نویسنده: دکتر آنتونیو گراسفو
کنگره ایالات متحده هشدار داده که چین در حیطه دریانوردی و کشتی‌سازی از آمریکا پیشی خواهد گرفت که باعث شد دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، ابتکار عمل جدیدی را در زمینه کشتی‌سازی در دستور کار قرار دهد.
رهبران نظامی و سیاسی بیش از یک قرن است که به اهمیت برتری نیروی دریایی و کشتیرانی پی برده‌اند.
فرانکلین دلانو روزولت، که ابتدا به‌عنوان دستیار وزیر نیروی دریایی (۱۹۲۰-۱۹۱۳) و سپس به‌عنوان سی‌و‌دومین رئیس‌جمهور آمریکا (۱۹۴۵-۱۹۳۳) در جریان جنگ جهانی دوم خدمت می‌کرد، گفت: «برنامه کشتی‌سازی ما اعم از کمیسیون دریانوردی و نیروی دریایی، پاسخ به متجاوزانی است که آزادی ما را هدف می‌گیرند.»
آمریکا به‌رغم اطلاع از این موضوع در حیطه کشتی‌سازی از رقیب اصلی خود یعنی حزب کمونیست چین عقب افتاده است. ناوگان تجاری چین با بیش از ۵ هزار و ۵۰۰ کشتی بسیار بزرگ‌تر از ناوگان دریایی تجاری آمریکا است که بین ۸۰ تا ۱۷۹ کشتی خصوصی دارد که بسته به ضوابط ناوگان با پرچم ایالات متحده تردد می‌کنند.
از این گذشته، نیروی دریایی «ارتش آزادی‌بخش خلق» در حال حاضر کشتی‌های بیشتری نسبت به نیروی دریایی آمریکا دارد و درمجموع از ۴۰۵ کشتی از جمله ۲۳۴ ناو جنگی برخوردار است. نیروی دریایی آمریکا دارای ۲۹۶ کشتی جنگی سرنشین‌دار از جمله شناورهای لجستیکی و پشتیبانی است که تنها ۲۱۹ فروند از آن‌ها در دسته ناوهای جنگی قرار می‌گیرند. با این‌حال، آمریکا به دلیل فناوری برتر و قابلیت‌های خود در زمینه آتش‌افروزی دست بالا را دارد.
چین در دو دهه گذشته در حیطه کشتی‌سازی به‌عنوان یک رهبر جهانی ظاهر شده و در حال حاضر بالغ بر نیمی از بازار کشتی‌سازی تجاری جهان را در اختیار دارد، اما سهم آمریکا به‌شدت کاهش یافته است. شرکت‌های کشتی‌سازی آمریکا در سال ۲۰۲۳ حدود ۶۴ هزار و ۸۰۹ تن ناخالص کشتی تجاری تولید کردند که حدود ۰.۱ درصد از مجموع ۶۴ میلیون و ۷۷۴ هزار و ۷۶۹ تن ناخالص کشتی‌سازی جهانی است.
یک شرکت کشتی‌سازی چینی تنها در سال ۲۰۲۴ بیش از کل صنعت کشتی‌سازی آمریکا از زمان جنگ جهانی دوم تا امروز کشتی تولید کرد. استیلای کشتی‌سازی چین عمدتاً به شرکت کشتی‌سازی دولتی چین نسبت داده می‌شود که از هم‌جوشی نظامی-غیرنظامی بهره می‌برد و از فروش تجاری برای پشتیبانی از توسعه نیروی دریایی استفاده می‌کند. بسیاری از متحدان آمریکا از جمله فرانسه، ژاپن و کره جنوبی همچنان از شرکت کشتی‌سازی دولتی چین خرید می‌کنند و به‌طور غیرمستقیم به تقویت رشد نظامی چین دامن می‌زنند.
اخیراً ائتلاف چند شرکت به رهبری بلک‌راک کنترل بنادر کلیدی مرتبط با چین را در نقاطی مانند کانال پاناما به دست گرفت تا اولین قدم برای مقابله با استیلای فزاینده رژیم چین در حوزه دریاها برداشته شود. ترامپ نیز متعهد شده که با راه‌اندازی دفتر کشتی‌سازی کاخ سفید برای تمرکز بر این موضوع و اعمال تعرفه و هزینه پهلوگیری برای کشتی‌های ساخت چین جانِ تازه‌ای به کشتی‌سازی آمریکا ببخشد.
در این راستا، دفتر نماینده تجاری آمریکا پیشنهاد اخذ هزینه‌ها و تدابیر ترجیحی جدید را برای مقابله با استیلای چین در حیطه لجستیک و تجارت دریایی مطرح کرده است. طرح این دفتر شامل اخذ کارمزد تا سقف ۱.۵ میلیون دلار برای پهلو گرفتن کشتی‌های ساخت چین در بنادر آمریکا و اخذ کارمزد ۱ میلیون دلاری از کشتی‌های چینی و همچنین اخذ کارمزد بیشتر از شرکت‌هایی می‌شود که کشتی‌های خود را از چین خریداری می‌کنند.
اتخاذ سیاست ترجیحی چندمرحله‌ای برای محموله‌های تجاری یکی دیگر از تدابیر کلیدی دولت است که مستلزم افزایش حجم صادرات آمریکا به واسطه کشتی‌های دارای پرچم ایالات متحده است. این افزایش از ۱ درصد آغاز می‌شود و ظرف مدت هفت سال به ۱۵ درصد می‌رسد. با این‌حال، این‌که کشتی‌های آمریکاییِ ساخت چین یا کشتی‌های دارای پرچم خارجی با قطعات چینی مشمول اخذ کارمزدهای جدید می‌شوند یا خیر هنوز مشخص نیست.
دفتر نماینده تجاری ایالات متحده براساس درخواست اتحادیه‌های کارگری به این نتیجه رسید که استیلای چین در صنعت دریایی با به حاشیه راندن شرکت‌های خارجی، کاهش رقابت‌پذیری و آسیب‌پذیر کردن زنجیره تأمین، فشار غیرمنصفانه‌ای به تجارت آمریکا وارد می‌کند. از این گذشته، حامیان اخذ کارمزدهای جدید استدلال می‌کنند که مقابله با استیلای چین در حیطه کشتی‌سازی برای جلوگیری از استفاده حزب کمونیست چین از برتری ناوگان دریایی و تجاری خود جهت شاخ و شانه کشیدن برای متحدان و مختل کردن تجارت جهانی ضرورت دارد.
در کپیتال هیل، مارک گرین، نماینده جمهوری‌خواه تنسی، جن کیگانز، نماینده جمهوری‌خواه ویرجینیا، و دان دیویس، نماینده دموکرات کارولینای شمالی، لایحه دوحزبی خود را برای تشکیل کمیسیون ملی در امور صنعت دریایی تقدیم مجلس کردند تا وضعیت کشتی‌سازی آمریکا را ارزیابی کرده و سیاست‌های پیشنهادی خود را برای احیای ظرفیت رقابتی آن ارائه کنند. کیگانز و دیویس بر نیاز به همکاری بخش دولتی و خصوصی جهت رسیدگی به چالش‌های مربوط به نیروی کار و زنجیره تأمین در بخش مستأصلِ کشتی‌سازی تاکید کردند.
در عین‌حال، برنامه پایگاه صنعتی دریایی که در سپتامبر ۲۰۲۴ برای احیای ظرفیت کشتی‌سازی و تعمیراتی آمریکا توسعه یافت، هزار و ۱۰۰ طرح سرمایه‌گذاری را در ۳۷ ایالت مدیریت کرده که از ساخت کشتی، ناو هواپیمابر و زیردریایی پشتیبانی می‌کنند. این گسترده‌ترین احیای صنعت دفاعی آمریکا از زمان جنگ جهانی دوم تاکنون بوده است. این برنامه اکنون زیر نظر متیو دی. سرمن، فرد منصوب ترامپ، که ریاست پایگاه صنعتی زیردریایی را در کارنامه کاری خود دارد، اجرا می‌شود. انتظار می‌رود که سرمن اهداف رئیس‌جمهور را در زمینه تولید به ثمر بنشاند.
به‌رغم حمایت گسترده رئیس‌جمهور آمریکا و بسیاری از نمایندگان کنگره، نگرانی‌هایی درخصوص امکان‌پذیریِ راهبرد کشتی‌سازی ترامپ وجود دارد. نیروی دریایی آمریکا قصد دارد تعداد ناوگان خود را از ۲۹۶ کشتی به ۳۸۱ کشتی جنگی افزایش دهد که طی سه دهه آتی به ده‌ها میلیارد دلار بودجه سالانه احتیاج دارد. در عین‌حال، تولید کشتی‌های تجاری به‌شدت مستلزم تأمین مالی است و از ساخت ۱۵ تا ۲۵ کشتی در سال در دهه ۱۹۷۰ به ساخت تنها ۵ کشتی یا کمتر کاهش یافته است.
با توجه به محدودیت‌های فعلی کشتی‌سازی آمریکا از جمله ناتوانی این کشور در تولید بهینه کشتی‌های تجاری بزرگ، بعضی از سناتورها خواستار برون‌سپاری ساخت کشتی‌های جنگی به کشورهای عضو ناتو و متحدان هند-آرام مانند ژاپن و کره جنوبی شده‌اند. در عین‌حال، شرکت‌های بزرگ کشتی‌سازی از جمله فینکانتیری ایتالیا از این پیشنهاد استقبال کرده‌اند که از پتانسیل آن برای اشتغال‌زایی و احیای پایگاه صنعتی حکایت دارد.
صرف‌نظر از محدودیت‌هایی که در حیطه مالی و لجستیکی وجود دارد، افزایش ظرفیت داخلی کشتی‌سازی آمریکا، بازسازی ناوگان تجاری و تقویت نیروی دریایی برای مقابله با بلندپروازی حزب کمونیست چین در راستای استیلای اقتصادی و دریایی در سطح جهانی یک امر ضروری است.
دیدگاه ارائه‌شده در این مقاله نقطه نظر نویسنده بوده و لزوماً منعکس‌کننده دیدگاه اپک تایمز نیست.
درباره نویسنده: دکتر آنتونیو گراسفو تحلیلگر اقتصادی چین است که بیش از ۲۰ سال را در آسیا سپری کرده است. آقای گراسفو فارغ‌التحصیل دانشگاه ورزش شانگهای است، دارای مدرک ام‌بی‌ای از دانشگاه شانگهای جیائوتنگ است و در دانشگاه نظامی آمریکا در رشته دفاع ملی تحصیل کرده است.
