براساس یک مطالعه جدید، پروتئین‌ها و چربی‌ها بیش از حد انتظار در ترشح انسولین نقش دارند. این مسئله نه‌تنها دید جدیدی از مدیریت دیابت ارائه می‌کند، بلکه این پتانسیل را دارد که الهام‌بخشِ تحقیقات آتی باشد و راه را برای کنترل بهتر گلوکز در افراد مبتلا به دیابت نوع ۲، مقاوم به انسولین و پیش‌دیابتی هموار کند.
یلینا کولیچ، از پژوهشگران آزمایشگاه جانسون در دانشگاه بریتیش کلمبیا و از نویسندگان مطالعه، در یک بیانیه مطبوعاتی گفت: «با شناخت بهتر محرک‌های ترشح انسولین، درعمل می‌توانیم توصیه‌های غذایی مناسبی ارائه کنیم که به افراد کمک می‌کند سطح قند خون و انسولین خود را بهتر کنترل کنند.»
پاسخ انسولین براساس نوع ماده مغذی مصرفی متفاوت خواهد بود
محققان دانشگاه بریتیش کلمبیا با ارزیابی سلول‌های ویژه پانکراس- معروف به سلول‌های بتا- در دو اهداکننده متوفی مرد و زن بررسی کردند که افراد مختلف در واکنش به سه عنصر کلان‌مغذی- کربوهیدرات‌ها (گلوکز)، پروتئین‌ها (اسیدهای آمینه) و چربی‌ها (اسیدهای چرب)- چگونه انسولین ترشح می‌کنند. سلول‌های بتا به ترشح و آزادسازی انسولین کمک می‌کنند؛ هورمونی که باعث کاهش قند خون می‌شود.
اکثر سلول‌های اهداکننده باعث پاسخ قویِ انسولین به کربوهیدرات‌ها می‌شوند. براساس نتایج انتشاریافته در متابولیسم سلولی، تقریباً ۹ درصد از سلول‌های اهداکننده در واکنش به پروتئین‌ها باعث ترشح انسولین شده و ۸ درصد نیز نسبت به دیگر مواد مغذی از جمله گلوکز در واکنش به چربی‌ها باعث ترشح انسولین بیشتر می‌شوند.
محققان همچنین مجموعه‌ای از سلول‌های پانکراس را از اهداکنندگان مبتلا به دیابت نوع ۲ مورد آزمایش قرار دادند. این سلول‌ها واکنش ضعیفی به گلوکز نشان دادند، اما پاسخ انسولین در قبال پروتئین‌ها به شکل عجیبی ثابت ماند.
جیمز جانسون، که دکترای علوم زیستی دارد و نویسنده ارشد مطالعه حاضر است، در بیانیه مطبوعاتی خود گفت: «گلوکز محرکِ نام‌آشنای انسولین است اما از دیدن چنین تنوع بالایی شگفت‌زده شدیم. برخی افراد به شکلی بی‌سابقه به پروتئین‌ها و برخی دیگر به چربی‌ها واکنش قوی نشان دادند.»
محققان همچنین تحلیل جامعی از بیان ژن سلول‌های جزایر لانگرهانس انجام دادند تا از ویژگی‌های مولکولی و سلولی مربوط به ترشح انسولین سر در بیاورند. به عقیده آن‌ها، این یافته‌ها درعمل می‌تواند به آزمایش‌های ژنتیکی آتی جهت پیش‌بینی واکنش‌های فردی به کلان‌مغذی‌های مختلف کمک کند. یافته‌های محققان با کمک به تنظیم برنامه‌های غذایی شخصی‌سازی‌شده، مدیریت دیابت را متحول کرده و به افراد کمک می‌کنند کنترل بیشتری روی سلامتی خود داشته باشند.
کولیچ در بیانیه مطبوعاتی خود گفت: «این یافته‌ها نشان می‌دهند که رژیم‌های غذایی غنی از پروتئین می‌توانند برای بیماران مبتلا به دیابت نوع ۲ مزایای درمانی داشته باشند و از نیاز به انجام تحقیقات بیشتر درخصوص ترشح انسولین به واسطه پروتئین حکایت دارند.»
به گفته محققان، گام بعدی آن‌ها این است که تحقیقات‌شان را تا مطالعات بالینی و آزمایش پاسخگویی انسولین به سه کلان‌مغذی در شرایط واقعی بسط دهند تا شاید براساس یافته‌های خود به برنامه‌های غذایی شخصی‌سازی‌شده دست پیدا کنند.
اهمیت انسولین
انسولین یک هورمون بسیار مهم است که در پانکراس ترشح می‌شود و به تبدیل غذا به انرژی و تنظیم قند خون کمک می‌کند. تقریباً از هر ۱۰ آمریکایی ۱ نفر دیابت نوع ۲ دارد که یعنی بدن او انسولین کافی برای کنترل مؤثر قند خون ترشح نمی‌کند. مقاومت به انسولین- زمانی رخ می‌دهد که سلول‌ها واکنش کمتری به انسولین نشان می‌دهند و سطح قند خون را بالا می‌برند- اغلب قبل از ابتلا به دیابت نوع ۲ رخ می‌دهد و معمولاً از رژیم‌های غذایی پرکربوهیدرات، چاقی و کم تحرکی نشأت می‌گیرد.
سطح بالای انسولین در خون هیپرانسولینمی نامیده می‌شود و می‌تواند باعث چاقی، التهاب، بیماری‌های قلبی عروقی و حتی سرطان شود.
متخصصان هشدار می‌دهند که شاید نتایج در مورد همه صدق نکنند
در این مطالعه از ۱۴۰ جسد انسانی نمونه‌برداری شد. محققان تحلیل جامعی از ترشح انسولین در سلول‌های جزایر لانگرهانس در افراد دیابتی وغیردیابتی در مواجهه با سه کلان‌مغذی اصلی انجام دادند، اما این پرسش همچنان باقی است که آیا این یافته‌ها قابل تعمیم هستند یا خیر.
کیمبرلی گرومر، متخصص تغذیه با ۲۵ سال تجربه کوچینگ در زمینه مدیریت وزن، دیابت و انسولین، در ایمیلی به اپک تایمز گفت: «این مطالعه محدودیت‌هایی دارد که باید آن‌ها را در مقایسه سلول‌های مشخص با کلیت فرد که بسیار پیچیده‌تر است، در نظر بگیریم.»
با این‌حال، گرومر می‌گوید بهتر است که تضاد بین سلول‌های جزایر لانگرهانس طبیعی و سلول‌های مبتلا به دیابت نوع ۲ را بررسی کنیم و این‌که به‌کارگیری نتایج در رویه‌های بالینی روزانه به بررسی گزینه‌های مختلف کمک می‌کند.
برای نمونه، گرومر گفت این‌که ۸ درصد از سلول‌های جزایر لانگرهانس به چربی‌ها واکنش نشان می‌دهند، توضیح می‌دهد که چرا برخی افراد در کنترل قند خون به نتایج مورد انتظار خود نمی‌رسند. این مطالعه نشان داد که پروتئین اضافی در مقاومت به انسولین و کنترل قند خون سودمند است.
او گفت: «به باور من، ما باید با ذهن باز به این مسئله نگاه کنیم و آگاهی خود را با توجه به نتایج تحقیقات مختلف روی زندگان یا نمونه‌های متوفی گسترش دهیم.»
شخصی‌سازی برنامه‌های مراقبت غذایی
گرومر می‌گوید: «مقاومت به انسولین مورد توجه بسیاری از افراد قرار دارد، اما راهبردی که برای همه نتیجه‌بخش باشد باید با ذهنی باز به اجرا دربیاید. بهتر است راهبردهای مختلف را برای کسب بهترین نتایج امتحان کنید.»
او طبق تجربه شخصی خود گفت که زمان‌بندی غذاها باعث می‌شود که دفعاتِ افزایش ناگهانی سطح انسولین کمتر شود. برای نمونه، اول باید پروتئین، چربی و فیبر بخورید و در پایان غذا سراغ کربوهیدرات‌ها بروید.
او می‌گوید: «من در مراجعان خود شاهد واکنش‌های مختلفی بوده‌ام که در آن برخی در کنترل قند خون‌شان پیشرفت می‌کنند و برخی دیگر راه به جایی نمی‌برند.»
گرومر گفت از این نتیجه که نشان داد چربی‌ها باعث پاسخ انسولین می‌شوند شگفت‌زده شده و افزود که رژیم‌های غذایی با پروتئین بالاتر در بسیاری از افراد جواب می‌دهند.
برخی از غذاهای غنی از پروتئین حاوی چربی‌های غیراشباع هستند که از جمله می‌توان به لوبیا، دانه‌ها و گوشت بدون چربی اشاره کرد. ماهی و آبزیان صدف‌دار نیز سرشار از پروتئین هستند و اسیدهای چرب امگا ۳ دارند که برای سلامت قلب و عروق هم مفید هستند.
گرومر افزود که مدیریت کربوهیدرات‌ها برای افراد مبتلا به دیابت نوع ۲ یا هیپرانسولینمی بیشترین مزیت را دارد.
او گفت: «بدون مدیریت کربوهیدرات‌ها، راهبردهای دیگر شانس موفقیت چندانی نخواهند داشت.»
