نویسنده: درجان میلتیمور، سردبیر ارشد مؤسسه تحقیقات اقتصادی آمریکا
در پی خاموشی گسترده در روز دوشنبه، ۲۸ آوریل، اسپانیا و پرتغال زمین‌گیر شدند. قطعی برق باعث لغو پروازها شد، سیستم حمل‌ونقل را از کار انداخت و میلیون‌ها نفر را بدون برق گذاشت.
نیویورک تایمز گزارش داد که دلیل این خاموشی «نامشخص» بوده و «مدرکی دال بر وقوع حمله سایبری» وجود ندارد. مقامات اسپانیا از شهروندان خود خواستند که از تردد در جاده‌ها اجتناب کنند و رهبران اروپایی اعلام کردند که درحال بررسی علت این خاموشی مرموز هستند.
پدرو سانچز، نخست‌وزیر اسپانیا، خطاب به مردم گفت: «هنوز اطلاع دقیقی از علت این قطعی نداریم.»
روز سه‌شنبه، ۲۹ آوریل، شبکه برق در بیشتر مناطق از نو راه‌اندازی شد، اما آسوشیتد پرس گزارش داد که علت خاموشی‌ها همچنان «نامعلوم» است. با این‌حال، بعضی از تحلیلگران از هم‌زمانیِ قابل‌تأمل خاموشی‌ها با دیگر رویدادها می‌گویند.
مایکل شلنبرگر، نویسنده آمریکایی نوشت: «رسانه‌ها شش روز پیش دستاورد مهمی را جشن گرفتند؛ شبکه ملی برق اسپانیا برای اولین‌بار در یک هفته کاری به‌طور کامل از انرژی تجدیدپذیر استفاده کرد.»
غیر از شلنبرگر، افراد دیگری هم بودند که می‌گفتند وابستگیِ بیش از اندازه اروپا به منابع ناپایدار مانند باد و خورشید، شبکه انرژی این قاره را آسیب‌پذیر کرده است.
کاترین پورتر، مشاور مستقل حوزه انرژی، گفت: «به نظرم این احتمال وجود دارد که حجم بالای انرژی خورشیدی موجود در سیستم، شرایطی را ایجاد کرده باشد که موجب این خاموشی گسترده شده و وضعیت شبکه را نابسامان کرده است.»
خیلی‌ها این فاجعه را پیش‌بینی کرده بودند.
علاقه شدید قانون‌گذاران اروپا به انرژی «سبز» که به‌رغم ادعای حامیان آن، آن‌قدرها هم سبز نیست، مشکلاتی را در این قاره به وجود آورده است. قیمت انرژی در سال‌های اخیر به شدت افزایش یافته است. با افزایش هزینه برق خانوارها، بسیاری از کشورها مالیات انرژی را لغو کرده‌اند تا به مشترکانی که مشکل معیشتی دارند (و عصبانی هستند) کمک کنند.
بسیاری از کشورها (از جمله اسپانیا) در مسیر سبزشدن، نه‌تنها سوخت‌های فسیلی بلکه انرژی هسته‌ای را نیز در یک دهه گذشته به‌صورت تدریجی کنار گذاشتند. کمبود انرژی با آغاز جنگ اوکراین شدت گرفت. دولت‌ها در مواجهه با بحران تمام‌عیار انرژی به وضع قوانینی روی آوردند که اروپایی‌ها را به اتخاذ سبک زندگی ساده‌تر واداشته‌اند.
اعمال محدودیت‌های انرژی در زمینه دوش گرفتن با آب داغ و استفاده از استخر باعث عصبانیت مردم شد و هم‌زمان با شکست احزاب سبز در سراسر اروپا به وقوع اعتراضات گسترده در سال ۲۰۲۴ انجامید که تحت عنوان اعتراضات «ضدسبز» شناخته می‌شوند.
اسپانیا و پرتغال از جمله کشورهایی بودند که انرژی را سهمیه‌بندی کردند. به‌رغم مخالفت بعضی از مقامات منطقه‌ای، قانون‌گذاران لایحه‌ای را که اتحادیه اروپا به‌طور مشخص برای این کشورها تنظیم کرده بود به تصویب رساندند.
این لایحه برای دمای ساختمان‌های عمومی و تجاری محدودیت گذاشته (دست‌کم ۲۶ درجه سانتی‌گراد برای سرمایش و حداکثر ۱۸ درجه سانتی‌گراد برای گرمایش)، استفاده از وسایل کم‌مصرف را الزامی کرده و به پروژه‌های مرتبط با انرژی‌های تجدیدپذیر اولویت بخشیده است. این لایحه همچنین به دنبال این است که استفاده از گاز داخلی برای تولید برق را ۱۳.۵ درصد کاهش دهد.
این اقدامات بی‌دلیل نبوده و همگی بخشی از برنامه‌ریزی اسپانیا برای دستیابی به هدف صفر خالص تا سال ۲۰۵۰ هستند.
دستیابی به هدف صفر خالص همواره رویایی دست‌نیافتنی اما سودآور برای سیاستمداران و هم‌پیمانان آن‌ها بوده است. قانون‌گذاران تحت لوای مبارزه با تغییرات اقلیمی و در قالب یارانه، کمک مالی و قرارداد، میلیاردها دلار سرمایه جمع می‌کنند که همگی به جیب شبکه شرکت‌های مرتبط با انرژی تجدیدپذیر، شرکت‌های مشاوره و مؤسسات مالی سرازیر می‌شوند.
محفل فعالان اقلیمی درحال فروپاشی است، اما هزینه اقدامات آن‌ها هنگفت بوده است. زیرساخت‌های انرژی اروپا در وضعیت نابسامانی قرار دارند و نیازمند سرمایه‌گذاری قابل‌توجهی هستند. در عین‌حال، قیمت پایین سوخت‌های فسیلی باعث شده که بحران جاری انرژی در اروپا چندان به چشم نیاید.
رهبران اروپا قول داده‌اند که درباره این قطعی به‌طور کامل تحقیق خواهند کرد، اما حاضر به پذیرش این موضوع نیستند که سیاست‌های خودشان باعث شکل‌گیری بحران انرژی شده است.
تحلیلگران با «نه به شارژ آیفون، نه به نتفلیکس، نه به اوبر و نه به همه چیز!» درباره هدف صفر خالص مزه‌پراکنی می‌کنند، اما سیاست‌های انرژی شوخی‌بردار نیستند. خاموشی‌ها جانِ مردم را می‌گیرند.
افرادی که از دستگاه تنفسی استفاده می‌کنند، برای ادامه حیات به برق محتاجند. اگر ژنراتور نباشد، بیماران دیالیزی با خاموش شدن دستگاه‌ها از درمان محروم می‌شوند. دستگاه‌های تنفسی خانگی خاموش شده و بیماران تنفسی برای دریافت اکسیژن با مشکل مواجه می‌شوند. چراغ‌های راهنمایی از کار می‌افتند و تصادفات مرگبار رخ می‌دهد. پمپ‌های آب کار نمی‌کنند. یخچال‌ها خاموش می‌شوند و غذاها کپک می‌زنند و باعث شیوع بیماری‌های غذایی می‌شوند.
آمریکایی‌ها باید تحولات اروپا را به دقت زیر نظر داشته باشند.
برنامه انگیزشی دولت‌ها که قانون‌گذاران اروپایی را به کنار گذاشتن منابع انرژی مطمئن‌تر و استفاده از منابع انرژی گران‌تر و ناپایدارتر سوق داده است، در آمریکا و بسیاری کشورهای دیگر نیز وجود دارد و قانون‌گذاران به رویای «معامله جدید سبز» و جهانی عاری از سوخت‌های فسیلی می‌اندیشند.
با این‌حال، این بدین معنی نیست که انرژی‌های تجدیدپذیر هیچ جایی در آینده جهان نخواهند داشت. این‌طور نیست. فناوری باتری به سرعت درحال پیشرفت بوده و انرژی خورشیدی از نظر کارایی پتانسیل قابل‌توجهی از خود نشان داده است.
اما حذف سوخت‌های فسیلی از اقتصاد کشورها و بازطراحیِ اقتصاد جهان، که با اعمال مقررات سخت‌گیرانه، انتقال ثروت و برنامه‌ریزی متمرکز انجام می‌گیرد، همیشه با زورگویی اقتصادی- اگر نگوییم جنون- همراه بوده است.
فریدریش آگوست هایک، اقتصاددان برنده جایزه نوبل، می‌گوید: «وظیفه تأمل‌برانگیز علم اقتصاد این است که به انسان‌ها نشان دهد دانسته‌های آن‌ها درباره چیزی که گمان می‌کنند قادر به طراحی آن هستند، بسیار ناچیز است.»
اروپایی‌ها که حالا طعم این واقعیت را چشیده‌اند، دچار بی‌برقی شده‌اند.
این مقاله اولین‌بار در واشینگتن اگزمینر منتشر شده است.
دیدگاه ارائه‌شده در این مقاله نقطه نظر نویسنده بوده و لزوماً منعکس‌کننده دیدگاه اپک تایمز نیست.
درباره نویسنده: درجان میلتیمور سردبیر ارشد مؤسسه تحقیقات اقتصادی آمریکا و سردبیر سابق FEE.org است. نوشته‌ها و گزارشات او موضوع مقالات مجله تایم، وال‌استریت ژورنال، سی‌ان‌ان، فوربز، فاکس نیوز، واشینگتن اگزمینر و استار تریبیون بوده‌اند.
