نویسنده: کوئو-پین وو
بر اساس طب سنتی چینی، بسیاری از مشکلات مانند چاقی، بیماری‌های کلیوی و مشکلات باروری با وجود رطوبت زیاد در بدن مرتبط هستند.
این مقاله به توضیح علل و اثرات رطوبت بر سلامتی می‌پردازد و چندین روش برای از بین بردن آن را ارائه می‌دهد.
آسیب‌های رطوبت بدن
تجمع رطوبت در بدن اثرات نامطلوب بسیاری دارد، از جمله تضعیف عملکرد متابولیکی بدن که می‌تواند منجر به چاقی، کبد چرب، فشار خون بالا، بیماری‌های قلبی عروقی و تومورها شود.
کلیه‌ها مسئول حذف آب از بدن هستند. عدم دفع صحیح آب ممکن است نشان‌دهنده وجود مشکلی در عملکرد کلیه‌ها باشد. بر اساس طب سنتی چینی، رطوبت شدید به دلیل کمبود انرژی یانگ و جریان ضعیف انرژی (چی) ایجاد می‌شود که منجر به کاهش عملکرد کلیه‌ها و کاهش کارایی آن‌ها در دفع مواد مضر می‌شود. در موارد شدید، این وضعیت ممکن است باعث التهاب حاد کلیه، افزایش ادرار، یا تورم در کلیه‌ها شده و به عملکرد کلیه‌ها آسیب برساند.
رطوبت بیش از حد همچنین ممکن است انرژی یانگ کبد را تحت تأثیر قرار داده و از عملکرد صحیح آن جلوگیری کند. از آنجا که مسیرهای انرژی (مریدین‌های) کبد در نزدیکی اندام‌های تناسلی قرار دارند، این وضعیت می‌تواند به اختلالات تناسلی منجر شود. زنان ممکن است به دلیل «سردی» رحم در بارداری مشکل داشته باشند، و مردان ممکن است دچار ناتوانی جنسی یا مشکلاتی مانند اگزما شوند.
چی، انرژی یا نیروی محرکه‌ای است که زندگی را شکل می‌دهد. طب سنتی چینی انرژی بدن انسان را به دو بخش یین و یانگ تقسیم می‌کند:
- یین: یک انرژی منفی است که نمایانگر شب و سرما است.
- یانگ: یک انرژی مثبت است که نمایانگر روز و گرما است.
طبق طب سنتی چینی، تنها با حفظ تعادل حیاتی بین این دو انرژی می‌توان سلامت بدن را تضمین کرد.
علائم
رطوبت بیش از حد ممکن است باعث بروز علائم زیر شود:
- مشکلات گوارشی: رطوبت زیاد ابتدا روده‌ها و معده را تحت تأثیر قرار می‌دهد. ممکن است اشتهای خود را از دست دهید و پس از نوشیدن آب احساس نفخ کنید.
- مشکلات پوست سر: گاهی اوقات، پوست سر هنگام لمس احساس اسفنجی و نرم بودن می‌دهد. این وضعیت نشان‌دهنده وجود رطوبت محبوس در جمجمه است که ممکن است باعث سرگیجه یا احساس سنگینی سر، شبیه به داشتن یک کلاه سنگین، شود.
- بدن گلابی‌شکل: زمانی که رطوبت در ناحیه شکم و باسن محبوس می‌شود، ممکن است بدن شکلی گلابی‌مانند پیدا کند، به این صورت که قسمت بالایی و پایینی بدن لاغر هستند، اما باسن به طور نامتناسب بزرگ می‌شود.
- مشکلات پوستی و تورم: تجمع رطوبت در اندام‌ها ممکن است باعث ایجاد اگزما در اندام‌های فوقانی و تورم در اندام‌های تحتانی شود.
دو نوع رطوبت
در طب سنتی چینی، رطوبت به دو دسته اصلی تقسیم می‌شود: گرم و سرد.
رطوبت گرم
زمانی که رطوبت با گرما ترکیب شود، حالتی به نام «رطوبت گرم» (گرم و تر) ایجاد می‌شود. این نوع رطوبت معمولاً با التهاب همراه است. به‌عنوان مثال، علائمی مانند تورم و قرمزی مفاصل و کریستال‌های اسید اوریک در بیماران مبتلا به نقرس، نمونه‌های معمول از تجلی رطوبت-گرم هستند.
افرادی با مزاج رطوبت-گرم معمولاً بیشتر احساس گرما می‌کنند و تمایل به مصرف غذاها و نوشیدنی‌های سرد دارند. صورت آن‌ها ممکن است به دلیل ترشح چربی ظاهری چرب داشته باشد که آن‌ها را مستعد آکنه و جوش می‌کند. این افراد معمولاً زیاد عرق می‌کنند و بوی عرق آن‌ها قوی است. ادرار آن‌ها زرد پررنگ است و مدفوعشان چسبناک بوده و دفع آن دشوار است.
رطوبت سرد
زمانی که رطوبت با سرما ترکیب شود، به آن «رطوبت-سرد» (سرد و تر) گفته می‌شود. افرادی با مزاج سرد و مرطوب معمولاً انرژی یانگ ضعیف، قدرت جسمانی پایین، و تمایل به خستگی دارند. افرادی با مزاج بدن سرد اغلب دست‌ها و پاهای سردی دارند. آن‌ها مقدار کمی آب می‌نوشند و به ندرت احساس تشنگی می‌کنند. این افراد به غذاهای گرم علاقه دارند، اما معمولاً به‌سختی عرق می‌کنند. پوشش زبان آن‌ها معمولاً سفید و ضخیم است، چهره‌ای رنگ‌پریده دارند، و مدفوع آن‌ها اغلب نرم و شل است.
تست خودارزیابی رطوبت
برای بررسی اینکه آیا بدن شما رطوبت بیش از حد دارد، می‌توانید با ارزیابی موارد زیر یک تست خودانجام دهید:
- وضعیت ذهنی: حتی زمانی که درگیر کارهای سنگین یا ورزش شدید نیستید، احساس خستگی می‌کنید، به‌ویژه هنگام بیدار شدن در صبح یا بعدازظهر. به‌راحتی خسته می‌شوید و بدن شما احساس سنگینی دارد.
- پوست: بر اساس طب سنتی چینی، ظاهر پوست ارتباط نزدیکی با رطوبت دارد. رطوبت می‌تواند باعث ایجاد عرق‌سوز در میان انگشتان دست، کف دست، انگشتان پا یا کف پا شود.
- اندام‌ها: افرادی که رطوبت بیش از حد دارند، معمولاً در شب دچار تورم، به‌ویژه در پاها، می‌شوند.
- شکم و اندام‌های تحتانی: بر اساس طب سنتی چینی، رطوبت به سمت پایین می‌رود و باعث می‌شود اندام‌های تحتانی یا قسمت پایینی شکم احساس سنگینی و رطوبت کنند.
- دستگاه گوارش: رطوبت بیش از حد عملکرد دستگاه گوارش را تحت تأثیر قرار می‌دهد و ممکن است منجر به کاهش اشتها و احساس پری یا نفخ در معده شود.
- مدفوع: افرادی که رطوبت زیادی در بدن دارند، معمولاً مدفوع چسبناک دارند که ممکن است حتی به کاسه توالت بچسبد. همچنین ممکن است احساس کنند که روده‌ها به طور کامل تخلیه نشده‌اند.
- دستگاه تناسلی: زنانی که دچار رطوبت بیش از حد هستند ممکن است افزایش ترشحات واژن یا ترشحات زرد داشته باشند و مستعد عفونت‌های واژینال باشند. مردان ممکن است خارش در ناحیه کشاله ران، درد سوزشی هنگام ادرار کردن، و التهاب مجرای ادرار را تجربه کنند.
روش‌های از بین بردن رطوبت
بر اساس طب سنتی چینی، مواد و نکات زیر می‌توانند به پاکسازی رطوبت کمک کنند:
زنجبیل
زنجبیل می‌تواند سرما را دفع کند، رطوبت را از بین ببرد و معده و روده‌ها را گرم کند. باید در طول روز مصرف شود تا انرژی یانگ بدن افزایش یابد؛ اما در شب توصیه نمی‌شود. زنجبیل نیازی به پوست کندن ندارد و می‌توان آن را مستقیماً در آب جوشاند و نوشید. افرادی با مزاج ضعیف نباید بیش از حد زنجبیل مصرف کنند، زیرا ممکن است وزن کم کرده و ضعیف‌تر شوند.
مطالعات نشان می‌دهد که زنجبیل می‌تواند به پیشگیری از بیماری‌های قلبی عروقی کمک کند، زیرا فشار خون و سطح چربی خون را کاهش می‌دهد. زنجبیل همچنین دارای خواص ضدالتهاب، آنتی‌اکسیدان، ضدسرطان، ضدروماتیسم، ضدزخم، ضدتهوع و ضدتب است.
دارچین
افرادی با مزاج سرد، مانند گیاهخوارانی که دست‌ها و پاهای سرد دارند، باید روزانه ۱ تا ۲ گرم پودر دارچین مصرف کنند. این پودر باید با غذا یا نوشیدنی مخلوط شود و نباید به‌تنهایی بلعیده شود، زیرا ممکن است باعث تحریک غشاهای مخاطی شود. دارچین بدن را گرم می‌کند، انرژی یانگ را افزایش می‌دهد و گردش خون را بهبود می‌بخشد.
تحقیقات نشان می‌دهد که دارچین حاوی ترکیباتی است که کلسترول و خطر بیماری‌های قلبی عروقی را کاهش می‌دهد و عصاره دارچین اثرات بالقوه‌ای در کاهش چاقی دارد.
نور خورشید
طب سنتی چینی معتقد است که مریدین‌ها کانال‌هایی هستند که انرژی از طریق آن‌ها در بدن گردش می‌کند و اندام‌های داخلی از طریق این مریدین‌ها به بخش‌های مختلف بدن متصل می‌شوند. نقاط خاصی روی مریدین‌ها که عملکرد ویژه‌ای دارند، نقاط طب سوزنی نامیده می‌شوند و بیماری‌های مربوط به اندام‌های مختلف را می‌توان با تحریک این نقاط درمان کرد.
در ساعات اوج تابش خورشید، حدود ۱۱ صبح تا ۱ بعدازظهر، آفتاب گرفتن پشت بدن به مدت ۱۰ دقیقه می‌تواند انرژی یانگ را تقویت کرده و رطوبت را از بین ببرد. پشت بدن شامل بسیاری از نقاط طب سوزنی و نقاط انعکاسی مربوط به اندام‌های داخلی است. گرم کردن اندام‌های داخلی از طریق قرار گرفتن در معرض نور خورشید، انرژی و عملکرد این اندام‌ها را بهبود می‌بخشد.
ورزش
تعریق هنگام ورزش می‌تواند به از بین بردن رطوبت کمک کند؛ با این حال، ورزش در شب توصیه نمی‌شود زیرا ممکن است انرژی را مصرف کرده و باعث تحریک و هیجان شود که به خواب رفتن را دشوار می‌کند.
نمک
مصرف مقدار مناسبی از نمک می‌تواند به تقویت نشاط قلب کمک کند. به‌ویژه گیاهخواران باید نمک بیشتری مصرف کنند تا به افزایش انرژی یانگ بدن کمک کنند. مصرف روزانه حدود ۴ تا ۶ گرم (معادل نصف تا یک قاشق چای‌خوری) کافی است.
عواملی که رطوبت بدن را تشدید می‌کنند
موارد زیر می‌توانند باعث افزایش رطوبت در بدن شوند:
- مصرف غذاهای چرب و شیرین: این عادت می‌تواند به مزاج رطوبت-گرم منجر شود.
- زیاده‌روی در مصرف غذاها و نوشیدنی‌های خام و سرد: مانند نوشیدنی‌های یخ‌دار، سالاد، آب میوه یا سبزیجات. حتی اگر مغزها و زنجبیل را به رژیم غذایی خود اضافه کنید، مصرف بیش از حد این مواد می‌تواند باعث رطوبت-سرد شود.
- نوشیدن الکل، به‌ویژه آبجو: این کار می‌تواند به مزاج رطوبت-گرم، «شکم آبجو» و نقرس منجر شود.
- کمبود ورزش، تعریق کم، یا ماندن مداوم در محیط‌های دارای کولر: این موارد باعث تجمع رطوبت در بدن می‌شوند.
- زندگی در محیط‌های مرطوب: این وضعیت ممکن است منجر به تجمع رطوبت در بدن شود.
دیدگاه ارائه‌شده در این مقاله نقطه نظر نویسنده بوده و لزوماً منعکس‌کننده دیدگاه اپک تایمز نیست.
درباره نویسنده: کوئو-پین وو رئیس کلینیک قلب زینی‌تانگ تایوان است. او در سال ۲۰۰۸ شروع به مطالعه طب سنتی چینی کرد و مدرک کارشناسی خود را از دانشگاه پزشکی چین در تایوان دریافت کرد.
