نویسنده: مایک فردنبرگ
برتری در حوزه نظارت فضایی و امکان محافظت از این توانمندی نقش تعیینکنندهای در مناقشات آتی بین آمریکا و چین دارند. اکنون به نظر میرسد که چین در این نبرد حیاتی در مسیر پیروزی قرار دارد.
چین در ۱۱ ژانویه ۲۰۰۷ از یک نابودگر مبتنی بر انرژی جنبشی که روی یک موشک بالستیک تعبیه شده بود، برای انهدام ماهواره قدیمی۹۰۰ کیلوگرمی هواشناسی قطبی فنگ یون ۱سی در ۸۶۸ کیلومتری بالای زمین استفاده کرد. این اقدام باعث ایجاد یک میدان زباله بزرگ شد که ماهوارههای دیگر را به خطر میاندازد. چین از آن زمان به تلاش خود برای توسعه جنگافزارهای ضدماهواره سرعت بیشتری بخشیده است.
چین ادعا میکند که با نظامیسازی فضا مخالف است، اما به توسعه قابلیتهایی مشغول است که به این کشور اجازه میدهند ماهوارهها را نابود یا غیرفعال کند. یکی از مهندسان جبهه شمالی ارتش آزادیبخش خلق در اواسط ۲۰۲۱ در مصاحبهای گفت که ارتش آزادیبخش سه موشک زمین به فضا- دیان-۱، دیان-۲ و دیان-۳- دارد که میتوانند با حمل تسلیحات ضدماهواره در مدارهای پایین، میانه و بالای زمین حرکت کنند. این آزمایشها و گزارشها، در کنار اقدامات اخیر، از عزم رژیم چین در توسعه قابلیتهایی حکایت دارد که به این کشور اجازه میدهند ماهوارههای نظامی و تجاری آمریکا را نابود یا غیرفعال کند.
از این گذشته، چین جدا از قابلیت نابودسازی ماهوارهها با استفاده از نابودگرهای مبتنی بر انرژی جنبشی که از سطح زمین پرتاب میشوند، در حال توسعه جنگافزارهای الکترونیکی است که ماهوارهها را مختل یا غیرفعال میکند. چین «ماهوارههای نابودگری» را به فضا پرتاب کرده که میتوانند در کنار ماهوارههای دیگر مانور بدهند و آنها را رصد کنند یا از بین ببرند. این قابلیتها و دیگر توانمندیها در گزارش مرکز مطالعات راهبردی و بینالمللی تشریح شدهاند.
پیشرفت تهاجمی رژیم چین در زمینه جنگافزارهای ضدماهواره، در کنار تعهد یکجانبه دولت بایدن مبنی بر عدم آزمایش تسلیحات ضدماهواره صعود مستقیم، بدین معنی است که چین نهتنها فاصله خود را با آمریکا کاهش میدهد، چنانکه در مورد تسلیحات مافوق صوت شاهد بودیم، در زمینه جنگافزارهای ضدماهواره نیز از آمریکا پیشی گرفته یا به زودی پیشی میگیرد.
اکنون این پرسش مطرح میشود که آیا رژیم چین، بهرغم اظهارات متعدد مبنی بر مخالفت با نظامیسازی فضا، درصورت وقوع جنگ بر سر تایوان از این سلاحها استفاده خواهد کرد؟ کسی پاسخ دقیق را نمیداند، اما تصورِ اینکه پکن از هیچ ابزاری برای پیروزی در جنگ تایوان استفاده نکند، دشوار است.
صرفنظر از اینکه جنگافزارهای ضدماهواره چین فقط برای جلوگیری از آمریکا در استفاده از جنگافزارهای ضدماهواره توسعه یافتهاند یا خیر، پکن بسرعت در حال توسعه دیگر جنگافزارهای ماهوارهای است که بهطور حتم در درگیریها از آنها استفاده خواهد کرد. چین چهارمین موشک جیلونگ-۳ با سوخت جامد را در ۲۴ سپتامبر از روی دریا شلیک کرد و هشت ماهواره حسگر از راه دور دیگر را به مدار خورشیدهمگام فرستاد. این چهلمین پرتاب چین در سال ۲۰۲۴ است و شرکت علوم و فناوری هوافضای چین را در جایگاهی قرار داده که میتواند رکورد ۶۷ پرتاب سال ۲۰۲۳ خود را بشکند. با توجه به سیاست کاربرد دوگانه چین در تولید ماهوارههایی که با مقاصد نظامی و غیرنظامی مورد استفاده قرار میگیرند، اکثر ماهوارههای چین کاربرد نظامی دارند.
در این راستا، سرلشکر گرگ گنیون، معاون عملیات فضایی آمریکا، در ۲ مه ۲۰۲۴ هشدار داد که چین در حال استقرار شبکه بزرگی از ماهوارههای حسگر از راه دور است که برای هدف گرفتن نیروهای آمریکایی درصورت دفاع از تایوان به کار گرفته میشوند و اینکه بیش از ۵۰ درصد از ۴۰۰ ماهوارهای که چین طی دو سال گذشته در مدار قرار داده است، برای رهگیری زمین طراحی شدهاند. ماهوارههای باقیمانده ممکن است بهطور مشخص چیزی را روی زمین رهگیری نکنند، اما این بدین معنی نیست که نتوان از آنها در حیطه نظامی از جمله ایستگاههای ارتباطی یا اطلاعات الکترونیک استفاده کرد.
چین جدا از جدیتی که در پیشی گرفتن از آمریکا از خود نشان داده، در اکتبر ۲۰۲۳ اعلام کرد که تا پایان سال ۲۰۲۵ بهجای ۱۳۸ ماهوارهای که برای تولید آنها برنامهریزی کرده، ۳۰۰ ماهواره توانمند جیلین-۱ را در فضا مستقر خواهد کرد. این درحالی است که قدرت و پیچیدگی ماهوارههای چینی بسرعت افزایش یافته است.
محققان چینی در مقالهای که در آوریل ۲۰۲۳ در چین منتشر شد، مدعی شدند ماهوارههایی دارند که میتوانند تجهیزات نیروی دریایی آمریکا را در لحظه رهگیری کنند.
محققان ادعا میکنند که یکی از ماهوارههای آنها (بدون ذکر نام) توانسته ناو یواساس ترومن- ناو هواپیمابر کلاس نیمیتز- را بهطور خودکار شناسایی و رهگیری کند. این ماهواره ناو ترومن و هفت کشتی اسکورت آن را رهگیری و مختصات مکانی دقیق ناو ترومن را بهطور مداوم برای پکن ارسال میکرد.
اگر نیروهای موشکی بالستیک ضدکشتی چین واقعاً به توانایی رهگیری و مخابره لحظهای اطلاعات دست پیدا کرده باشند، میتوان گفت که رژیم دامنه و قدرت «زنجیره کشتار» خود را افزایش داده و نیروی دریایی آمریکا را در گوشه و کنار تایوان به خطر میاندازد.
به گفته محققان چینی، توانایی این ماهواره در خلق دادههای قابل پیگیری به توانایی آن در استفاده از الگوریتمهای کارآمد هوش مصنوعی و سختافزار تخصصی و اختصاصی هوش مصنوعی برای پردازش دادههای تصویری مربوط میشود. از این اطلاعات میتوان برای ارائه دادههای مربوط به هدفگیری دقیق و لحظهای استفاده کرد که به چین اجازه میدهد موشکهای ضدکشتی قدرتمند دیاف-۲۱دی یا دیاف-۲۶ خود را به سمت کشتیهای درحال حرکت پرتاب کند.
چین همچنین قصد دارد ۳۰۰ ماهواره جیلین-۱ را تا سال ۲۰۲۵ در فضا مستقر کند. این ماهوارههای ارزان و کوچک به لطف پیشرفت هوش مصنوعی توانستند هواپیمایی را رهگیری کنند که بسیاری میگویند اف-۲۲ بوده است.
درمجموع، قابلیتهای جدید به این معنی هستند که چین میتواند اقیانوسهای پهناور را برای شناسایی و رهگیری خودکار کشتیها و ارسال مختصات لحظهای آنها به مراکز موشکی تحت پوشش قرار دهد. این قابلیتها توانایی چین را برای آغاز و ادامه «زنجیره کشتار» لازم برای حمله موفق به ناوها یا دیگر کشتیهای نیروی دریایی آمریکا که در اقیانوسها مانور میدهند، بهبود میبخشد. اگر این قابلیتها را به آزمایش دو موشک بالستیک ضدکشتی مافوق صوت- ماک ۱۰ دیاف-۲۱دی و ماک ۱۸ دیاف-۲۶بی- که با موفقیت به یک کشتی درحال حرکت اصابت کردند اضافه کنید، به این نتیجه میرسید که چین میتواند ناوهای آمریکایی را پیش از آنکه به محدوده کمک به تایوان برسند، با موشکهای مافوق صوت «ضدناو» مورد اصابت قرار دهد.
در راستای ماهوارههای شرکت علوم و فناوری هوافضای چین، شرکت فناوری اسپیسکام شانگهای برنامه «صورت فلکی هزار بادبان» خود را کلید زده است. این شرکت قرار است هزاران ماهواره مشابه استارلینک را طی شش سال آتی در مدار پایین زمین مستقر کند. این ماهوارهها جدا از کاربردهای تجاری بهطور حتم مانند استارلینک- که این قابلیتها را در اختیار اوکراین قرار میدهد- کاربرد نظامی هم خواهند داشت.
البته هنوز درخصوص تواناییهای ماهوارهای و ضد ماهوارهای چین ابهاماتی وجود دارد اما دستکم گرفتن آنها نابخردانه است. با توجه به بالا گرفتن احتمال درگیری آمریکا با چین بر سر تایوان، برنامهریزان نظامی آمریکا باید این واقعیت را در نظر بگیرند که چین دستکم از جنگافزارهای گسترده ضدماهواره خود برای محافظت از ماهوارهها و هدف گرفتن کشتیهای نیروی دریایی و نابودسازی قابلیتهای نظارتی و تهاجمی آمریکا استفاده خواهد کرد. از اینرو، برنامهریزان نظامی آمریکا باید در تدابیر مقابله با چین که دستکم پنج سال پیش تصور میکردند میتوانند روی آنها حساب کنند، تجدیدنظر کنند.
دیدگاه ارائهشده در این مقاله نقطه نظر نویسنده بوده و لزوماً منعکسکننده دیدگاه اپک تایمز نیست.
درباره نویسنده: مایک فردنبرگ در زمینه فناوری نظامی و مسائل دفاعی و با تأکید بر بازسازی دفاعی مقاله مینویسد. او کارشناسی مهندسی مکانیک و کارشناسی ارشد مدیریت عملیات تولید دارد.
