بعد از کشته شدن ده‌ها غیرنظامی در دو انفجار مسیرهای منتهی به قبرستان محل دفن قاسم سلیمانی در کرمان، سناریوهای مختلفی درباره عوامل پشت پرده این انفجار مطرح شد.
این حملات واکنش‌های جهانی را در پی داشته است. شورای امنیت سازمان ملل با صدور بیانیه‌ای این حملات را محکوم کرد و خواستار شناسایی و پاسخگو کردن عاملان و حامیان حادثه کرمان شد. اتحادیه اروپا نیز با صدور بیانیه با تسلیت و ابراز همدردی با خانواده‌های قربانیان، همبستگی خود را با مردم ایران ابراز کرد.
قبل از اینکه داعش مسئولیت این حملات را به عهده بگیرد، مقام‌های جمهوری اسلامی این حملات را به اسرائیل نسبت دادند، اما مقامات آمریکایی و اروپایی با رد نقش اسرائیل از احتمال دست داشتن داعش سخن گفتند. همزمان با افزایش تنش‌ها در منطقه، آنتونی بلینکن، وزیر خارجه آمریکا روز پنج‌شنبه به خاورمیانه سفر کرد. این چهارمین سفر بلینکن بعد از آغاز جنگ در غزه است.
اما سرانجام شام‌گاه پنج‌شنبه داعش مسئولیت این حمله را برعهده گرفت. افکار عمومی ایران نیز ساعاتی بعد از وقوع انفجارها، انگشت اتهام را به سوی جمهوری اسلامی نشانه رفتند و آن‌ها را مسئول این حوادث دانستند.
تعدادی از مقام‌های پیشین امنیتی افغانستان نیز با اشاره تلویحی به روابط گرم طالبان و مقام‌های جمهوری اسلامی می‌گویند که تروریسم بین‌المللی را نمی‌توان با سیاست مدارا و مماشات از بین برد.
ابعاد وسیع کشتار نشان‌دهنده چیست؟
سعید قاسمی‌نژاد، مشاور ارشد در بنیاد دفاع از دموکراسی می‌گوید که معمولا گروه‌های جهادی افراطی حملاتی را سازماندهی می‌کنند که بالاترین حجم تلفات را در پی داشته باشد و در بسیاری موارد قربانیان این حوادث غیرنظامیان هستند. در انفجارهای کرمان نیز غیرنظامیان بالاترین تلفات را داشتند.
وی می‌افزاید که در حادثه سینما رکس آبادان، حملات حزب‌الله در لبنان، حملات مارکسیست‌ها در اماکن عمومی در دوره محمدرضاشاه، حملات داعش و القاعده، غیرنظامیان هدف این حملات بودند.
وی در پستی در شبکه اجتماعی ایکس با اشاره به واکنش داعش به این حادثه نوشته است که شواهد از دیروز تا کنون این احتمال را تقویت می‌کند که جمهوری اسلامی از وقوع یک عملیات تروریستی در آن روز در کرمان اطلاع داشته است و به همین دلیل مقامات و خانواده سلیمانی در کرمان حضور نداشتند و بیمارستان‌ها در حداکثر آمادگی بودند.
سپاه پاسداران یک روز بعد از حادثه در روز پنج‌شنبه در بیانیه‌ای وقوع انفجارها در مراسم سالگرد قاسم سلیمانی را کار «دشمنان بزدل» دانست.
خبرگزاری رویترز گزارش داده است که گروه دولت اسلامی یا داعش اعلام کرده است که دو عضو این گروه به نام‌های عمرالموحد و سیف‌الله المجاهد دو عامل انتحاری بودند که کمربندهای انفجاری خود را در میان جمعیت منفجر کردند. داعش تعداد کشته و زخمی‌های این حملات را ۳۰۰ نفر اعلام کرده است.
نیویورک تایمز در مقاله‌ای گزارش داده است که ساعاتی بعد از حادثه کرمان، سه مقام ارشد آمریکایی و یک مقام اروپایی اعلام کردند که داعش یا یک گروه تروریستی دیگر عامل احتمالی این حمله است.
پیش از انتشار اعلامیه داعش، تعدادی از کارشناسان سیاسی با اشاره به نقش جمهوری اسلامی در حمله به حرم شاه چراغ، انفجار بمب در حرم امام هشتم شیعیان در مشهد، حمله به هواپیمای اوکراینی و سرکوب‌های خونین اعتراضات مردمی در ایران، معتقد هستند که احتمالا جمهوری اسلامی در وقوع انفجارهای کرمان نقش دارد.
کاربران شبکه‌های اجتماعی نیز این سوال را پرسیده‌اند که چرا در سالگرد کشته شدن قاسم سلیمانی، فرماندهان سپاه، امام جمعه و اعضای خانواده قاسم سلیمانی حضور نداشتند. شهر تعطیل بود و فقط گروهی از شهروندان در این مراسم شرکت کرده بودند؟
آیا داعش در ایران پایگاه دارد؟
حسین آقایی، تحلیلگر سیاسی با اشاره به اینکه داعش با تاخیر مسئولیت حمله تروریستی را برعهده گرفته است، در یادداشتی در شبکه اجتماعی ایکس نوشته است: «حتی با پذیرش مسئولیت انفجارهای کرمان از سوی داعش یا هر گروه تروریستی دیگر، سناریوی عملیات پرچم دروغین بطور کامل قابل رد کردن نیست، چرا که در عملیات‌های پرچم دروغین گاهی اوقات نهادهای اطلاعاتی‌امنیتی یک کشور احتمال بروز یک حمله تروریستی را بالا یا قریب الوقوع می‌دانند، اما به دلایلی مانع از جلوگیری از حمله نمی‌شوند تا در شرایط بحران برای اهداف سیاسی‌امنیتی‌نظامی خاص از آن واقعه بهره‌برداری کنند.»
وی افزوده است که جمهوری اسلامی بعد از انفجارها اسرائیل را متهم کرد و سخنی از نقش داعش در این حملات بیان نکرد که این موضوع جای پرسش و تامل دارد که چگونه داعش در زمانی که قدرت عملیاتی خود را در عراق و سوریه از دست داده است، توان انجام حملات گسترده دارد. در چنین شرایطی «باید به شدت نگران وضعیت امنیتی در ایران بود، آن‌هم با وجود نهادها و دستگاه‌هایی که نتوانستند و نمی‌توانند مانع این حمله به این بزرگی در روز روشن شوند.»
وی با اشاره به تهدید مقامات جمهوری اسلامی برای گرفتن انتقام سخت از اسرائیل معتقد است: «در حملاتی مانند آنچه در کرمان رخ داد باید دید که چه طرفی از واقعه نفع می‌برد. در تحلیل نهایی اکنون باید دید جمهوری اسلامی چگونه می‌خواهد بخاطر کشته شدن رضی موسوی و صالح العاروری و … هم از اسرائیل انتقام بگیرد و هم انتقام حمله کرمان را از داعش بگیرد.»
مایکل پریجت، کارشناس ارشد در موسسه هادسون در مصاحبه‌ای با صدای آمریکا گفته است که مقامات جمهوری اسلامی به خوبی می‌دانستند که اسرائیل در انفجارهای کرمان نقشی نداشته است، اما احتمالا این رژیم اجازه چنین حمله‌ای را داده است تا بتواند میزان حمایت‌های مردمی خود را افزایش دهد و به دشمنی با اسرائیل در داخل ایران دامن بزند.
امارت اسلامی طالبان نیز بدون تروریستی خواندن ماهیت این حملات با بازماندگان این حادثه ابراز همدردی کرده و این حملات را محکوم کرده است.
