اریتریتول ممکن است بر عملکرد عروق خونی اثر بگذارد. البته کارشناسان معتقدند که یافته‌های آن‌ها مقدماتی هستند و نیاز به تحقیقات بیشتری دارند.
تحقیقات اخیر نشان می‌دهند که این شیرین‌کننده محبوب و کم‌کالری، که معمولاً جزو شیرین‌کننده‌های سالم در نظر گرفته می‌شود، درعمل می‌تواند خطر حمله قلبی و سکته مغزی را چندبرابر کند.
یافته‌های مطالعات سلولی که در نشست فیزیولوژی آمریکا در سال ۲۰۲۵ منتشر شده‌اند، هنوز مورد داوری تخصصی قرار نگرفته‌اند، اما نشان می‌دهند که اریتریتول- که اغلب در شیرینی‌جات و محصولات آردی به کار گرفته می‌شود- می‌تواند بر عملکرد عروق خونی اثر بگذارد.
محققان هشدار داده‌اند که این شیرین‌کننده می‌تواند توانایی مغز را در تولید یک ترکیب حیاتی که به حفظ جریان خون سالم کمک می‌کند به حداقل برساند، اما معتقدند که برای نتیجه‌گیری قطعی درباره بی‌خطر بودن آن به تحقیقات بیشتری نیاز دارند.
افزایش تنش اکسایشی
محققان در این مطالعه دریافتند که وقتی سلول‌های مغز در معرض اریتریتول قرار می‌گیرند، دچار افزایش تنش اکسایشی می‌شوند. تنش اکسایشی به ناترازی رادیکال‌های آزاد و آنتی‌اکسیدان‌های بدن اطلاق می‌شود و می‌تواند اثرات مخرب مختلفی از خود به‌جا بگذارد که برای نمونه می‌توان به عارضه‌های مزمن مانند بیماری‌های قلبی عروقی، اختلالات عصبی، سرطان و بیماری‌های التهابی اشاره کرد.
از این گذشته، این سلول‌ها پس از مواجهه با اریتریتول، نیتریک اکسید کمتری تولید می‌کنند. از این‌رو، سطح نیتریک اکسید- ترکیبی حیاتی که باعث گشاد شدن عروق می‌شود- کاهش می‌یابد. به گفته نویسندگان، کاهش سطح نیتریک اکسید ممکن است خطر حمله قلبی و سکته مغزی را چندبرابر کند.
آبرن بری، دانشجوی کارشناسی ارشد دانشگاه کلرادو بولدر و نویسنده اصلی مطالعه حاضر، به اپک تایمز گفت: «در این مطالعه از الگوی معتبر سلول‌های اندوتلیال مغزی استفاده شده که برای بررسی اثرات مغزی-عروقی مناسب است.»
بری گفت که مطالعه او محدودیت‌های زیادی داشت. او توضیح داد که یافته‌ها مختصِ محیط آزمایشگاه بودند و ممکن است که با فعل‌و‌انفعالات مربوط به موجودات زنده تطابق نداشته باشند. این مطالعه همچنین بر مواجهه کوتاه‌مدت سه‌ساعته تمرکز داشت که باعث می‌شود تأثیر بلندمدت اریتریتول نامعلوم بماند. از این گذشته، اریتریتول با یک غلظت مشخص تحت آزمایش قرار گرفت که تشخیص ارتباط بین دوز و واکنش نهایی را دشوارتر می‌کند.
با این‌حال، او افزود که غلظت اریتریتول با شرایط فیزیولوژیکی انسان مطابقت داشت و مواجهه با این ترکیب از طریق رژیم غذایی را شبیه‌سازی می‌کرد.
بری گفت: «نتیجه اصلی تحقیقات ما این است که شیرین‌کننده‌های غیرمغذی مانند اریتریتول می‌توانند سلامتی ما را به خطر بیاندازند.» او هشدار داد که مردم باید از مقدار اریتریتول مصرفی روزانه خود آگاه باشند.
این یافته‌ها مشابه تحقیقات قبلی هستند که نشان دادند افرادی که اریتریتول بیشتری در بدن‌شان دارند، به احتمال فراوان طی سه سال آتی دچار یک عارضه قلبی-عروقی شدید مانند حمله قلبی، سکته مغزی یا مرگ می‌شوند. با این‌حال، تحقیقات قبلی تنها از یک ارتباط ساده حکایت داشتند و نتوانستند رابطه علت و معلولی را به اثبات برسانند.
مطالعه بعدی محققان در کلینیک کلیولند نشان داد که اریتریتول باعث می‌شود سلول‌هایی که عاملِ لخته شدن خون هستند، فعال‌تر شوند.
اریتریتول ماده‌ای طبیعی است که در دسته الکل‌های قندی قرار می‌گیرد. اریتریتول از شکر به دست می‌آید، اما نه شکر است و نه الکل. اریتریتول همه چیز را شیرین می‌کند، اما سطح قند خون را بالا نمی‌برد و کالری اندکی دارد. از این‌رو، به جایگزین محبوب شکر در غذاهای فرآوری‌شده تبدیل شده است.
بدن نیز به‌طور طبیعی اریتریتول را به‌عنوان محصول جانبی سوخت‌و‌ساز گلوکز تولید می‌کند که البته مقدار آن بسیار ناچیز است.
امیلی فیور، متخصص تغذیه در مرکز بهداشتی نورث‌ول، به اپک تایمز گفت: «غذاهای فرآوری‌شده حاوی الکل‌های قندی به‌راحتی باعث بیش‌مصرفی اریتریتول می‌شوند.» او افزود: «اریتریتول در این خوراکی‌ها با غلظتی به کار گرفته می‌شود که دست‌کم هزار برابر بیشتر از اریتریتول طبیعی موجود در غذا یا بدن انسان است.»
فیور افزود که شناسایی محصولات حاوی اریتریتول کار دشواری است، زیرا سازمان غذا و دارو این شیرین‌کننده را بی‌خطر می‌داند و درج نام آن در برچسب محصولات الزامی نیست.
جدا از غذاهای فرآوری‌شده، اریتریتول به‌طور طبیعی در میوه‌های مختلف مانند انگور، گلابی و انواع ملون، و در غذاهای تخمیری مانند سس سویا، آبجو و شراب هم یافت می‌شود. اریتریتول موجود در میوه‌ها و غذاهای تخمیری فوق نسبت به اریتریتول موجود در شیرین‌کننده‌های تجاری و غذاهای فرآوری‌شده ناچیز است.
نیاز به تحقیقات بیشتر
دکتر چارلز داینرستین، مدیر مرکز درمانی شورای علوم و سلامت آمریکا، به اپک تایمز گفت که «بیرون کشیدن یک نتیجه مهم از دلِ این یافته‌ها دشوار است» و افزود که «این مطالعه هنوز عمومی نشده و صرفاً اطلاعات محدودی در بیانیه مطبوعاتی ارائه شده است.»
او به چندین محدودیت این مطالعه اشاره کرد که از جمله می‌توان به نامعلوم بودن مدت مواجهه سلول‌ها با اریتریتول اشاره کرد و این‌که آیا شرایط آزمایشگاهی با مصرف واقعی این شیرین‌کننده مطابقت داشتند یا خیر.
داینرستین گفت: «بررسی‌ها در سطح سلول‌های ریزعروقی مغزی انجام گرفته که در حفظ یکپارچگی سد خونی مغزی نقش دارند. از این‌رو، با یک پیشرفت بزرگ در پاتوفیزیولوژی طرف هستیم که علت افزایش خطر حمله قلبی را توضیح می‌دهد. با این‌حال، ارتباط با سکته مغزی منطقی‌تر به نظر می‌رسد.»
از این گذشته، مغز از یک سد خونی مغزی برخوردار است که وظیفه محافظت از مغز در برابر مواد مضرِ جریان خون را برعهده دارد. از آن‌جا که ساختار این سد از چربی تشکیل شده است، مولکول‌های محلول در آب مانند اریتریتول به سختی از آن عبور می‌کنند.
از این‌رو، برای تشریح تأثیر اریتریتول بر سلامتی به تحقیقات بیشتری نیاز داریم.
