Search
Asset 2

تاثیر کودتای شکست خورده ترکیه بر دموکراسی این کشور چیست؟

(Ozan Kose/AFP/Getty Images)
(Ozan Kose/AFP/Getty Images)

 

پس از شکست کودتای ۱۵ژوئیه که از سوی گروهی از ارتشیان صورت گرفت، اقدامات دولت ترکیه در سرکوب‌‌‏ مخالفان دولت و توطئه‌‌‏گران، بسیار سریع و گسترده بوده است. تنها ظرف مدت پنج روز، دولت بیش از ۵۰ هزار نفر را از پست‌‌‏های دولتی اخراج و ۹۰۰۰ نفر دیگر از جمله ۱۱۵ ژنرال، ۳۵۰ افسر، و در حدود ۴۸۰۰ نیروی نظامی را دستگیر کرد.

اما به گفته برخی ناظران، رئیس جمهور رجب طیب اردوغان، احتمالا درحال استفاده از این فرصت برای خاموش کردن صدای مخالفان و تلاش برای افزودن قدرت خود است. حال این پرسش مطرح است که این رویداد، برای دموکراسی در ترکیه به چه معناست؟

فتح الله گولن، روحانی اهل ترکیه که از سال ۱۹۹۹ در تبعیدی خودخواسته در پنسیلوانیا زندگی می‌‌‏کند، متهم به دست داشتن در این کودتاست.

طرفداران گولن جای پایی قوی در نهادهای دولتی از جمله ارتش، آموزش و پرورش و قوه قضائیه دارند.

سرکوب اخیر فراتر از جنبش گولن می‌‌‏رود.

رِوا گوجان

در سال ۲۰۰۰، گولن متهم به راه اندازی تشکیلاتی غیرقانونی به منظور تضعیف سکولاریسم در ترکیه شد.

هنگامی‌‌‏که اردوغان در سال ۲۰۰۲ به قدرت رسید، این دو مرد برای تغییر جهت سکولاریزم در دولت با یکدیگر همکاری کردند؛ اما پس‌‌‏از این‌‌‏که گولن شروع به تحت فشار قرار دادن و به چالش کشیدن اردوغان برای به چنگ آوردن قدرت کرد، آنها به دشمن یکدیگر تبدیل شدند. دشمنی‌‌‏ای که با تنش‌‌‏های سیاسی سال ۲۰۱۳ به اوج خود رسید.

با این حال، سرکوب اخیر فراتر از جنبش گولن می‌‌‏رود.

«مراد سِیرِک»، مشاور ارشد سیاسی امور اروپا در بنیاد دموکراسی، در مصاحبه با اسکای نیوز گفت: «باید ببینیم که این سرکوب‌‌‏ها به کودتا مربوط است یا این‌‌‏که اردوغان در واقع در حال استفاده از این فرصت برای سرکوب تمام چهره‌‌‏های سیاسی مخالف در تشکیلات دولت و سازمان‌‌‏های مختلف است.»

«رِوا گوجان»، معاون مدیر مرکز تجزیه و تحلیل جهانی در استراتفور که موسسه‌‌‏ای اطلاعاتی در زمینه جغرافیای سیاسی است، گفت: «اردوغان در انتخابات سال گذشته زمانی که در دور اول از کسب اکثریت آراء محروم شد، زنگ هشداری دریافت کرد که بسیار موجب نگرانی وی شد. به همین سبب برای افزایش قدرت ریاست جمهوری خود مجبور شد مسیر اضافه‌‌‏تری بپیماید.»

به گفته گوجان، این سرعت در دستگیری‌‌‏ها تعجب‌‌‏آور نیست. گفته می‌‌‏شود اردوغان اطلاعات مورد نیاز خود را قبل‌‌‏از ۱۵ ژوئیه جمع‌‌‏آوری کرده بود.

گوجان افزود: «ارتش تهدیدی بسیار حساس و مهم بود. اردوغان این را می‌‌‏دانست و به‌‌‏طور تدریجی درحال پاکسازی بود. کودتا دقیقا همان چیزی بود که او از آن واهمه داشت. اردوغان فقط احساس می‌‌‏کرد که قادر به انجام پاکسازی به ‌‌‏یکباره نیست، اما اکنون به سبب وقوع کودتا او این کار را کرد.»

محافظان دموکراسی

از سال ۱۹۶۰، ارتش ترکیه همیشه خود را نگهبان قانون اساسی سکولار معرفی کرده است و هر زمان که وضعیت کشور از کمی از سکولار فاصله می‌‌‏گرفت، قدرت را به دست می‌‌‏گرفتند.

با این وجود، حالا حتی منتقدان درازمدت دولت اردوغان، نقشه کودتا را که برای دموکراسی خطرناک است، محکوم کردند.

به گفته ناظران، اگر چه اردوغان به تضعیف پایه‌‌‏های سکولار جمهوری ترکیه متهم شده و شکست کودتا در واقع باعث تقویت نظام استبدادی وی خواهد شد، اما کودتای نظامی توانست ضربه‌‌‏ای شدید به دموکراسی این کشور بزند.

به همین دلیل است که حتی مخالفان رئیس‌‌‏جمهور و احزاب مخالف در برابر این توطئه متحد شدند.

برای مثال، شبکه سی‌‌‏ان‌‌‏ان ترکی که عموما موضعی ضد اردوغان دارد، هنگامی که اردوغان با استفاده از کانال خبری در فیس‌‌‏تایم از شهروندان خواست که برای مقابله با کودتاچیان نظامی به خیابان‌‌‏ها بیایند، نقش کلیدی در شکست کودتا ایفا کرد.

اما این بدان معنا نیست که آنها به طور کامل از رئیس جمهور حمایت می‌‌‏کنند.

صحنه‌‌‏های از حامیان دولت

تصاویر منتشر شده در شبکه‌‌‏های اجتماعی که نشان می‌‌‏داد افراط گرایان در جریان تظاهرات ضد کودتا در حمایت از دولت اسلامی شعار می‌‌‏دادند، و تصاویری از سربازی جوان که توسط این گروه‌‌‏ها سر بریده شد، مردم را به‌‌‏شدت مضطرب کرد. بسیاری از مردم این حوادث را در رسانه های اجتماعی محکوم کردند.

سِیرِک می‌‌‏گوید: «مخالف کودتا بودن لزوما دموکرات بودن شخص را نشان نمی‌‌‏دهد و لازم است که گام‌‌‏های بعدی اردوغان را مشاهده کنیم.»

یک حسابدار ۴۲ ساله از آنکارا که ترجیح می‌‌‏دهد ناشناس بماند، می‌‌‏گوید: «اعتماد کاهش یافته، تئوری‌‌‏های مختلفی در مورد منشاء کودتا وجود دارد، اطلاعات متناقض ترک‌‌‏ها را به تعجب واداشته و اطمینان به دستگاه حاکم بر کشور کاهش یافته است. هیچ سازمان و یا قدرتی که در این کشور بتوان به آن اعتماد کرد، وجود ندارد.»

یک کارآفرین اهل استانبول معتقد است: «ملت ما به ملتی هراسان تبدیل شده است. کل سیستم نظام سقوط کرده و اکنون به سمت رژیمی جدید در حرکتیم. احساس می‌‌‏کنم انگار در یک فیلم هستیم.»

او همچنین نگرانی‌‌‏هایش را درمورد سرکوب‌‌‏های اعمال شده برای ایجاد راه گریز امنیتی، مطرح کرد. سرکوب‌‌‏هایی که به‌‌‏واسطه آن هزاران نیروی نظامی و امنیتی از جمله فرماندهان و دریاسالاران دستگیر شدند.

او ادامه داد: «ارتش ما اکنون به‌‌‏قدری ضعیف است که در شگفتم که آیا قادریم در مقابل تهدیدات خارجی از کشورمان دفاع کنیم؟»

گوجان در گزارش ۱۹ ژوئیه خود می‌‌‏نویسد: «پس‌‌‏از شورشی در چنین مقیاس وسیع، ترکیه به زمانی طولانی برای بازسازی ارتش نیازمند است. طی سال‌‌‏های ۲۰۱۳ – ۲۰۱۱ ، صدها نیروی نظامی طرفدار گولن از ارتش پاکسازی شدند و حالا هزاران نفر از جمله فرماندهان ارشد، حذف شدند.»

گوجان افزوده: «شبه نظامیان کرد، گروه‌‌‏های چپ رادیکال و داعش، برای انجام حملات بیشتر و تغذیه نیروهای مخالف دولت، قادر خواهند بود از آسیب پذیری شدید ترکیه استفاده کنند. اعتماد رو به وخامت گذاشته و درنهایت این سرکوب می‌‌‏تواند دولت ترکیه را به حکومتی پلیسی تبدیل کند.»

دولت اعلام کرده مجازات اعدام را که در سال ۲۰۰۴ به‌‌‏منظور تلاش‌‌‏ برای پیوستن به اتحادیه اروپا لغو کرده بود، دوباره برقرار می‌‌‏کند.

گوجان معتقد است: «این مسئله‌‌‏ای قاطع برای کشور است، به‌‌‏خصوص اگر روزی طرفدار دولت باشید و روز بعد ممکن است به خیانت متهم شوید. بنابراین طبیعتا مردم از این اقدامات تنبیهی خشن کاملا وحشت‌‌‏زده خواهند شد.»

عواقب اقتصادی

تلاش برای کودتا خبری بد برای اقتصاد نیز هست.

«دنی رودریک»، استاد اقتصاد سیاسی بین‌‌‏الملل دانشگاه هاروارد در وب سایت Project Syndicate اظهار داشت: «اردوغان اخیرا دوستی عمیقی با روسیه و اسرائیل که به احتمال زیاد انگیزه به جریان انداختن مجدد سرمایه‌‌‏های خارجی و جذب گردشگر در پشت آن بود، برقرار کرد؛ اما درحال حاضر بعید است که این امیدها محقق شوند.»

رودریک افزود: «شکست کودتا نشان می‌‌‏دهد که اختلافات سیاسی این کشور عمیق‌‌‏تر از آن چیزی است که ناظران سیاسی معتقد بودند، به پیش می‌‌‏رود. این بعید است که فضایی جذاب برای سرمایه گذاران و گردشگران ایجاد شود.»

اخبار بیشتر

دیدگاه‌ خود را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

عضویت در خبرنامه اپک تایمز فارسی