تحقیقات اخیر نشان میدهند که کاهش کربوهیدراتها و افزودن پروتئین و چربی، صرفنظر از کاهش وزن، شاخصهای تندرستی را بهبود میبخشد.
براساس یک مطالعه اخیر، اگر کربوهیدراتها را با پروتئین و چربی جایگزین کنید، شاخصهای تندرستیتان بهبود مییابند.
این مطالعه با تکیه به دو کارآزمایی بالینی نشان داد افرادی که رژیم غذایی کمکربوهیدرات و سرشار از پروتئین دارند، بهرغم کاهش وزن قابلتوجهی که تجربه میکنند، با بهبود قابلتوجه سطح لیپید خون و کاهش سطح چربی کبد مواجه میشوند.
بهبود شاخصهای چربی خون
در این مطالعه که در دانمارک انجام گرفت و در مجله آمریکایی تغذیه بالینی انتشار یافت، از دادههای دو کارآزمایی تصادفی و کنترلشده استفاده شده است. حدود ۱۰۰ داوطلب بهطور تصادفی انتخاب شدند تا ۶ هفته از یک رژیم غذایی کمکربوهیدرات و سرشار از پروتئین یا رژیم غذایی دیابتیها استفاده کنند.
داوطلبان کارآزمایی اول در کاهش وزن دچار کمبود کالری نشدند، اما داوطلبان کارآزمایی دوم با کمبود کالری مواجه شدند.
رژیمهای کمکربوهیدرات با محدود کردن مقدار کربوهیدرات، مصرف چربیهای سالم و پروتئین بدون چربی و داشتن وعدههای غذایی و میانوعدههای منظم و حفظ وزن بدن همراهند.
داوطلبانی که رژیم غذایی کمکربوهیدرات داشتند، ۳۰ درصد کربوهیدرات، ۳۰ درصد پروتئین و ۴۰ درصد چربی دریافت کردند که در مقایسه با داوطلبان رژیم دیابتی با بهبود سطح چربی خون مواجه شدند. رژیم غذایی دیابتی ۵۰ درصد کربوهیدرات بیشتری دارد و بیش از ۴۰ درصد آن شامل فیبر میشود و همچنین از چربی و پروتئین کمتری برخوردار است.
وعده صبحانه داوطلبانی که رژیم معمولی داشتند، شامل نان، پنیر، کره، مربا، شیر و میوه بود، اما داوطلبانی که رژیم غذایی کمکربوهیدرات داشتند میوه نمیخوردند و بهجای آن با نان خود ماست، تخممرغ، آووکادو، خیار و سس مایونز مصرف میکردند.
داوطلبانی که رژیم غذایی سرشار از پروتئین داشتند و دچار کمبود کالری نشدند، با کاهش ۳۳ درصدی چربی خون و کاهش ۱۶ درصدی لیپوپروتئینهای کمچگالی (الدیال) مواجه شدند؛ کلسترولی که میتواند خطر ابتلا به بیماریهای قلبی را افزایش دهد. از این گذشته، سطح لیپوپروتئینهای پرچگالی (اچدیال یا کلسترول «خوب») ۱۰ درصد افزایش یافت که از بهبود سطح لیپید حکایت دارد. در مقابل، در رژیم غذایی دیابتی خبری از بهبود نیست.
در بین داوطلبانی که دچار کمبود کالری شدند، نفرات هردو گروه رژیم غذایی سرشار از پروتئین و رژیم معمولی در طول مطالعه ۶ درصد وزن کم کردند. این کاهش وزن با بهبود کنترل قند خون ارتباط مستقیم دارد.
با اینحال، نفرات گروه رژیم غذایی سرشار از پروتئین با کاهش بیشتری در سطح لیپیدهای خون و الدیال مواجه شدند.
رژیم غذایی سرشار از پروتئین سطح چربی کبد را نیز کاهش داد. با اینحال، داوطلبانی که با کمبود کالری مواجه نشدند، با کاهش ۵۵ درصدی چربی کبد مواجه شدند. کاهش چربی در گروهی که کاهش وزن داشتند، ۲۶ درصد بود.
کاهش چربی کبد به افزایش سلامت متابولیک کمک میکند، زیرا افزایش چربی کبد با مقاومت به انسولین ارتباط مستقیم دارد.
در هردو مطالعه، بهبود سطح لیپید در بین نفرات گروه رژیم سرشار از پروتئین با کاهش چربی کبد همراه بود که از ارتباط بین رژیم غذایی، سلامت کبد و سطح لیپید حکایت دارد.
محققان این نظریه را مطرح کردهاند که بهبود متابولیک در بین نفرات گروه رژیم کمکربوهیدرات با کاهش سطح انسولین بر اثر کاهش قند خون ارتباط مستقیم دارد.
با توجه به شیوع بالای دیابت نوع ۲ در سطح جهان، این یافتهها از پتانسیل قابلتوجهی در ارائه راهکارهای بهتر برای مدیریت این عارضه برخوردارند.
دکتر سیلوانا اوبیچی، رئیس بخش غدد درونریز در مرکز پزشکی استونی بروک در نیویورک، که نقشی در این مطالعه نداشت، بر اهمیت کیفیت غذا نسبت به ترکیب درشتمغذیها تأکید دارد.
اوبیچی به اپک تایمز گفت: «چنانکه انجمن دیابت آمریکا میگوید، «مردم غذا میخورند، نه مواد مغذی»، و توصیههای مربوط به مواد مغذی باید براساس غذای مردم ارائه شوند.» او افزود که «این مسئله بسیار حائز اهمیت است، چراکه بسیاری از مطالعات بر سه درشتمغذی اصلی (کربوهیدرات، پروتئین و چربی) تمرکز دارند اما توجه چندانی به نوع و کیفیت آنها نشان نمیدهند.»
کارشناس: غذاهای همرده میتوانند اثرات متفاوتی به همراه داشته باشند
کربوهیدراتها طیف مختلفی از خوراکیها را شامل میشوند- از خوراکیهای فرآوریشده مانند پاستا و نان گرفته تا خوراکیهای سرشار از مواد مغذی مانند حبوبات، غلات کامل و میوهجات. اوبیچی میگوید این مواد غذایی بهرغم آنکه در یک رده قرار میگیرند، اثرات متفاوتی بر سلامتی دارند.
او درباره چربیهای خوراکی توضیح داد و افزود که آنها شامل چربیهای حیوانی سرشار از اسیدهای چرب اشباع و کلسترول و چربیهای سالمتر مانند ماهی، مغزها، دانهها، آووکادو و روغن زیتون میشوند. به گفته او، مطالعه حاضر تفاوتی بین انواع مختلف کربوهیدراتها و چربیها قائل نیست.
اوبیچی در ایمیلی به اپک تایمز نوشت: «این مطالعه کوتاهمدت توجهی به نوع کربوهیدرات یا نوع چربی نداشت. نظر من این است که در تغذیه سالم باید به اهمیت نوع و کیفیت درشتمغذیها توجه کرد و کربوهیدراتهای موجود در حبوبات، سبزیجات نشاستهای، غلات کامل و میوهجات را به قندهای ساده و کربوهیدراتهای تصفیهشده ترجیح داد.»
او افزود: «در مورد چربی خوراکی بهتر است که چربی حیوانی- با اسیدهای چرب اشباع و کلسترول بالا- کمتر از چربیهای سالم- ماهی، مغزها و دانهها- مصرف شود.»
اوبیچی کاهش وزن را جزو مؤلفههای مهم کنترل دیابت میداند. به گفته او، حتی این مطالعه کوتاهمدت نیز بدون توجه به ترکیب رژیم غذایی از فواید قابلتوجه کاهش وزن حکایت دارد و نشان میدهد که حفظ وزن ایدهآل یک راهبرد بلندمدت و حیاتی برای کنترل دیابت نوع ۲ است.