دکتر جیسون فانگ در برنامه «علائم حیاتی» با اجرای برندن فلن حضور پیدا کرد تا درباره علت ساده و قابل پیشگیری دیابت نوع ۲ صحبت کند.
به‌رغم پیشرفت علم پزشکی در عصر مدرن، آمار ابتلا به بیماری‌های مزمن در آمریکا سیر صعودی دارد. شیوع دیابت نوع ۲ بین سال‌های ۲۰۱۲ تا ۲۰۲۲ حدود ۲۰ درصد افزایش داشته است. در عین‌حال، برآورد می‌شود که بار اقتصادی بیماری دیابت در آمریکا در سال ۲۰۲۲ بالغ بر ۴۰۰ میلیارد دلار بوده است.
دکتر جیسون فانگ، نویسنده کتاب پرفروش «راز دیابت»، در مصاحبه با برندن فلن در برنامه «علائم حیاتی» گفت که «این روند اجتناب‌ناپذیر نیست»، زیرا دیابت نوع ۲ به راحتی و با هزینه ناچیز قابل برگشت است. معکوس کردن روند بیماری مستلزم ایجاد تغییر اساسی در نگرش انسان است. ما باید از این باور قدیمی که می‌گوید مقاومت به انسولین علت اصلی بیماری است فاصله بگیریم و به درک کامل‌تری دست پیدا کنیم که از اهمیت ایجاد تغییرات بنیادینِ مورد نظر فانگ در رژیم غذایی و سبک زندگی حکایت دارد.
مقاومت به انسولین: اضافه‌بار سلولی یا نارسایی؟
دیابت نوع ۲ زمانی تشخیص داده می‌شود که سطح قند خون از حد مشخصی فراتر برود. این عارضه سلامت اندام‌های مختلف و به‌ویژه کلیه‌ها را به خطر میاندازد. دیابت نوع ۱ از کمبود انسولین نشأت می‌گیرد؛ هورمونی که گلوکز را از جریان خون به درون سلول‌ها منتقل می‌کند تا از آن برای تولید انرژی استفاده شود. در مقابل، دیابت نوع ۲ معمولاً از مقاومت به انسولین نشات می‌گیرد؛ حالتی که به موجب آن سلول‌ها نسبت به تأثیر انسولین مقاوم می‌شوند و گویی درهای خود را به روی آن می‌بندند.
با این‌حال، دکتر فانگ این دیدگاه را به چالش کشیده و می‌گوید که دیابت نوع ۲ نه بر اثر نارسایی سلولی، که به دلیل اضافه‌بارِ وارده به سلول‌ها رخ می‌دهد. او این وضعیت را به یک رستوران شلوغ تشبیه می‌کند؛ حالتی که سلول سرشار از گلوکز است و دیگر ظرفیت دریافت گلوکز بیشتر را ندارد. از این‌رو، گلوکز اضافی به‌جای ورود به سلول وارد جریان خون شده و باعث افزایش قند خون می‌شود که درنهایت به تشخیص دیابت نوع ۲ می‌انجامد.
معکوس کردن روند دیابت نوع ۲: یک راهکار ساده
فانگ گفت: «اگر دیابت نوع ۲ را نتیجه اضافه‌بار گلوکز در سلول‌ها- و نه نارسایی سلولی- بدانیم، به‌جای تمرکز بر مدیریت بیماری با شیوه‌های پزشکی، بر تغییر رژیم غذایی برای بازگرداندن روند بیماری متمرکز خواهیم شد.»
در شیوه‌های درمانی مرسوم سعی می‌شود که با تزریق انسولین بیشتر به بدن، گلوکز بیشتری وارد سلول‌ها شود. اما این رویکرد به عقیده دکتر فانگ ضرورت ندارد. او معتقد است که رمز بازگشت روند دیابت نوع ۲ در کاهش مصرف گلوکز از طریق رژیم غذایی نهفته است که راه‌حل ساده‌ای هم دارد. فانگ گفت: «مشکل این بود که از درمان درستی استفاده نمی‌کردند. آن‌ها سعی داشتند از انسولین به‌عنوان دارو استفاده کنند، اما باید رژیم غذایی را تغییر می‌دادند.»
به گفته فانگ، اگر مصرف گلوکز از طریق رژیم غذایی به اندازه کافی کاهش پیدا کند، بدن به‌مرور زمان گلوکز اضافی را می‌سوزاند. وقتی سلول‌ها دیگر از گلوکز اشباع نباشند، گلوکز موجود در خون وارد سلول‌ها خواهد شد. از این‌رو، سطح قند خون پایین می‌آید و روند دیابت نوع ۲ معکوس می‌شود.
او گفت: «مشکل در رژیم غذایی است.»
فانگ گفت که بسیاری از افراد مبتلا به دیابت نوع ۲ از جمله بعضی از پزشکان نمی‌دانند که این بیماری می‌تواند برگشت‌پذیر باشد. او افزود که مؤسسات پزشکی در شناسایی این عارضه تعلل کردند. در اوایل دهه ۲۰۲۰ بود که انجمن دیابت آمریکا از معیارهای بهبودی رونمایی کرد، درحالی‌که همیشه شواهد زیادی به واسطه مطالعات مربوط به جراحی کاهش وزن در دسترس بوده است. این جراحی‌ها که مصرف غذا و متعاقباً گلوکز را محدود می‌کنند، اغلب باعث ناپدید شدن دیابت می‌شدند.
فانگ گفت پزشکانی که قبل از سال ۲۰۲۰ آموزش دیده‌اند، معمولاً دیابت نوع ۲ را برگشت‌ناپذیر می‌دانند و به بیماران می‌گویند که با یک عارضه مزمن و پیشرونده سروکار دارند، اما به رژیم غذایی به‌عنوان منبع گلوکز مازاد و راه‌حل بالقوه بهبودی بی‌توجه هستند.
توصیه‌های غذایی: از کجا شروع کنیم؟
پیشنهاد فانگ برای کاهش مؤثر سطح گلوکز این است که از مصرف غذاهایی که قند خون را افزایش می‌دهند پرهیز کنیم. این غذاها شامل خوراکی‌های شیرین و کربوهیدرات‌ها هستند. با این‌حال، همه کربوهیدرات‌ها مثل هم نیستند.
کربوهیدرات‌هایی که دیر هضم می‌شوند، نسبت به غذاهای فوق‌فرآوری‌شده که زود هضم می‌شوند، گزینه بهتری هستند. برای نمونه، سبزیجات عمدتاً به‌تدریج هضم می‌شوند و قند خون را به اندازه کربوهیدرات‌های تصفیه‌شده مانند نان سفید یا بلغور جو دوسر افزایش نمی‌دهند. تخم‌مرغ و گوشت هم گزینه‌های خوبی هستند، زیرا سطح قند خون را افزایش نمی‌دهند.
کاهش وزن و روایت بیماران از موفقیت خود
شواهد زیادی وجود دارد که نشان می‌دهد تغییر رژیم غذایی باعث برگشت روند دیابت نوع ۲ می‌شود. این امر در تجربه بیماران دکتر دیوید آنوین، که از حامیان رژیم‌های غذایی کمکربوهیدرات در بریتانیا به شمار می‌رود، مشهود است. در یک مطالعه ۸ ساله، از بین ۱۸۶ بیمار که رژیم کمکربوهیدرات و توصیه‌های کاهش وزن آنوین را دنبال می‌کردند، ۵۱ درصد از دیابت نوع ۲ رهایی یافتند.
فانگ در کلینیک خود نیز به موفقیت‌های مشابهی دست یافت. برای نمونه، او بیماری را درمان کرد که به مدت ۱۰ سال هر روز انسولین مصرف می‌کرد. بیمار به کاهش مصرف کربوهیدرات و فستینگ مقطعی روی آورد و ظرف مدت یک ماه مصرف انسولین را قطع کرد. سطح قند خون او به اندازه‌ای پایین آمد که در دسته افراد غیردیابتی قرار گرفت.
فانگ می‌گوید بارها چنین نتیجه‌ای گرفته است: «اگر فردی مبتلا به دیابت باشد و وزن زیادی از دست بدهد یا رژیم غذایی خود را اصلاح کند و از غذاهای فرآوری‌شده و شیرینی‌جات دوری کند، دیابت او ۱۰۰ درصد بهبود می‌یابد یا به‌طور کامل برطرف می‌شود.»
پیشگیری و تشخیص زودهنگام
معکوس کردن روند بیماری برای بسیاری از افراد مبتلا به دیابت نوع ۲ نتیجه‌ای دست‌یافتنی به شمار می‌رود، اما هدف ایده‌آل همان پیشگیری است. در این راستا، دکتر فانگ توصیه می‌کند که هر سال میزان هموگلوبین A1C- شاخص میانگین قند خون- خود را بررسی کنید تا روند صعودی آن را که می‌تواند نشانه پیش‌دیابت باشد، تشخیص دهید. تشخیص زودهنگام به شما فرصت می‌دهد که سطح ریسک را ارزیابی کرده و رژیم غذایی‌تان را اصلاح کنید.
فانگ افزود که نظارت بر ترشح انسولین در پانکراس، راهکار دیگری برای ارزیابی ریسک دیابت نوع ۲ است، زیرا سطح انسولین هم‌زمان با افزایش قند خون بالا می‌رود و بعد به آستانه دیابت نوع ۲ می‌رسد. با این‌حال، «وقتی ترشح انسولین کاهش می‌یابد، قند خون افزایش می‌یابد و بعد دیابت نوع ۲ تشخیص داده می‌شود.»
آزمایش سی-پپتید ناشتا یکی از راهکارهای رایج برای سنجش میزان تولید انسولین است، زیرا سی-پپتید از محصولات فرعی انسولین به شمار می‌رود و بدن تقریباً همان‌قدر که انسولین ترشح می‌کند، سی-پپتید هم می‌سازد. این آزمایش معمولاً به دستور پزشک یا متخصص غدد و توسط پرستار یا تکنسین آزمایشگاه انجام می‌گیرد.
نکات مهم
- دیابت نوع ۲ بر اثر اضافه‌بار گلوکز در سلول‌ها رخ می‌دهد، نه نارسایی سلولی.
- اگر سطح گلوکز در سلول‌ها بیش از اندازه بالا باشد، گلوکز وارد جریان خون می‌شود و سطح قند خون را افزایش می‌دهد.
- سطح قند خون را می‌توان با کاهش مصرف گلوکز در رژیم غذایی به حداقل رساند.
