یک پژوهش جدید نشان داده که آب گازدار می‌تواند بخشی (جزئی) از یک رژیم غذایی کاهش وزن باشد.
قدمت آب گازدار یا سودا به اواخر دهه ۱۸۰۰ بازمی‌گردد که به دلایل مختلف محبوبیت پیدا کرد. زمانی به اشتباه تصور می‌شد که آب گازدار از بیماری جلوگیری می‌کند. از این‌رو، مردم در سفرهای دریایی خود آب گازدار می‌بردند که طعم بهتری هم نسبت به آب عادی داشت. آب گازدار این روزها در بین افرادی که به تأثیر احتمالی آن در کاهش وزن دل بسته‌اند، محبوبیت پیدا کرده است.
براساس گزارشی که اخیراً انتشار یافته، آب گازدار در حد متوسط به افزایش اثرات لاغری کمک می‌کند. اما پژوهشگری که این گزارش را تنظیم کرده، گفته که این تأثیر به‌قدری ناچیز است که نباید آن را ملاک قرار دهیم.
دکتر فیلیس پوبی، متخصص کاهش وزن ژنتیکی و مؤسس و متخصص طب چاقی در اسلیم سیگنال، که نقشی در پژوهش اخیر نداشته، در ایمیلی به اپک تایمز گفت: «برای کاهش وزن پایدار لازم است که از تغییرات موقت یا اثرات ناچیز و نادر عبور کنیم.»
آب گازدار و کاهش وزن
آب گازدار حاوی دی‌اکسید کربن است. برخی از نمونه‌های موجود در بازار- از جمله آب‌میوه‌های گازدار، سودای رقیق‌کننده و آب تونیک- در فشار بالا تحت فرایند تزریق دی‌اکسید کربن قرار می‌گیرند. آب معدنی هم نمونه دیگری است که از آب چشمه تأمین شده و به‌طور طبیعی گازدار است. بعضی از آب‌های گازدار حاوی طعم‌دهنده‌های «طبیعی» یا مصنوعی هستند که ممکن است برای سلامتی مضر باشند. آب تونیک افزودنی بیشتری نسبت به دیگر محصولات دارد، زیرا حاوی شیرین‌کننده، مواد معدنی و کینین است که طعم آن به تلخی می‌زند.
آکرا تاکاهاشی در گزارش اخیر خود که در ۲۰ ژانویه در مجله تغذیه، پیشگیری و سلامتی بی‌ام‌جی انتشار یافت، به بررسی تحقیقات قبلی پرداخت که نشان می‌دهند آب گازدار سطح قند خون را پایین می‌آورد، احساس سیری ایجاد می‌کند و سرعت هضم غذا را افزایش می‌دهد. از آن‌جا که این موارد درعمل به کاهش وزن کمک می‌کنند، آب گازدار به‌عنوان یک عامل کمکی برای لاغری شناخته می‌شود. از این‌رو، تاکاهاشی آب گازدار را با دقت بیشتری مورد ارزیابی قرار داد تا نقش ادعایی آن را در کاهش وزن اعتبارسنجی کند.
او دو دلیل آورد که چرا آب گازدار باعث کاهش وزن می‌شود.
او در ایمیلی به اپک تایمز نوشت: «دلیل اول این است که احساس سیری ناشی از نوشیدن آب گازدار می‌تواند حجم غذای مصرفی را کاهش دهد که میزان کالری دریافتی را هم به حداقل می‌رساند.»
تصور می‌شود که احساس سیری (پری) از خواص فیزیکی آب گازدار نشأت می‌گیرد. دی‌اکسید کربن آزادشده از طریق حباب‌ها، معده را پر کرده و گیرنده‌های کششی را تحریک می‌کند. این گیرنده‌ها از طریق عصب واگ به مغز سیگنال می‌فرستند و باعث می‌شوند که احساس سیری کنید. عصب واگ به تنظیم هضم غذا و دیگر امور غیرارادی کمک می‌کند. به عقیده تاکاهاشی، این فرضیه در آینده به تحقیقات جداگانه‌ای نیاز دارد.
دلیل دیگری که در رابطه با پتانسیل آب گازدار در کاهش وزن مطرح می‌شود، توانایی کالری‌سوزی آن است. تاکاهاشی برای اعتبارسنجی این فرضیه نوشیدن آب گازدار را با دیالیز کلیه مقایسه کرد که مواد زائد و آب مازاد را از کلیه‌ای که دیگر عملکرد طبیعی ندارد خارج می‌کند. دیالیز کلیه باعث قلیایی (حالت باز) شدن خون شده و دی‌اکسید کربن تولید می‌کند.
تاکاهاشی دریافت که دی‌اکسید کربن موجود در آب گازدار در فرایندی مشابه جذبِ جداره معده شده و به‌سرعت به ماده قلیایی بی‌کربنات تبدیل می‌شود که در گلبول‌های قرمز وجود دارد. فرایند قلیایی‌سازی با فعال شدن چند آنزیم خاص در گلبول‌های قرمز باعث تسریع روند جذب و مصرف گلوکز می‌شود. این فرایند همچنین باعث افزایش کالری‌سوزی می‌شود، اما تأثیر آن بسیار ناچیز است.
تاکاهاشی در ایمیلی نوشت: «در نتیجه، آب گازدار چیزی نیست که به‌تنهایی باعث کاهش وزن شود. شما باید آن را در سبک زندگی سالم خود با یک رژیم غذایی متعادل و ورزش منظم ادغام کنید، نه آن‌که آب گازدار را به‌عنوان یک عامل کاهش وزن در نظر بگیرید.»
مزایای متفرقه
یک کارآزمایی بالینی که در سال ۲۰۰۲ در مجله اروپایی امراض گوارشی و هپاتولوژی انتشار یافت، نشان داد که آب گازدار به تسکین بعضی از ناراحتی‌های گوارشی کمک می‌کند. محققان ۲۱ فرد مبتلا به سوءهاضمه (احساس درد و ناراحتی در قسمت فوقانی شکم) و یبوست را به دو گروه تقسیم کردند. یک گروه به مدت ۱۵ روز آب گازدار و گروه دیگر آب معمولی نوشیدند. گروه آب گازدار از نظر سوءهاضمه و یبوست به شکل قابل‌توجهی بهبود پیدا کرد.
لازم به ذکر است که این کارآزمایی شواهدی دال بر تأثیر آب گازدار در قبال مشکلات گوارشی ارائه نکرده است. در این مورد به تحقیقات بیشتری نیاز داریم.
معایب آب گازدار
معایب نوشیدن آب گازدار شامل عوارض جانبی و ناتوانی در کمک به کاهش وزن در مواردی است که به‌تنهایی مصرف می‌شود.
عوارض جانبی
تاکاهاشی در گزارش خود نوشت که نوشیدن آب گازدار با عوارضی مانند گاز معده، نفخ و بعضاً تشدید علائم مرتبط با بیماری‌های گوارشی از جمله رفلاکس معده و سندرم روده تحریک‌پذیر همراه است. او به همه توصیه می‌کند که برای کاهش ناراحتی‌ها در حد اعتدال آب گازدار بنوشند.
پزشکان نیز به افرادی که عمل جراحی کاهش وزن انجام داده‌اند توصیه می‌کنند که از نوشیدن آب گازدار خودداری کنند، زیرا گاز آن باعث بزرگ شدن کیسه معده و درد می‌شود.
نوشیدن آب گازدار به‌تنهایی کفایت نمی‌کند
پوبی تأیید کرده که آب گازدار چیزی نیست که به‌تنهایی باعث کاهش وزن شود و دلایل زیر را برای ناکافی بودن آن مطرح کرده است:
- تأثیر حداقلی بر سوخت‌و‌ساز: افزایش جذب گلوکز به واسطه گلبول‌های قرمز جزو اثرات متابولیک موضعی بوده و تأثیر قابل‌توجهی بر مصرف کلی انرژی یا چربی‌سوزی- که عوامل اصلی کاهش وزن هستند- ندارد.
- سیری کوتاه‌مدت: تأثیر گاز به کاهش موقت مقدار کالری دریافتی کمک می‌کند. با این‌حال، بعید است که در درازمدت دوام داشته باشد یا به عوامل مؤثر بر گرسنگی و اشتها مانند عدم تعادل هورمونی یا کمبود مواد مغذی رسیدگی کند.
- فاقد تأثیر بیولوژیک: افزایش و کاهش وزن تحت تأثیر عوامل پیچیده‌ای قرار دارند که از جمله می‌توان به ژنتیک، هورمون‌ها، سلامت روده و سبک زندگی اشاره کرد. آب گازدار تأثیری بر علل ریشه‌ای ندارد.
رویکرد بهتر
دکتر راج داسگوپتا، متخصص داخلی، ریه، مراقبت‌های ویژه و طب خواب و مشاور پزشکی مرکز «مطالعات ورزش در گاراژ»، در ایمیلی به اپک تایمز گفت که آب گازدار ممکن است اندکی مؤثر باشد.
او نوشت: «آب گازدار می‌تواند میل شما را به نوشیدنی‌های قندی کاهش دهد که برای کاهش کالری دریافتی عالی است. اما از آن‌جا که تأثیر آن بر کاهش وزن ناچیز است، توصیه من این است که به آب گازدار به‌عنوان راهبرد اصلی کاهش وزن تکیه کنید و آن را به چشم یک عامل کمکی ببینید، نه اصلی.»
افرادی که در کاهش وزن جدی هستند، باید روی عادت‌های زیر تمرکز کنند که در درازمدت نیز مؤثر هستند:
- پایبندی به وعده‌های غذایی متعادل با سبزیجات فراوان، پروتئین بدون چربی و چربی‌های سالم.
- توجه به اندازه وعده‌ها.
- فعالیت: پیاده‌روی، رفتن به باشگاه یا کارهای مفرحی که از انجام آن‌ها لذت می‌برید.
- خواب کافی و کنترل استرس. این موارد اغلب نادیده گرفته می‌شوند، اما تفاوت قابل‌ملاحظه‌ای ایجاد می‌کنند.
«شما می‌توانید آب گازدار را در برنامه روزانه خود بگنجانید، اما پیشرفت واقعی به لطف عادت‌های پایداری حاصل می‌شود که می‌توانید به آن‌ها پایبند بمانید.»
