نویسنده: آندرس کور، کارشناس علوم سیاسی
ترکیه مهم‌ترین و همزمان یکی از بدترین متحدان آمریکا و ناتو محسوب می‌شود.
این کشور چندی پیش، از عبور دو کشتی مین‌یاب بریتانیایی که تسلیحات روسی را از کار می‌انداختند جلوگیری و به حمل‌و‌نقل غلات اوکراینی کمک کرد. ترکیه در سال گذشته با جلوگیری از عبور نفتکش‌ها در تنگه‌های خود به ایجاد مزاحمت برای غربی‌ها پرداخت.
ترکیه در سال ۱۹۵۲ به ناتو ملحق شد. این کشور که در قلب امپراتوری عثمانی سابق قرار دارد، به‌عنوان یک مرکز متمدن و بانفوذ و یکی از معدود متحدان مسلمان آمریکا نقش مهمی در منطقه ایفا می‌کند.
نیروی هوایی آمریکا از سال ۱۹۵۵ پایگاه هوایی اینجرلیک در ترکیه را به دست گرفته و جت‌های جاسوسی و جنگنده‌اش را از همین پایگاه برای مقابله با تهدیدات روسیه، ایران و تروریست‌ها به پرواز درمی‌آورد.
اما در مقطع حساس کنونی که فنلاند و سوئد به دنبال پیوستن به ناتو هستند، ترکیه مانع‌تراشی می‌کند و سعی دارد که از حق وتوی خود در این مسئله برای دریافت کمک علیه کُردها، که آن‌ها را تروریست می‌نامد و لغو محدودیت‌های مربوط به خرید اف-۱۶ و اف-۳۵ از آمریکا بهره‌برداری کند.
ترکیه کشوری نسبتاً فقیر است که به نفت ارزان‌قیمت روسیه متکی است که آن را با ۲۵ درصد تخفیف خریداری و پالایش کرده و به‌عنوان گاز ترکیه با نرخ بالاتر به فروش می‌رساند. این امر نشان می‌دهد که روابط بین روسیه و ترکیه بسیار نزدیک است. دسترسی ترکیه به اف-۳۵ می‌تواند باعث ورود این فناوری به روسیه شود که ممکن است در نهایت سر از چین درآورد.
آنکارا باور دارد که از معامله با هردو طرف و بهره‌برداری از مسائل جهانی به نفع خود سود می‌برد. اگر همه کشورهای عضو ناتو چنین رویکردی در پیش می‌گرفتند، دیگر ائتلافی در کار نبود که بتواند بین آمریکا و محور شرارت قدرتمند روسیه، چین، ایران و کره شمالی ایستادگی کند.
اوضاع همیشه به همین منوال نبوده است. آنکارا در حل‌و‌فصل مناقشات منطقه‌ای با سایر ملل و بازیگران مسلمان از جمله در افغانستان نقش بسزایی داشته و نیروهای خود را در قالب ناتو به این کشور گسیل کرده است. دولت ترکیه در بیست‌و‌نهم دسامبر از دستگیری ۱۸۹ نفر به اتهام ارتباط با تروریست‌های داعش خبر داد.
اما این کشور پس از حملات هفتم اکتبر به اسرائیل از حماس حمایت کرد. اعضای این گروه تروریستی که رجب طیب اردوغان آن‌ها را «مبارزان آزادی» می‌نامد، آزادانه در ترکیه فعالیت دارند. اسرائیل اعلام کرد که قصد دارد عوامل حماس را در کشورهای مختلف از جمله ترکیه تحت تعقیب قرار دهد. دولت ترکیه ۳۳ نفر را به اتهام ارتباط با سازمان اطلاعات اسرائیل بازداشت کرد.
تولید ناخالص داخلی ترکیه از ۲۰۲ میلیارد دلار در سال ۲۰۰۱ به ۹۵۸ میلیارد دلار در سال ۲۰۱۳ رسیده اما اقتصاد کشور از آن زمان تاکنون دچار رکود شده است. تولید ناخالص داخلی سرانه ۱۵ درصد کاهش دارد. به نظر می‌رسد دولت در واکنش به این مسئله اقدام به چاپ پول کرده است. نرخ تورم در حال حاضر به رقم شگفت‌انگیز ۶۵ درصد رسیده و بیشتر کارگران ترک کمتر از ۳۰۰ دلار در ماه درآمد دارند.
بخشی از این مشکل به اردوغان مربوط است که فرامین اقتصادی را صادر می‌کند و مورد حمایت عربستان سعودی، قطر و امارات متحده عربی قرار دارد که به‌عنوان سپری اسلامی در برابر نفوذ غرب و سکولاریسم ایستادگی می‌کنند. اردوغان در سال ۲۰۰۳ به نخست‌وزیری رسید، اما تنها با تغییر قانون اساسی کشور بود که توانست به‌رغم محکومیت کیفری به این سمت برسد. او در سال ۲۰۰۸ از طرح کودتایی نافرجام سخن گفت و از آن برای هدف قرار دادن مخالفان سکولار خود بهره‌برداری کرد.
اعتراضات سال ۲۰۱۳ و شورش نظامی بعدی با انجام اقدامات سرکوب‌گرانه با استفاده از گاز اشک‌آور و ضرب‌و‌شتم معترضان درهم شکسته شد. این دو رخداد بهانه‌ای شدند تا اردوغان به سرکوب گسترده جامعه مدنی از جمله فعالان سیاسی و مطبوعات بپردازد. ده‌ها هزار معلم، پلیس و کارمند دگراندیش اخراج و بیش از صد رسانه خبری تعطیل شدند و خودسانسوری به امری عادی بدل شد. اردوغان آن‌قدر جسارت پیدا کرده که به دادگاه قانون اساسی ترکیه حمله می‌کند و می‌خواهد قدرت آن را محدود کند.
سیاست‌های ملی‌گرایانه و اقتدارگرایی اردوغان به بهانه‌ای برای خیانت به متحدان ترکیه و شهروندان این کشور تبدیل شده است. در مقاله تحلیل‌گران مؤسسه کیتو آمده است: «به‌رغم آن‌که بارها ثابت شده که ترکیه متحد قابل اطمینانی نیست، این کشور همچنان میلیون‌ها دلار تسلیحات آمریکایی دریافت می‌کند. بدین طریق آمریکا سعی می‌کند، وفاداری‌ای را که ترکیه تمایلی به ابراز آن ندارد، با پول بخرد.»
آمریکا در نظر دارد که با فروش جنگنده‌های اف-۱۶ به ترکیه شرایط را برای الحاق فنلاند و سوئد به ناتو تسهیل کند؛ اما اف-۳۵ نباید به دست کشورهای با رهبری مستبد و غیر قابل اعتماد مثل ترکیه بیافتد.
نویسنده: آندرس کور، کارشناس علوم سیاسی
نظرات بیان شده در این مقاله نظرات نویسنده است و لزوماً منعکس کننده نظرات اپک تایمز نیست.
