مطالعات نشان می‌دهند که زوال عقل در افرادی که افت شنوایی دارند شایع‌تر است. با این‌حال، شیوع این عارضه در بین افرادی که از سمعک استفاده می‌کنند نسبت به دیگران کمتر است.
چشم‌ها و گوش‌های ما پنجره مغز هستند و هرگونه تغییر در بینایی و شنوایی می‌تواند نشانه زوال عقل باشد که درعمل از وجود مشکلات جدی‌تر حکایت دارد.
محققان در مطالعات اخیر دریافته‌اند که تغییرات بینایی و افت شنوایی با آلزایمر و زوال عقل ارتباط مستقیم دارند. این امر به محققان کمک می‌کند که به درک بهتری از ارتباط بین این‌دو حس و تغییرات مغز دست پیدا کنند. این یافته‌ها به انجام غربالگری کمک می‌کنند که می‌تواند شروع زوال عقل را در اولین فرصت در افراد پرخطر پیش‌بینی کند؛ آن‌قدر زود که حتی شاید بتوان از پیشرفت آن جلوگیری کرد.
بینایی و زوال عقل
مطالعه جدیدی که در قالب گزارشات علمی منتشر شده است، نشان می‌دهد که کاهش حساسیت بصری می‌تواند زوال عقل را ۱۲ سال قبل از ابتلا به آن پیش‌بینی کند.
محققان دانشگاه لافبوروی بریتانیا ۸هزار و ۶۲۳ فرد بالغ سالم را در نورفولک انگلستان مورد مطالعه قرار داده و آن‌ها را چندین سال تحت کنترل نگه‌داشتند. در پایان مطالعه، ۵۳۷ شرکت‌کننده به زوال عقل مبتلا شدند و بدین ترتیب متخصصان توانستند مشاهده کنند چه عواملی ممکن است از قبل قابل تشخیص باشند.
شرکت‌کنندگان در ابتدای این پژوهش در یک آزمایش بصری شرکت کردند. در این آزمایش شرکت‌کنندگان به محض مشاهده مثلثی که در میدانی از نقاط متحرک شکل می‌گرفت، باید دکمه‌ای را فشار می‌دادند. افرادی که به زوال عقل دچار شدند، در مشاهده این نقاط بسیار کندتر عمل می‌کردند.
محققان تصمیم گرفتند دلیل این مسئله را پیدا کنند.
آن‌ها به این فکر کردند که حساسیت بصری می‌تواند نشانه اولیه زوال عقل باشد، زیرا پلاک‌های آمیلوئید مرتبط با بیماری آلزایمر ممکن است ابتدا روی نواحی مرتبط با بینایی مغز تأثیر بگذارند، قبل از آن‌که بخش‌های مرتبط با حافظه بر اثر پیشرفت بیماری دچار آسیب شوند. از این‌رو، آزمایش‌های بینایی می‌توانند تغییرات را قبل از آزمایش حافظه شناسایی کنند.
براساس مقاله‌ای که نویسندگان مطالعه منتشر کردند، آلزایمر به شیوه‌های دیگری بر پردازش بینایی تأثیر می‌گذارد. برای نمونه، حساسیت کنتراست- توانایی دیدن طرح کلی اشیاء- و نحوه تشخیص رنگها- بویژه در طیف سبزآبی- در اوایل ابتلا به زوال عقل تحت تأثیر قرار می‌گیرد. این تغییرات ممکن است بدون اطلاع فرد رخ دهند.
نویسندگان می‌گویند یکی دیگر از نشانه‌های اولیه آلزایمر نقص در کنترل مهار حرکات چشم یا «کنترل مهاری» است. این یعنی عوامل حواس‌پرتی توجه ما را به خود جلب می‌کنند و باعث می‌شوند که تمرکز کردن برای ما به یک چالش بزرگ تبدیل شود. افراد مبتلا به آلزایمر در نادیده گرفتن عوامل حواس‌پرتی مشکل دارند که روی رانندگی و خطر تصادف تأثیر مستقیم دارد. نویسندگان می‌گویند در حال بررسی این موضوع هستند.
تشخیص چهره مشکل دیگری است که افراد مبتلا به آلزایمر با آن دست‌و‌پنجه نرم کنند. برخی از شواهد حاکی از آن هستند که افراد مبتلا به زوال عقل در مشاهده چهره‌های جدید به شکلی متفاوت و ناکارآمد عمل می‌کنند. تفاوت در پردازش چهره‌ها به الگوهای حرکتی چشم مربوط می‌شود که برای اسکن چهره شخصی که ملاقات کرده‌ایم از آن‌ها استفاده می‌کنیم. معمولاً وقتی با چهره جدیدی روبه‌رو می‌شویم، چشم‌ها صورت او را از بالا به پایین اسکن می‌کنند- از چشم‌ها تا بینی و از بینی تا دهان- تا از چهره‌اش نقشه‌برداری کنیم و بتوانیم او را راحت‌تر به خاطر بسپاریم.
پزشکانی که با بیماران مبتلا به زوال عقل کار می‌کنند، می‌توانند فرد مبتلا به این عارضه را در زمان ملاقات تشخیص دهند، زیرا این افراد اغلب سردرگم به نظر می‌رسند و محیط پیرامون یا چهره افرادی را که با آن‌ها صحبت می‌کنند اسکن نمی‌کنند. بی‌توجهی بیمار به اطلاعات باعث می‌شود یادآوری مکانی که در آن حضور داشته و کسی که با او صحبت می‌کرده دشوارتر شود و توضیح می‌دهد که چرا ممکن است دفعه بعد آن فرد را نشناسد.
نویسندگان می‌گویند مشکل تشخیص چهره در ابتدای زوال عقل می‌تواند نشانه تغییرات بصری باشد و لزوماً ربطی به مشکلات حافظه ندارد.
شنوایی و زوال عقل
شنوایی نیز بر ایجاد و پیشرفت زوال عقل تأثیر می‌گذارد. تحقیقات نشان داده‌اند که از دست دادن قوه شنوایی نه‌تنها شما را در معرض ابتلا به زوال عقل قرار می‌دهد، بلکه می‌تواند یکی از دلایل این بیماری باشد.
براساس گزارش کمیسیون لنست در سال ۲۰۲۰، افراد مبتلا به افت شنوایی بیشتر در معرض خطر ابتلا به زوال عقل قرار دارند و این گزارش افت شنوایی را یکی از مهم‌ترین عوامل خطر می‌داند.
دکتر فرانک لین، مدیر مرکز شنوایی و سلامت عمومی مدرسه بلومبرگ، در مقاله‌ای در وبسایت جانز هاپکینز به چند دلیل اشاره می‌کند:
- وقتی قوه شنوایی مختل می‌شود، مغز برای شنیدن به زحمت می‌افتد و منابع مورد نیاز دیگر قسمت‌های مغز- تفکر و حافظه- را مصرف می‌کند.
- افت شنوایی با کاهش حجم مغز همراه بوده و باعث کوچک شدن سریع‌تر مغز می‌شود.
- افت شنوایی باعث می‌شود که بسیاری از افراد از موقعیت‌های اجتماعی پرهیز کنند، زیرا امکان تعامل در این شرایط دشوارتر می‌شود. این درحالی است که تعاملات اجتماعی لازمه فعال ماندن مغز بویژه در سنین بالاتر هستند.
دانشمندان همچنین به بررسی این مسئله پرداختند که آیا درمان افت شنوایی با سمعک می‌تواند خطر ابتلا به زوال عشق را کاهش دهد یا خیر.
محققان دانشکده بهداشت بلومبرگ در دانشگاه جانز هاپکینز پاسخ را پیدا کردند. مطالعه آن‌ها در سال ۲۰۲۳ در مجله انجمن پزشکی آمریکا (جاما) منتشر شده است.
محققان در این مطالعه ۲هزار و ۴۱۳ داوطلب حاضر در مطالعه ملی سلامت و روند پیری را با استفاده از نمونه افراد بالای ۶۵ سال که تحت پوشش بیمه سلامت اقشار کم‌برخوردار- که نیمی از آن‌ها بالای ۸۰ سال سن داشتند- بودند، مورد بررسی قرار دادند.
محققان دریافتند که افت شدید شنوایی و زوال عقل ارتباط مستقیم دارند. آن‌ها همچنین متوجه شدند که زوال عقل در افرادی که از افت شنوایی متوسط تا حاد رنج می‌برند، ۶۱ درصد بیشتر از افرادی است که شنوایی طبیعی دارند.
آن‌ها دریافتند افرادی که از سمعک استفاده می‌کنند، شانس کمتری در ابتلا به بیماری دارند. از بین ۸۵۳ نفری که افت شنوایی متوسط تا حاد داشتند، آن‌هایی که از سمعک استفاده می‌کردند ۳۲ درصد کمتر دچار زوال عقل شدند.
آلیسون هوآنگ، نویسنده اصلی پژوهش در مقاله جانز هاپکینز گفت: «این پژوهش یافته‌های ما را در رابطه با ارتباط بین افت شنوایی و زوال عقل بهینه‌سازی کرده و از اقدامات بهداشت عمومی جهت بهبود دسترسی به مراقبت‌های شنوایی حمایت می‌کند.» خانم هوآنگ دارای مدرک دکترای بهداشت روان است و به‌عنوان دانشیار ارشد در بخش اپیدمیولوژی دانشکده بلومبرگ و مرکز شنوایی و سلامت عمومی فعالیت می‌کند.
مطالعه انتشاریافته در ژورنال جراحی گوش و حلق و بینی جاما در سال ۲۰۲۴ از نتایج مشابهی حکایت دارد. محققان با بررسی ۵۷۳هزار و ۸۸ نفر دریافتند که ارتباط قابل‌توجهی بین افت شنوایی و زوال عقل وجود دارد. این مطالعه نشان داد افرادی که افت شنوایی داشتند و از سمعک استفاده نمی‌کردند، نسبت به دیگر افراد گروه که از سمعک استفاده می‌کردند، شانس بیشتری برای برای ابتلا به این بیماری داشتند.
نویسندگان مطالعه می‌گویند نتایج آن‌ها نشان می‌دهد که افت شنوایی با افزایش خطر زوال عقل بویژه در افرادی که از سمعک استفاده نمی‌کنند همراه است. نتایج حاکی از آن هستند که استفاده از سمعک ممکن است از ایجاد و پیشرفت زوال عقل جلوگیری کند یا آن را به تأخیر بیندازد. نویسندگان همچنین اعلام کردند که ریسکِ برآوردشده در مطالعه حاضر کمتر از مطالعات قبلی بود که نشان می‌دهد به تحقیقات بیشتری نیاز داریم.
سخن پایانی
آلزایمر تقریباً ۶.۹ میلیون آمریکایی (و ۵۵ میلیون نفر در سراسر جهان) را درگیر خود کرده است. با توجه به این‌که موارد ابتلا به آلزایمر در سراسر جهان تا سال ۲۰۳۰ به ۷۸ میلیون نفر می‌رسد، اطلاعات به‌دست‌آمده از تحقیقاتی که در رابطه با نقش تغییرات بینایی و شنوایی در پیشرفت آلزایمر و زوال عقل انجام گرفته‌اند، راه را برای انجام غربالگری هموارتر می‌کنند که می‌تواند احتمال ابتلا به بیماری را سال‌ها قبل از ابتلای بیمار پیش‌بینی کند و شاید روزی باعث شود که بتوانیم به‌طور کلی از ابتلا به این بیماری جلوگیری کنیم.
