات بیرون نیامد و خبری هم از طرح و برنامه و تعهد نبود. لی بر جدایی اقتصاد و تجارت از دیپلماسی و امنیت اصرار داشت اما مسائل امنیتی باعث شدند که جو جلسه برهم بخورد.
یون و کیشیدا به لی فشار آوردند تا چین درخصوص آزمایشات موشکی و اقدامات خصمانه کره شمالی مداخله کند. لی به این نگرانیها اعتنایی نکرد اما به کره جنوبی هشدار داد که تجارت را سیاسی نکند (گویی پکن هرگز دست به چنین کاری نزده است). کیشیدا به رزمایشهای اخیر چین در حوالی تایوان اشاره کرد و به لی یادآور شد که هرگونه اقدام در تنگه تایوان برای ژاپن و جامعه بینالمللی «حائز اهمیت» است. شاید لازم بود به لی یادآور شود که ژاپن بیش از آمریکا خود را به دفاع از تایوان متعهد میداند. متأسفانه معلوم شد پیشرفتی که لی به دنبال آن بود، بدون حلوفصل این مسائل و دیگر مسائل امنیتی دستیافتنی نیست.
شکی نیست که اگر پکن در گذشته با خودخواهی و توقعات کمتری به تجارت میپرداخت و از تجارت استفاده ابزاری نمیکرد، این مراودات سازندهتر پیش میرفت. برای نمونه، چین در جریان همهگیری کرونا صادرات مواد حیاتی را قطع کرد. همچنین اصرار داشت که شرکتهای خارجی فعال در چین، فناوری انحصاری و اسرار تجاری خود را با شرکای چینی به اشتراک بگذارند. از این گذشته، پکن برای مجازات توکیو به دلیل اختلاف دیپلماتیک از فروش عناصر خاکی کمیاب به ژاپن دست کشید. پکن در حال حاضر تا حدی بهای چنین رفتارهایی را میپردازد و در رسیدن به تعامل مورد نظر خود ناکام مانده است.
دیدگاه ارائهشده در این مقاله نقطه نظر نویسنده بوده و لزوماً منعکسکننده دیدگاه اپک تایمز نیست.
درباره نویسنده: میلتون ازراتی کمکویراستار نشریه نشنال اینترست، وابسته به مرکز مطالعات سرمایه انسانی دانشگاه بوفالو، و اقتصاددان ارشد شرکت ارتباطاتی وستد در نیویورک است. او قبل از پیوستن به وستد بهعنوان استراتژیست بازار و اقتصاددان ارشد برای لرد، ابت و شرکا کار میکرد. او اغلب برای سیتی ژورنال و بهطور مرتب برای فوربس مقاله مینویسد. آخرین کتاب او «سی فردا: سه دهه آتی جهانیشدن، جمعیتشناسی و چگونه زندگی خواهیم کرد» نام دارد.
