تحقیقات جدید نشان می‌دهند که ورزش و رژیم‌های غذایی ضدالتهاب مانند کتو به کنترل ورم لنفاوی کمک کرده و ما را به دریافت درمان و نتایج بهتر امیدوار می‌کنند.
خانمی که زمانی از نظر تمرین فیزیکی خیلی فعال بود، متوجه شد که نمی‌تواند در مسیر مورد علاقه‌اش پیاده‌روی کند. پاهایش متورم و دردناک شده بودند. یک نفر دیگر که از سرطان جان سالم به در برده است، هر روز با یک عارضه جانبی غیرمنتظره و طاقت‌فرسا دست‌و‌پنجه نرم می‌کند: ورم لنفاوی. این‌ها تنها دو نمونه از میلیون‌ها نفری هستند که از این بیماری مزمن رنج می‌برند؛ سارقی خاموش که آسایش، تحرک و استقلال را از شما می‌گیرد.
ورم لنفاوی زمانی رخ می‌دهد که سیستم لنفاوی- بخش حیاتی سیستم ایمنی که تعادل مایعات را حفظ می‌کند- نمی‌تواند مایع لنفاوی را به شکل مؤثر تخلیه کند. این عارضه منجر به تجمع مایع در بافت‌ها می‌شود که اغلب در ناحیه دست و پا رخ می‌دهد و این احساس را به شما منتقل می‌کند که زندگی سخت و دشوار شده است.
انسداد سیستم لنفاوی محرک اولیه ورم لنفاوی است، اما این واکنش التهابی بدن است که باعث تورم پیشرونده، آسیب‌دیدگی بافت‌ها و دیگر عوارض مرتبط با این بیماری می‌شود. التهاب صرفاً جزو نشانه‌های ورم لنفاوی نیست، بلکه نقشی کلیدی در روند این بیماری ایفا می‌کند.
ورم لنفاوی که بر اثر درمان سرطان، عوامل ژنتیکی یا عفونت ایجاد می‌شود، حدود ۲۵۰ میلیون نفر را در سراسر جهان درگیر خود کرده است. اما گزینه‌ای وجود دارد که تأثیر آن فراتر از پوشش‌های فشاری و ماساژهای تخصصی است.
تحقیقات جدید نشان می‌دهند که کنترل التهاب از طریق رژیم غذایی و تمرینات هدفمند به تسکین و پیشگیری کمک کرده و امکان تحرک بیشتر را برای کسانی که درگیر این عارضه هستند فراهم می‌کند.
عامل پنهان ورم لنفاوی
سیستم لنفاوی از نظر ساختاری شبیه سیستم قلبی عروقی است و یک شبکه عروقی در سراسر بدن دارد که مایع لنفاوی را به جریان می‌اندازد. با این‌حال، سیستم لنفاوی برخلاف سیستم قلبی عروقی اندام خاصی برای پمپاژ ندارد و برای تخلیه مایع به تحرک منظم متکی است. این مایع چندین کارکرد مختلف دارد که از جمله می‌توان به پاکسازی زباله‌های سلولی اشاره کرد. وجود مایع لنفاوی همچنین برای سم‌زدایی و عملکرد سیستم ایمنی ضروری است.
التهاب یک واکنش ایمنی است که گاهی از کنترل خارج می‌شود. وقتی بدن دچار عفونت یا آسیب می‌شود، عوامل ایمنی را برای پشتیبانی به محل آسیب می‌فرستد، اما التهاب مداوم به بافت‌های اطراف آسیب می‌زند و به‌جای بهبودی باعث تشدید تورم می‌شود. این چرخه به مرور زمان باعث آسیب و التهاب می‌شود و وضعیت را وخیم‌تر و کنترل آن را دشوارتر می‌کند.
مطالعه‌ای در سال ۲۰۲۴ در مجله بین‌المللی علوم مولکولی انتشار یافت که نشان می‌دهد التهاب با آسیب رساندن به عروق لنفاوی، تضعیف توانایی عروق در تخلیه مایع لنفاوی و ایجاد ورم، به شکل قابل‌توجهی به آغاز و پیشرفت ورم لنفاوی کمک می‌کند.
آیا رژیم غذایی و ورزش می‌توانند علت اصلی را ریشه‌کن کنند؟
درمان‌های مرسوم برای ورم لنفاوی اغلب بر علائم تمرکز دارند و به علت اصلی نمی‌پردازند. تخلیه دستی مایع لنفاوی (با ماساژ تخصصی)، پوشش‌های فشاری و روش‌های دقیق مراقبت از پوست مانند براشینگ خشک از جمله روش‌های متداول هستند. این روش‌ها می‌توانند مؤثر باشند، اما ممکن است به تلاش مستمر نیاز داشته باشند و به درد همه نخورند. پیچیدگی سیستم لنفاوی بویژه زمانی که درگیر التهاب هستید، درمان ورم لنفاوی را دشوار می‌کند.
متخصصان طب کاربردی اغلب بر اهمیت تغذیه مناسب در رسیدگی به ورم لنفاوی تأکید دارند.
دکتر اشلی مک‌گوایر، پرستار متخصص خانواده، به اپک تایمز گفت: «ورم لنفاوی به آسانی تحت تأثیر رژیم غذایی ما قرار می‌گیرد. قندهای تصفیه‌شده و غلات تصفیه‌شده از جمله خوراکی‌هایی هستند که باید برای کنترل ورم لنفاوی از مصرف آن‌ها خودداری کنیم.»
رژیم‌های کم‌کربوهیدرات
ما می‌توانیم ورم لنفاوی را با پیروی از رژیم‌های غذایی کم‌کربوهیدرات یا کتوژنیک برطرف کنیم، زیرا این رژیم‌ها قند و کربوهیدرات اندکی دارند که هردو باعث التهاب، مقاومت به انسولین و اختلال عملکرد متابولیک شده و به شیوع این بیماری کمک می‌کنند.
رژیم کتوژنیک که حاوی پروتئین متوسط، چربی بالا و کربوهیدرات اندک است، به دلیل اثرات ضدالتهاب خود مورد توجه قرار گرفته است. به گفته لسلین کیت، متخصص برجسته ورم لنفاوی، نویسنده کتاب «اصول لنفاوی» و حامی رژیم کتوژنیک، این رژیم غذایی به شکل قابل‌توجهی با ورم مقابله کرده و کیفیت زندگی افراد مبتلا به اختلالات لنفاوی را بهبود می‌بخشد.
او در کتاب خود نوشته که وقتی بدن در وضعیت کتوز قرار می‌گیرد، کتون‌هایی تولید می‌کند که خواص ضدالتهابی دارند و قند خون را کنترل می‌کنند، مقاومت به انسولین را به حداقل رسانده و از سلامت متابولیک و میتوکندری پشتیبانی می‌کنند.
مطالعه‌ای در سال ۲۰۲۴ در مجله خوراک‌شناسی و تغذیه انسانی انتشار یافته که نشان می‌دهد کاهش مصرف کربوهیدرات و افزایش مصرف چربی‌های سالم نشانگرهای التهابی را کاهش می‌دهد و تخلیه مایع لنفاوی را بهبود می‌بخشد.
در سوی مقابل، مطالعه‌ای در سال ۲۰۲۴ در ژورنال سرطان بی‌ام‌سی انتشار یافته که نشان می‌دهد رژیم‌های غذایی پرچرب خطر ورم لنفاوی را در بیماران سرطانی افزایش می‌دهند. با این‌حال، این نتیجه‌گیری براساس خوداظهاری داوطلبان به دست آمده و این مطالعه به تفاوت بین منابع چربی یا نحوه پخت غذاها توجه نداشته است.
ورزش: یک مؤلفه حیاتی
ورزش برای افراد مبتلا به ورم لنفاوی ضروری است. این باور که می‌گویند فعالیت شدید باعث تشدید ورم لنفاوی می‌شود، در یافته‌های پژوهشی اخیر زیر سؤال رفته است.
بررسی روشمند ۱۱ کارآزمایی انتشاریافته در مجله پژوهش و درمان سرطان پستان نشان داد که ورزش به افراد مبتلا به ورم لنفاوی مرتبط با سرطان پستان کمک می‌کند و کیفیت زندگی آن‌ها را بهبود می‌بخشد.
کیت در کتاب خود نوشت: «ورزش منظم و مناسب به تحریک سیستم لنفاوی، تسهیل روند تخلیه مایع لنفاوی و کاهش ورم کمک می‌کند.»
بعضی از ورزش‌ها بویژه سودمند هستند. تمرینات قدرتی با وزنه‌های سبک یا کش‌های مقاومتی به عضله‌سازی کمک می‌کنند که مثل یک پمپ طبیعی برای سیستم لنفاوی عمل می‌کند. نویسندگان مقاله انتشاریافته در مجله پیشگامان طب قلبی عروقی در سال ۲۰۲۳، انجام فعالیت‌های هوازی کم‌فشار مانند یوگا، پیاده‌روی، رقصیدن و شنا را توصیه می‌کنند. این تمرینات نرخ ضربان قلب و تنفس را بالا برده و جریان مایع لنفاوی را بدون اعمال فشار زیاد به اندام‌های آسیب‌دیده تقویت می‌کنند.
افراد مبتلا به ورم لنفاوی باید شدت و مدت تمرینات خود را با راهنمایی یک متخصص بهداشت به تدریج افزایش دهند و برای جلوگیری از اعمال فشار بیش از اندازه به بدن خود توجه کنند.
مراقبت‌های کایروپراکتیک و فیزیوتراپی
تحقیقات و تجربیات بیماران به‌طور یکسان از تأثیر مراقبت‌های کایروپراکتیک در کنترل ورم لنفاوی حکایت دارند.
اندرو مک‌گوایر، متخصص کایروپراکتیک و بنیان‌گذار بازیابی ستون فقرات و تندرستی، به اپک تایمز گفت: «مراقبت‌های کایروپراکتیک با تراز کردن ستون فقرات و کاهش تنش ماهیچه‌ها و مفاصل که باعث اعمال فشار به بافت‌ها و جریان لنفاوی می‌شود، به کنترل ورم لنفاوی کمک می‌کنند.»
مک‌گوایر گفت: «بسیاری از بیمارانی که به مطب ما مراجعه می‌کنند، با انجام تمرینات اصلاحی منظم با بهبود ورم لنفاوی و تورم اندام تحتانی خود مواجه می‌شوند.»
فیزیوتراپی نیز راهکار مؤثری برای حمایت از بیماران مبتلا به ورم لنفاوی است.
مدی گریف، که در پی اخذ مدرک فیزیوتراپی است، به اپک تایمز گفت: «فیزیوتراپی می‌تواند نقش مهمی در کنترل ورم لنفاوی داشته باشد و باعث شود که خودتان مشکل‌تان را مدیریت کنید. بیماران می‌توانند با بانداژ اندام و ماساژ لنفاوی، نقش پررنگ‌تری در تخلیه مایع لنفاوی ایفا کنند. اگر ورم لنفاوی تحت کنترل قرار بگیرد، بیمار می‌تواند از پوشش‌های فشاری، ماساژ و تمریناتی استفاده کند که با افزایش تحرک به بهبود جریان لنفاوی کمک می‌کنند.»
رویکرد همه‌جانبه در قبال ورم لنفاوی
تحقیقات مربوط به ورم لنفاوی و التهاب، نویدِ راهبردهای درمانی مؤثرتر را می‌دهند. نکات اصلی به شرح زیر هستند:
- تمرکزتان را روی غذاهای کامل بگذارید: روی غذاهای کامل و فرآوری‌نشده از جمله میوه‌های کم‌قند مانند انواع توت، سبزیجات کم‌نشاسته مانند سبزیجات سبز، چربی‌های سالم (روغن زیتون، آووکادو و مغزها) و منابع پروتئینی باکیفیت مانند گوشت گاو، مرغ و ماهی تمرکز کنید.
- کاهش التهاب: مصرف غذاهای فرآوری‌شده، نوشیدنی‌های قندی و کربوهیدرات‌های تصفیه‌شده را به حداقل برسانید، زیرا همگی به افزایش التهاب دامن می‌زنند.
- رژیم کتوژنیک: رژیم کتوژنیک ممکن است برای شما مناسب باشد، بویژه اگر دائماً با تورم دست‌و‌پنجه نرم می‌کنید. یک متخصص طب کارکردی، متخصص تغذیه یا خوراک‌شناس که با سلامت متابولیک آشنایی داشته باشد، می‌تواند اطلاعات ارزشمندی را در اختیارتان بگذارد.
- ورزش: تمرینات منظم و کم‌فشار مانند پیاده‌روی، شنا یا دوچرخه‌سواری را امتحان کرده و آن را با تمرینات قدرتی ادغام کنید.
- نوشیدن آب: برای کمک به تخلیه مایع لنفاوی، آب زیادی بنوشید.
- استفاده از نمک مناسب: مک‌گوایر می‌گوید از نمک خوراکی فرآوری‌شده اجتناب کنید و به‌جای آن از نمک دریایی سلتیک استفاده کنید که سرشار از مواد معدنی است.
- مشورت گرفتن درباره راهبردهای تغذیه: متخصص مراقبت‌های بهداشتی می‌تواند شما را به‌صورت شخصی راهنمایی کند و روند پیشرفت شما را زیر نظر بگیرد.
هیچ رویکرد واحدی وجود ندارد که در مورد همه مؤثر باشد، اما اگر زیر نظر متخصص به جستجوی راهکارهای شخصی‌سازی‌شده و همه‌جانبه بپردازید، کیفیت زندگی‌تان به شکل قابل‌توجهی بهبود پیدا می‌کند.
ورم لنفاوی ممکن است طاقت‌فرسا باشد، اما اوضاع همیشه به همین منوال نمی‌ماند. افراد آسیب‌دیده می‌توانند با دریافت مراقبت و حمایت مناسب تحرک و استقلال خود را بازیابی کنند.
آن خانمی که زمانی بسیار آدم فعالی بود، می‌تواند از یوگای ملایم یا آب‌درمانی لذت ببرد و آن بیماری نیز که از سرطان جان سالم به در برد، می‌تواند علائم خود را با رژیم کتوژنیک، پوشش فشاری و ورزش کنترل‌شده مدیریت کند. ورم لنفاوی ممکن است مسیر زندگی شما را دگرگون کند، اما لزومی ندارد که زندگی‌تان را از معنا و شادی تهی کند.
