سویا قرنهاست که غذای مردم آسیا مخصوصاُ چین بوده و چینیها آن را همراه با برنج به منظور غذای اصلی خود مصرف میکنند.
سویا در ایران بهنام، لوبیا روغنی، لوبیا چینی، سوژا و دانه سویا معروف است.
سویا گیاهی است یک ساله دارای ساقه پر شاخه، برگهای آن بیضی نوک تیز و سبز رنگ است. میوهی آن شبیه لوبیا است که در غلاف آن سه تا پنج دانه جدا از یکدیگر وجود دارد.
دانهی آن به رنگهای زرد، سفید، سیاه و خاکستری و خالدار است. دانهی سیاه سویا، بیشتر در طب گیاهی مصرف دارد و از دانه زرد رنگ آن بیشتر برای روغنگیری استفاده میکنند. سویا به علت داشتن پروتئین و مواد مغذی در تغذیه انسان به کار میرود.
سویا در چین خودرو رشد میکند و از این کشور به نقاط دیگر دنیا راه یافت و امروزه در اغلب نقاط دنیا کشت میشود.
از نظر ویتامینهای گروهB بسیار غنی و دارای مقداری از ویتامینهای K,D,E,Cو کمی کاروتین است. سویا همچنین دارای کلروفیل و آنتی بیوتیک بنام کاناوالین نیز است.
دانشمندان موفق شدهاند از لوبیای سویا یک نوع آنتی بیوتیک ارزان قیمت تهیه کنند که مورومیکس نامیده میشود و باکتریهای مضر روده را ازبین میبرد.
سویا از نظر مواد پروتئینی بسیار قوی است و در کشورهای فقیر به منظور جانشین گوشت استفاده میشود. همچنین بسیاری از گیاهخواران مواد مورد نیاز بدن خود، مخصوصاُ پروتئین را از سویا تأمین میکنند.
در جدول زیر سویا با گوشت گاو مقایسه شده است.
مواد سویا گوشت گاو
آب ۹/۸۷٪ ۷۴٪
پروتئین ۳۶/۶۷٪ ۲۳/۷۴٪
چربی ۱۷٪ ۲/۳٪
پتاسیم ۳/۱٪ ۵۴٪
اسید فسفریک ۱/۴۷٪ ۰/۶۶٪
فرآوردههای سویا زیاد و متنوع هستند؛ مانند شیر سویا، شیر بریده سویا ( پنیر سویا)، آرد سویا، بلغور سویا، سویای بوداده، پروتئین سویا، سس سویا، سویای تخمیر شده و جوانه سویا.
خواص سویا
- سویا مقوی و بادشکن است.
- سویا خنثی کننده مواد سمی است و در قدیم چینیها به گوشتهای مانده میزدند که با خوردن آن مسموم نشوند.
- دانه سویا باعث ترشح بیشتر شیره معده میشود و بنابراین خوردن آن هضم غذاهای پروتئینی را افزایش میدهد.
- دانه سویا مدر، تب بر و ضد سم است. در چین دانه سویا را به عنوان ضد سم استفاده میکردند.
- شیر سویا غذایی مفید برای کودکان است.
- برگهای گیاه سویا ضد سم مار است. اگر محل مارگزیدگی را با آن ماساژ دهید سم را دفع میکند.
- سویا کلسترول خون را پایین میآورد. اشخاصی که کلسترول بالا دارند باید بجای گوشت از سویا استفاده کنند.
- سس سویا ملین، خنک کننده وضد سم است و اگر به غذاهایی که تردید دارید سالم باشند بزنید سم آن را خنثی میکند و همچنین بوی گوشت را ازبین میبرد.
- سس سویا برای سوختگی پوست مفید است.
- اگر ادرار کسی به خون آلوده است سس سویا درمان کننده آن است.
- سس سویا درمان کننده اگزما و جذام است. و همچنین سویا خطر سقط جنین را در دوران بارداری کاهش میدهد.
- کسانی که مبتلا به بیماریهای قند هستند فرآوردهای سویا به تنظیم انسولین خون آنها کمک میکند.
- سویا مقدار تری گلیسرید خون را پایین میآورد.
- برای تمیز کردن شریانها از فرآوردههای سویا استفاده کنید. حتی آنها که مبتلا به تصلب شرائین و در معرض حمله قلبی هستند اگر از سویا استفاده کنند و گوشت را از برنامههای غذایی خود حذف کنند به زودی شریانهای آنها تمیز و جوان خواهد شد.
- سویا سنگ کیسه صفرا را شکسته وخارج میسازد و اگر از فراورده های سویا استفاده کنید در بدن شما سنگ کیسه صفرا تولید نخواهد شد. اگر سنگ کیسه صفرا دارید رژیم خود را با سویا تغییر دهید.
- سویا برای سلامت روده بزرگ و تنظیم تخلیه و دفع بسیار مفید است.
- سویا به منظور سوپ ضد سرطان در ژاپن استفاده میشود. این سوپ، میزو نامیده میشود. تحقیقات نشان داده که کسانی که از این سوپ میخورند کمتر به سرطان مبتلا میشوند.
- سویا از سرطان سینه جلو گیری میکند.
سویا منبع غنی هورمون استروژن (هورمون زنانه) است بنابراین می تواند جانشین هورمونهای مصنوعی در دوران یائسگی باشد. پس خانمها در این دوران بهتر است از فراوردهای سویا استفاده کنند.
هم اکنون ایالات متحده آمریکا بزرگترین تولیدکننده سویا است و تقریباُ دوسوم محصولات کل دنیا را تولید میکند. هرچند بیشتر سویای تولید شده در آمریکای شمالی جزو محصولات اصلاح ژنتیکی شده است.
برگرفته از کتاب یکصد گیاه معجزهگر ( تالیف دکتر سهراب خوشبین)
اپکتایمز در ۳۵ کشور و به ۲۱ زبان منتشر میشود.