سازمان‌های حقوق بشری مقامات هنگ‌کنگ را به دلیل بازداشت شش نفر، از جمله یک وکیل و کنشگر پرآوازه، به اتهام سازماندهی مراسم یادبود کشتار میدان تیان‌آن‌من، به باد انتقاد گرفتند.
پلیس هنگ‌کنگ در ۲۸ مه شش فرد ۳۷ تا ۶۵ ساله را با استناد به ماده ۲۳ قانون جدید (فرمان حفاظت از امنیت ملی) به اتهام اقدام با سوءنیت قبلی بازداشت کرد. منتقدان می‌گویند پکن از قانون امنیت ملی جدید برای سرکوب آزادی رو به زوال هنگ‌کنگ استفاده می‌کند.
در بیانیه پلیس آمده است: «پلیس یک مظنون زن را به اتهام سوءاستفاده از تاریخ حساس پیش رو برای انتشار ناشناس مطالب فتنه‌انگیز در شبکه‌های اجتماعی، که گفته می‌شود از آوریل ۲۰۲۴ و با کمک دست‌کم شش نفر انجام می‌شده، بازداشت کرده است. او در این مطالب به نفرت‌پراکنی علیه مقامات مرکزی و دولت منطقه‌ای هنگ‌کنگ می‌پرداخت و کاربران اینترنتی را به سازماندهی یا مشارکت در فعالیت‌های غیرقانونی تشویق می‌کرد.»
به نظر می‌رسد که منظور از «تاریخ حساس پیش رو» ۴ ژوئن، سالگرد کشتار میدان تیان‌آن‌من، باشد. رژیم کمونیستی حاکم بر چین در ۴ ژوئن ۱۹۸۹ نیروها و تانک‌های خود را به قلب پایتخت فرستاد و به سوی دانشجویان معترض و غیرمسلح که خواستار دموکراسی و جامعه آزاد بودند، آتش گشود. از آن زمان، هرگونه ارجاع به این حادثه در سرزمین اصلی چین به دست رژیم سانسور شده است.
نام چاو هانگ‌تونگ، نائب‌رئیس ائتلاف هنگ‌کنگ برای حمایت از جنبش‌های میهنی دموکراتیک، نیز در بین بازداشتی‌ها به چشم می‌خورد. او از سال ۲۰۲۱ در بازداشت بوده و اتهامات مختلفی به او وارد شده است که از جمله می‌توان به سازماندهی مراسم شمع‌افروزی برای قربانیان کشتار میدان تیان‌آن‌من اشاره کرد.
در سه دهه گذشته، هنگ‌کنگ- به‌عنوان مستعمره سابق بریتانیا- به غیر از تایوان، تنها جایی در خاک چین محسوب می‌شود که برای گرامی‌داشت هزاران دانشجویی که به دست حزب کمونیست چین کشته شدند، اقدام به برگزاری مراسم شمع‌افروزی می‌کند.
وقایع ۲۸ مه اولین دور بازداشت‌ها تحت ماده ۲۳ قانون جدید هنگ‌کنگ است که از زمان تصویب در ماه مارس به افزایش نگرانی‌ها درخصوص از بین رفتن آزادی هنگ‌کنگی‌ها دامن زده است. این قانون قدرت مقامات را برای رفع و رجوع چالش‌های احتمالی حکمرانی افزایش می‌دهد که از جمله می‌توان به صدور حکم حبس ابد برای مجازات خیانت و شورش اشاره کرد. براساس قانون جدید، مجرمانی که به فتنه‌انگیزی یا نفرت‌پراکنی محکوم می‌شوند حداکثر هفت سال حبس می‌گیرند.
پنج بازداشتی دیگر عبارتند از مادر خانم چاو، چاو لاو واچون ۶۵ ساله؛ اعضای سابق کمیته دائمی چین در ائتلاف هنگ‌کنگ برای حمایت از جنبش‌های میهنی دموکراتیک، چین لاو کایی ۵۱ ساله، و کوان چون‌بونگ ۵۲ ساله؛ کاترینا چان کیم‌کام ۳۷ ساله، دموکراسی‌خواه و عضو سابق شورای منطقه‌ای تسوئن وان؛ و لی ینگ‌چی، دندانپزشک ۵۵ ساله.
یک اقدام «شرم‌آور»
عفو بین‌الملل این بازداشت‌ها را «شرم‌آور» خوانده و آن‌ها را «توهین» به قربانیان تیان‌آن‌من در سال ۱۹۸۹ دانسته است.
سارا بروکس، معاون مدیر منطقه‌ای عفو بین‌الملل در چین، در بیانیه‌ای گفت: «دولت هنگ‌کنگ با جلوگیری از برگزاری مراسم یادبود وقایع وحشتناک ۴ ژوئن ۱۹۸۹ از نو اقدام به سرکوب آزادی بیان کرده است.»
بازداشت چاو هانگ‌تونگ به اتهام نقض امنیت ملی هفته آینده- روز ۴ ژوئن- وارد هزارمین روز خود می‌شود و به نظر می‌رسد که مقامات قصد دارند با اضافه کردن جنایات جدید به پرونده از طولانی‌تر شدن مجازات آزادی‌خواهی او اطمینان یابند.
«تلاش شرم‌آور دولت برای جلوگیری از برگزاری مراسم یادبود، توهین به قربانیان سرکوب میدان تیان‌آن‌من و خانواده‌های آن‌ها محسوب می‌شود.»
خانم بروکس گفت که بازداشتی‌ها فقط از حق آزادی بیان خود استفاده کردند و باید فوراً و بدون قید و شرط آزاد شوند.
او افزود: «پلیس هنگ‌کنگ باید از سرکوب مراسم یادبود تراژدی ۱۹۸۹ که به‌طور مسالمت‌آمیز برگزار می‌شود دست بردارد. گرامی‌داشت یاد قربانیان سرکوب تیان‌آن‌من جرم نیست و نباید جرم‌انگاری شود.»
